به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، چهل و پنجمین نشست «یک چای، یک تجربه» عصر دوشنبه، نهم بهمن با حضور دکتر شکوه‌ سادات علیزاده مقدم؛ مدیرعامل موسسه تاک (تربیت انسان کارآمد) و جمعی از مدیران و اعضای برخی موسسات خیریه و سمن ها در سالن جلسات آکادمی خیر ایران برگزار شد.

 دکتر علیزاده مقدم در این نشست با بیان اینکه از سال 1397 در حوزه برنامه‌ریزی استراتژیک با سازمان‌های مردم‌نهاد همکاری می‌کنم، گفت: در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶ داوطلب طرح کتاب در انجمن «مهر گیتی» بودم. در برنامه ارزیابی داوطلبان این انجمن در حوزه کارآفرینی و استراتژیک قرار گرفتم و این شروع نگاه جدیدی به فضای مدیریت و کار خیر بود. در سال‌های مختلف با سمن‌های زیادی کار کردم. مدتی با انجمن اوتیسم همکاری داشتم. زمانی که عضو هئیت‎مدیره موسسه «روشنای امید» بودم با موسسه تاک آشنا شدم که وابسته به کمک خیرین بود.

 مدیرعامل موسسه تاک (تربیت انسان کارآمد) با اشاره به اینکه یک سال است که مدیرعامل موسسه تاک هستم، بیان کرد: معتقدم اگر هر کسب و کاری بخواهد ماندگار بماند باید مدیرعاملی متمرکز و تمام‌وقت داشته باشد. سمن‌ها هم برای پایداری و پیشرفت مانند هر سازمانی نیاز به فردی دارند که ۲۴ ساعته حواسش به موسسه باشد.

 ‌چگونگی شکل‌گیری مؤسسه «تاک»

 وی با بیان اینکه مؤسسه تاک سال ۱۳۹۶ توسط نفیسه رسولی تاسیس شد، افزود: ایشان یکی از اعضای هیئت‌مدیره موسسه روشنای امید بود. این موسسه در مورد بچه‌های بالای ۱۸ سال که از بهزیستی جدا می‌شدند و با هدف تامین مسکن و اشتغا‌ل‌زایی آنها کار می‌کرد. خانم رسولی دوست داشت خیریه‌ای راه‌اندازی کند و روزی که برای بازدید از مرکزی می‌رود، راننده به اشتباه ایشان را به مرکزی می‌بَرَد که افراد اوتیسم را نگهداری می‌کردند‌. ایشان تحت تاثیر شرایط و فضای ناخوشایند آنجا قرار می‌گیرد.

 علیزاده مقدم ادامه داد: خانم نفیسی درمورد اوتیسم تحقیق می‌کند. با موسسه رشد و توسعه پرینستون در آمریکا تماس می‌گیرد. آن‌ها بخاطر تحریم‌ها نتوانستند مستقیم کمک کنند و ارجاع دادند به یک موسسه در ترکیه. ایشان تامین منابع کرد و فردی را برای آموزش یک‌ساله در آن‌ موسسه بورسیه کرد. آن فرد سال ۱۳۹۷ بعد از یک سال آموزش به ایران بازگشت و بدین ترتیب موسسه تاک راه‌اندازی شد‌. اکنون مدلی را که به طور غیرمستقیم از پرینستون گرفته‌ایم، در اختیار سایر مؤسسات هم قرار می‌دهیم.

 به ازای هر بچه مبتلا به اوتیسم یک مربی داریم

 وی با بیان اینکه موسسه تاک دارای یک مدرسه است، عنوان کرد: تاک یک فضای انجمنی دارد که تربیت مربی و بورسیه بچه‌هایی که در مدرسه‌اش آموزش می‌بینند را در دستور کار دارد‌. ما ۱۵ بچه مبتلا به اوتیسم داریم که هر روز به مدرسه می‌آیند. آموزش و پرورش، مدرسه اوتیسم و بهزیستی هم تعدادی موسسه اوتیسم دارد. به ازای هر فرد اوتیسمی یک مربی لازم است اما در بهزیستی و آموزش و پرورش به ترتیب برای هر فرد اوتیسمی حدود هشت و چهار مربی وجود دارد.

