اندیشه

بازخوانی یک حدیث از امام رضا (ع): «...مسلمانِ عاقل از رجوع حاجتمندان به وی خسته نمی‌شود»

 امام رضا (ع) در حدیثی نورانی یکی از ویژگی‌های ده‌گانۀ «مسلمانِ عاقل‌» را این معرفی می‌کنند که «هر چه حاجتمندان به او رجوع کنند، خسته نشود». یادداشت حاضر می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که به راستی چرا از رجوع حاجتمندان خسته می‌شویم و چه باید بکنیم که از رجوع حاجتمندان خسته نشویم؟

جمعه, ۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۴

دارالایتام رشت و حمایت تجار تبریزی؛ جلوه‌ای از همبستگی‌ اجتماعی در ایران قاجار

در اواخر دوران قاجار، گروهی از تجار نیک‌اندیش شهر رشت با الهام از آموزه‌های دینی، تعهدات اخلاقی و مسئولیت‌های اجتماعی خویش، دارالایتام رشت را پایه‌گذاری کردند و تاجران تبریزی به حمایت از آنان برخواستند. این مورد، از همبستگی اجتماعی عمیق ایرانیان حکایت دارد و نشان می‌دهد «ایران» فقط یک مفهوم جغرافیایی و سیاسی نیست، بلکه پیوندی عاطفی و مسئولیتی انسانی است.

شنبه, ۱۳ ارديبهشت ۱۴۰۴

تبریز و روحیۀ «پایان دادن به گدایی»: روایت یک آرمان اجتماعی از مشروطه تا امروز

گزارشی که در تاریخ ۸ شعبان ۱۳۲۵ قمری (24 شهریور 1286 خورشیدی)، در روزنامه انجمن منتشر شده است، از تشکیل مجلسی خیریه در محله شتربان تبریز خبر می‌دهد که هدف آن تأسیس کارخانه‌ای برای «اشتغال نیازمندان» بوده است. تبریز در عصر مشروطه نشان داد که چگونه می‌توان بدون بودجه‌های دولتی و ساختارهای پیچیده، اما با تکیه بر اعتماد عمومی، باورهای دینی و مشارکت واقعی مردم، گامی عملی در مسیر جامعه‌ای عاری از گداپروری برداشت.

شنبه, ۰۶ ارديبهشت ۱۴۰۴

امام صادق (ع)، انفاق را عبادت می‌دانست و دست نیازمند را، دستی از جانب خدا

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بیان کرد: امام صادق(ع) نه‌تنها خودشان به انفاق و نیکوکاری اهتمام داشتند بلکه دیگران را نیز به انفاق، بخشش و رفتار نیک تشویق می‌کردند و به اصحاب خودشان می‌فرمودند اگر کسی دست نیاز به سوی شما دراز کرد، آن را از طرف خدا بدانید و حتی اگر یک دانه خرما دارید از او دریغ نکنید. درس امام صادق(ع) برای ما این است که بخشش حتی با کوچک‌ترین‌ها ارزشمند است.

چهارشنبه, ۰۳ ارديبهشت ۱۴۰۴

پنجمین شمارۀ «دوفصلنامۀ مطالعات وقف و امور خیریه» منتشر شد

پنجمین شماره از «دوفصلنامۀ مطالعات وقف و امور خیریه» منتشر شد. در این شماره همچون شماره‌های قبل، مقالات با محوریت موضوعات «پژوهش‌های اقتصادی و مدیریتی امر خیر»، «پژوهش‌های تاریخی و تمدنی امر خیر»، «پژوهش‌های دینی و حقوقی امر خیر» و «پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی امر خیر» پذیرفته شده است.

