به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، قسمت دوم از اپیزود بیست و یکمِ فصل سوم پادکست نیک‌آوا-نخستین پادکست نیکوکاری و خیریه- به بررسی تاریخچه و رسومات پیاده‌روی اربعین اختصاص دارد. 

 پژوهشگران این پادکست، از جابر‌ابن‌عبدالله انصاری و عطیه عوفی به عنوان نخستین افرادی یاد می‌کنند که به پیاده‌روی اربعین رفته‌اند و به این نکته اشاره می‌کنند که گرچه این رسم تا پیش از دوره شیخ‌مرتضی انصاری متداول بوده است، اما پس از او رواج بیشتری می‌یابد. آن‌ها رسومات پیاده‌روی را تابع نیازها و رفتارهای مردم یا سلایق حکومت‌ها دانسته و به این نکته اشاره می‌کنند که در دوره صدام حسین انجام این آئین بسیار دشوار بود و مردم به ناچار به صورت پنهانی آن را انجام می‌دانند و کشاورزان محلی برای کمک به زائران، به بهانه آبیاری زمین‌های کشاورزی خود از شمع‌هایی برای روشن‌سازی مسیر استفاده می‌کردند.

 به گفتۀ این پادکست، متخصصان برای تحلیل چرایی استقبال خانواده‌های عراقی از زائران پیاده‌روی اربعین از نظام اجتماعی «معزب» یاد می‌کنند که در آن با یک‌ نوع نظام اجتماعی تیمار یا میزبان تیمارکننده روبه‌رو هستیم که در آن هر موکب عمدتاً نماینده قبیله، عشیره، طایفه یا صنف خاصی است که به صورت جمعی در طول سال به تدارک مایحتاج مورد نیاز در ماه صفر می‌پردازند.

 براساس برخی پژوهش‌های به‌عمل‌آمده، انگیزه مردم عراق در پذیرایی از زائران، نیکوکاری نسبت به زائران امام حسین (ع)، مسئله اعتبار و منزلت اجتماعی فرد، خانواده و قبیله، مهمان‌نوازی مردم و نوعی احساس شرم و گناه نسبت به کشته‌شدن امام حسین (ع) در کشور خود می‌دانند و بر این باورند که پیاده‌روی اربعین که اوج نیکوکاری مردم عراق است، تبدیل به یک خیر دینی شده است. 

 آنچه باعث شده است این کنش در زمره خیر دینی درآید، تعلق به زمان و مناسبت دینی، مکان و موقعیت دینی، هدف‌گیری دیگریِ دیندار و وابسته‌بودن به نیت الهی را به شمار آورده‌اند. گستردگی پیاده‌روی اربعین در سال‌های اخیر و جهان‌شمول‌شدن آن سبب شده است که از آن به «حج انسانی» یاد کنند.

این پادکست را از سایت نیک‌آوانیز می‌توانید بشنوید.

گزارش از زهرا حاتمی