 مدیرعامل موسسه تاک اظهار داشت: در مدرسه تاک به ازای هر فرد مبتلا به اوتیسم یک مربی وجود دارد. هر چهار مربی  یک سوپروایزر دارند که پرونده‌ها را چک می‌کنند. هر بچه‌ای وارد مدرسه تاک می‌شود ابتدا ارزیابی و سپس اهداف مداخله مشخص می‌شود. وظیفه تیم این است که بچه‌ها را به آن اهداف برساند. در مدرسه تاک بچه‌هایی از پنج تا ۲۰ سال داریم. این بچه‌ها نمی‌دانند در فعالیت اجتماعی چه کنند، مشکلات رفتاری دارند و‌ پروتکل‌های اجتماعی را یاد نمی‌گیرند. در مدرسه به آن‌ها آموزش می‌دهیم که آماده زندگی اجتماعی‌ شوند.

 وی با اشاره به وضعیت پیش‌روندۀ اوتیسم در جهان عنوان کرد: در سال ۱۳۹۸ که با اوتیسم آشنا شدم، گفته می‌شد از هر ۱۰۰ تولد یکی مبتلا به اوتیسم است. انجمن آمریکا امسال اعلام کرد از هر ۳۵ تولد یک ابتلا به اوتیسم وجود دارد.‌ در حال حاضر راه تشخیص اوتیسم راحت‌تر شده است و مؤسساتی هم که در این زمینه کار می‌کنند، بیشتر شده‌اند. از طرفی نیاز به مربیان متخصص برای این حوزه بیشتر حس می‌شود‌. ‌ما دوره آموزشی و کارورزی هم برای فارغ‌التحصیلان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته روانشناسی داریم که مربی متخصصِ اوتیسم شوند و به جامعه برگردند.

آموزش «تاک» در مثلث مبتلایان، خانواده و مربیان تعریف می‌شود

 علیزاده مقدم  با بیان اینکه در حوزه اتیسم یک مثلث درنظر گرفتیم، گفت: یک راس این مثلث، ‌بچه‌های اتیسم هستند که باید شرایط رایگان و کم‌هزینه و مداخله موثر برای آن‌ها در نظر گرفت.‌ راس دوم خانواده‌ها هستند که به آموزش ویژه نیاز دارند‌ و راس سوم این مثلث، مربیان هستند‌. ما برای خانواده‌ها دوره‌های مختلف برگزار می‌کنیم همچنان که دوره تربیت مربی داریم‌. می‌خواهیم این موسسه را در شهرهای دیگر هم گسترش دهیم. طرح دیگر ما این است که این فضا را در سطح آنلاین ببریم که همه ایران به این فضای مثلثی دست یابند.

 مدیرعامل موسسه تاک در مورد نحوه گزینش بچه‌ها در مدرسه تاک بیان کرد: ما فیلتری نداریم. فقط الزام به اینکه که والدین بچه را هر روز به مدرسه بیاورند‌، مهم‌ترین مسئله ماست. مددکاری مدرسه تاک بررسی می‌کند که خانواده واقعا نیازمند باشند‌. البته همه خانواده‌هایی که فرزند اتیسمی دارند نیازمند نیستند.‌ به عنوان مثال کف مدرسه ما پوشش آنتی باکتریال دارد چون بچه‌ها خود را روی زمین پرت می‌کنند برای همین والدین باید بدون کفش وارد می‌شدند و برایشان سخت بود، یکی از والدین برای رفع این سختی، دستگاه ضدعفونی‌کننده کفش برای ما تهیه کرد.

 وی داشتن فرزند اوتیسم را یکی از بزرگترین امتحانات برای والدین دانست و افزود: بچه‌ای داشتیم با اینکه بورس بود، خانواده خسته شدند و او را نیاوردند. از طرفی بچه‌ای هم داریم که هر روز مادرش، او را از رباط کریم به مدرسه ما که واقع در خیابان نجات الهی است، می‌آورد و بچه پیشرفت خوبی دارد. در یک سالی که مدیر تاک شدم، قید مشارکت خانواده را گذاشتم که هزینه یک روز در هفته را بپردازند تا مقید به آوردن فرزند خود باشند.