سه‌شنبه, ۲۶ فروردين ۱۴۰۴

هرزه‌نگاری فقر به صدقه می‌انجامد، نه کنشگری

چهرۀ فقر در ذهن ما چگونه تداعی می‌شود؟ کودکی سیه‌چرده که تکه‌نانی خشک به دندان می‌کشد و مگس‌ها اطراف صورتش پرسه می‌زنند. خیریه‌ها و نهادهای مردمی عمدتاً وقتی به فکر فقرزدایی می‌افتند، چنین تصویری را نشان می‌دهند و از توانمندان می‌خواهند، با صدقه‌ای کم یا زیاد، به حل مشکل فقرا بشتابند. اما استمرار چنین روشی به پدیده‌ای منجر می‌شود که به آن «هرزه‌نگاری فقر» می‌گویند. هرزه‌نگاری فقر، پیچیدگی مسئلۀ فقر را نادیده می‌گیرد و انسان‌ها را، به‌جای تلاش اجتماعی، به دادن صدقه‌ای ناچیز راضی نگه می‌دارد.

چهارشنبه, ۲۰ فروردين ۱۴۰۴

نگاهی به جایگاه انسانیت و مهربانی در نهج‌البلاغه / از دید امام علی (ع) انفاق، وظيفه ثروتمندان است نه منتی بر نیازمندان

حجت‌الاسلام مهدوی ارفع بیان کرد: از نگاه امیرالمؤمنین (ع) در نهج‌البلاغه، خداوند حق فقیران را در اموال اغنیا قرار داده است و بر این اساس، انفاق مال توسط اغنیا، منتی از سوی آنان به فقرا نیست بلکه پرداخت حق آنان است. دستگیری از محرومان آنقدر اهمیت دارد که امیرالمؤمنین (ع) در ساعات آخر عمر شریفشان وصیتنامه مهمی را انشا کردند و در آن از اهمیت حق یتیمان سخن به میان آوردند.

چهارشنبه, ۲۹ اسفند ۱۴۰۳

برای توسعۀ پایدار علم به وقف علمی و جلب مشارکت مردمی نیاز داریم

قاسم درزی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدبهشتی در یادداشتی نوشت: درآمد اعضای هیئت علمی و اساتید دانشگاه‌ها از طریق دولت تأمین می‌شود و حتی حوزه‌های علمیه که پیش از این عمدتاً بر اساس خمس و نذورات اداره می‌شدند، اکنون بخشی از درآمد خود را از بودجه‌های دولتی دریافت می‌کنند. این نگاه ریشه در تاریخ طولانی وابستگی علم به حاکمیت دارد. به نظر می‌رسد برای دستیابی به توسعه پایدار در علم، ضروری است که بیش از پیش به سمت ترویج وقف علمی و جلب مشارکت مردمی در این زمینه حرکت کنیم.

سه‌شنبه, ۲۱ اسفند ۱۴۰۳

نقش فداکاری و نیکوکاری حضرت خدیجه (س) در پیشرفت اسلام

از رسول خدا (ص) نقل شده است که فرمود: «هیچ مالی هرگز به من سود نبخشید  آن‌گونه که ثروت خدیجه به من سود بخشید.» ازجمله موارد مصرف این مال می‌توان به کمک پیامبر اسلام به مسلمانان تهیدست اشاره کرد که اموال آن‌ها توسط مشرکان مصادره شده بود. همچنین روایت شده است که بخش عمده‌ای از ثروت آن بانو در زمان محاصره اقتصادی مسلمانان در شعب ابی‌طالب به اتمام رسید و  صرف امورات مسلمانان شد.

دوشنبه, ۲۰ اسفند ۱۴۰۳

نگاهی به خدمات و چگونگی تأسیس بیمارستان نجمیه در تهران

بیمارستان نجمیۀ تهران با همت نجم‌السلطنه، مادر نیکوکار دکتر محمد مصدق در سال 1307 شمسی تأسیس شد و توسط فرزندانش توسعه یافت. در همین بیمارستان بود که مصدق روزهای آخر عمر را سپری کرد و وقتی به  او پیشنهاد کردند که برایش پزشکانی از خارج کشور بیاورند، گفت: «لعنت بر  من و هر کس دیگر که در این زمان، خرج چندین خانوار این مملکتِ فقیر را  صرف‌آوردن پزشک از خارجه نماید. من خاک پای این ملتم و هر امکانی که در  ایران وجود داشته باشد، برای من کافی است.»

سه‌شنبه, ۱۴ اسفند ۱۴۰۳