‌ کلینیک خانواده را راه اندازی کردیم

 علیزاده مقدم خاطرنشان کرد: رسالت موسسه تاک، آموزش و تربیت مربی کارآمد اتیسم بود. از سال قبل گسترش حوزهو تغییر استراتژی داشتیم و در کنار آموزش مربی، مداخلات در حوزه کودکان گنجاندیم. قبلا بر روی بچه‌های اتیسم تمرکز داشتیم و حالا بر روی خانواده و مربی‌ هم متمرکز هستیم. یکی ازطرح‌های ما خانواده است و در این راستا کلینیک خانواده را راه اندازی کردیم‌. بعضی بچه‌ها علاوه بر اتیسم ،اختلالات دیگری هم دارند و ما مرکز ADHD را راه اندازی کردیم. نیاز داریم که توسعه دانش داشته باشیم و برای پیاده کردن رفتار درمانی، خط دیگری راه‌اندازی کردیم.

 مدیرعامل موسسه تاک در پاسخ به سوالی مبنی بر تعامل موسسه تاک با سایر خیریه‌ها اظهار داشت: همکاری خوبی با سایر مؤسسات داریم. با انجمن اوتیسم، موسسه صدای اوتیسم و انوار افتاب قم همکاری و تبادل مربی داریم. برای مربیان «سرای مهر اوتیسم» در خوزستان نیز آموزش تخصصی گذاشتیم.

 ضرورت جایگزینی «مشارکت» به جای «رقابت» در فضای خیریه‌ها

  وی در پاسخ به این سؤال که چقدر شبکه‌سازی یا تشکیل اتحادیه در حوزه اوتیسم را ضروری می دانید، گفت: شبکه‌سازی و افزایش ارتباط بین موسسات ضروری و مورد تاکید ماست.‌ فضای شبکه‌سازی بین خیریه‌ها کمرنگ است. امیدوارم با تغییر فضای رقابتی، عملگرایی در سمن‌ها و فضای مشارکتی را شاهد باشیم. به لحاظ فرهنگی باید روی این موضوع کار کنیم. باید به این نتیجه برسیم که مشارکت داشته باشیم چون رقابت برای کسب و کار است نه ما.

 نحوه کار مربیان در موسسه تاک پرسش دیگری بود که مطرح شد و علیزاده مقدم در پاسخ گفت: مربیان ما با وجود سختی کار، عاشقانه و داوطلبانه کار می‌کنند. کار مربیان در این حوزه خیلی سخت است. زمانی برای بچه‌ها کلاس نقاشی و سفال داشتیم اما گاهی می‌دیدیم که مربیان خود را با سفال مشغول کردند تا ذهنشان آزاد شود.‌ کار با افراد مبتلا به اوتیسم فرسایشی و طاقت فرساست. اگر با عشق به این کار نگاه نشود، ارتباطی بین مربی و بچه ها بوجود نمی‌آید‌.

 کمبود مربی مرد در حوزه اوتیسم

 وی ادامه داد: مربیان ما در خانواده، فرد مبتلا به اوتیسم ندارند که به خاطر آن ترغیب به کار در این حوزه شده باشند. به نظرم علاقه به کودکان است که آن‌ها را به این کار سوق داده. ما ۶ مربی خانم و یک مربی آقا داریم که رنج سنّی آن‌ها بین ۲۵ تا ۳۲ سال است‌. کمبود مربی مرد در این حوزه زیاد حس می‌شود.‌ پسران ۱۵ ،۱۶ ساله ای داریم‌ که برای الگوپذیری نیازمند مربی مرد هستند.

‌ مدیرعامل موسسه تاک در پاسخ به این سؤال که عاقبت بچه‌های اوتیسم بعد از ۱۸ سالگی چه می‌شود، بیان کرد: این مسئله یکی از بزرگترین دغدغه‌های خانواده‌هاست. عملکرد افراد اوتیسمی بر اساس نوع اختلال متفاوت است‌. در سطح خفیف آن‌ها می‌توانند به مدرسه بروند و هنری هم یاد بگیرند.‌ به عنوان مثال حسابدار انجمن اوتیسم ایران، خودش مبتلا به اوتیسم است‌. آن‌ها در سطح خفیف می‌توانند زندگیِ اجتماعی را تجربه کنند اما برای طیف‌های شدید، داستان متفاوت است‌. در واقع زندگی افراد مبتلا به اوتیسم بستگی دارد به شدت اختلال و مداخلاتی که دریافت می‌کنند و شرایط محیطی.

 برگزاری سه دوره برای تربیت مربیان اوتیسم

 علیزاده مقدم در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه موسسه تاک افراد مبتلا به اوتیسم از اتباع را پذیرش می‌کند یا خیر، عنوان کرد: بله. از ۱۵ بچه‌ای که در موسسه داریم، یک کودک از اتباع است و دو نفر هم از شهرستان برای گرفتن خدمات به موسسه ما می‌آیند.‌ 

 وی در پاسخ به سوالی در مورد دوره تربیت مربی اوتیسم در موسسه تاک تصریح کرد: در واحدهای دروس روانشناسی دانشگاه‌ها درس کوتاهی در مورد اوتیسم است که کافی نیست. ما دوره‌های تربیت مربی را برای افراد دارای مدرک کارشناس و کارشناس ارشد روانشناسی بر گزار می‌کنیم‌. البته در ابتدا با آن‌ها مصاحبه می‌کنیم و در صورت قبولی، ۱۰۰ ساعت دوره آموزشی و سپس دوره کارورزی و بعد دوره سوپروایزری برای آن‌ها برگزار می‌کنیم.

  مهم‌ترین مسئله اوتیسمی‌ها نداشتن تعمیم‌پذیری است

 نازنین روحانیان؛ مسئول روابط‌عمومی موسسه تاک و مربی سابق این موسسه در پاسخ به این سوال که علت و نشانه‌های اوتیسم چیست، گفت: در جهان هیچ علت مشخصی برای اوتیسم پیدا نکردند. در سال ۲۰۲۳ ژنتیک را مهم‌ترین عامل عنوان کردند.‌ این اختلال از ۱۸ ماهگی قابل تشخیص است. افراد مبتلا به اوتیسم به اسم خود واکنشی ندارند. تعاملات اجتماعی ضعیف، حرکات کلیشه‌ای زیاد و مشکلات رفتاری از ویژگی‌های این اختلال است. در نوع خفیف، این افراد می‌توانند مدرسه بروند و هنری مثل نقاشی و سفالگری یاد بگیرند. مهم‌ترین مسئله آن‌ها، نداشتن تعمیم‌پذیری و آسیب به خود و دیگران است.‌ 

 روحانیان در مورد انگیزه خود از کار در موسسه تاک بیان کرد: من در حال حاضر در روابط عمومی موسسه هستم و قبلاً مربی بودم. به شخصه برای من، حس قلبی ایجاد کرد. آن نگاه و حسی که بین ما و بچه‌ها منتقل می شود به ما انگیزه می‌دهد. در موسسه تاک هر سه طیف خفیف، متوسط و شدید اوتیسم را داریم.‌ 

 فرسودگی باعث ایجاد توقع بالا می‌شود

 درمان اوتیسم پرسش دیگری بود که در این نشست عنوان شد و مدیرعامل موسسه تاک در پاسخ خاطرنشان کرد: درمان برای بیماری است در صورتی‌که اوتیسم، یک اختلال است نه بیماری. ذات اوتیسم این طور نیست که فرد با دارو خوب شود. این در حالی است که مبتلایان به اوتیسم در حال افزایش هستند.

  علیزاده مقدم در پاسخ به این سؤال که برخی از خانواده‌های مددجویان از سازمان‌ها و خیریه‌هایی که خدمات دریافت می‌کنند طلبکار می‌شوند و توقع زیادی پیدا می‌کنند، گفت: خاصیت بشر این است که شرایط بقیه را خیلی درک نمی‌کند. حتی کم نیستند زن و شوهرهایی که طرف مقابل را درک نمی‌کنند‌. این، یک مسئله روانشناختی است که وقتی در شرایط سخت قرار بگیریم، فرسوده می‌شویم و همین فرسودگی باعث ایجاد احساس توقع بالا می‌شود.

 مدیرعامل موسسه تاک اظهار داشت: ما باید خانواده‌های اوتیسم را درک کنیم و به آن‌ها حق بدهیم. آن‌ها رنج‌های بسیاری را متحمل می‌شوند و جامعه وظیفه دارد نسبت به آن‌ها احساس مسئولیت از خود نشان دهد. من بیش از اینکه در افراد دریافت‌کنندۀ خدمت، طلبکاری ببینم، فرسودگی می‌بینم‌. کمک به آن‌ها آنقدر ضعیف است که نمی‌تواند خستگی و فرسودگیِ آن‌ها را کاهش دهد یا از بین ببرد‌. موضوع مهم این است که امثال من، خدمت را انتخاب کردیم اما آن‌ها بیماری یا اختلال را انتخاب نکردند.

گزارش از مریم داوری