به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، سازمان ملل متحد روز 19 آگوست مصادف با 29 مردادماه را روز جهانی بشردوستانه نامگذاری کرده است. بنابر گزارش «دفتر سازمان ملل متحد برای هماهنگی امور بشردوستانه» (OCHA)، که هماهنگ‌کننده و برگزار کننده اصلی این روز می‌باشد، سال گذشته برای اقدامات بشردوستانه و فعالان این عرصه، بسیار پر حادثه بوده است و آنان با کمبود منابع مالی و افزایش تعداد بحران‌ها و بلایای طبیعی پی‌در پی، مواجه بوده‌اند.
تکرار حوادث غیرانسانی در درگیری‌ها، علیرغم قوانین بین‌المللیِ پذیرفته‌شدۀ جهانی برای حمایت از غیرنظامیان و امدادگران باعث شده است تا بشریت در آستانۀ گذاری سخت قرار گیرد. برای مثال، بحران انسانی غزه، در چندماه اخیر نمونه بارز نقض قوانین و اصول بشردوستانه بوده است. در چنین شرایطی و به بهانه روز جهانی بشردوستانه، سازمان ملل متحد خواستار پایان دادن به این تخلفات شده و شعار «اقدام برای انسانیت» (#ActForHumanity ) را به عنوان موضوع امسال این روز جهانی انتخاب کرده است.
نیاز جهان به کمک‌های فوری بشردوستانه
بررسی اجمالی «کمک جهانی بشردوستانه 2024 (GHO)» (1)، نشان می‌دهد که جهان نیاز فوری به 48.65 میلیارد دلار برای کمک بشردوستانه فوری به 186.5 میلیون انسان نیازمند در 71 کشور نیاز دارد. تا پایان جولای 2024، بودجه گزارش‌شدۀ کمک‌های جهانی بشردوستانه بالغ بر 12.26 میلیارد دلار یا 11 درصد کمتر از سال گذشته (13.8 میلیارد دلار) در همان زمان، بوده و درحال حاضر شکاف بین نیازهای مالی و بودجه موجود برای اقدامات بشردوستانه، در حال حاضر بیش از 36 میلیارد دلار است. این کمبودهای مالی ناشی از بحران‌های انسانی پایان‌ناپذیر در چند سال گذشته بوده است. بحران غزه، اوکراین، سودان جنوبی و افزایش بلایای طبیعی ناشی از تغییرات آب و هوایی در کنار کاهش کمک‌های مالی دولت‌ها به سازمان‌های بشردوستانه، وضعیت چالش‌برانگیزی را برای موسسات امدادرسان در سراسر جهان به وجود آورده‌اند.
تاریخچه روز جهانی بشردوستی
در 19 آگوست 2003، یک بمب‌گذاری در هتل کانال در بغداد عراق، منجر به کشته‌شدن 22 امدادگر بشردوستانه، از جمله نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد در عراق شد. پنج سال بعد، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که 19 آگوست را به عنوان روز جهانی بشردوستانه (WHD) نامگذاری کرد. تا مناسبتی باشد برای اهمیت دادن به اقدامات و اصول بشردوستانه و حمایت از امدادگرانی که در این عرصه به خدمت می‌پردازند. سازمان ملل هدف از برگزاری این روز را تاکید بر حفاظت از بقا، رفاه و کرامت مردم آسیب‌دیده از بحران‌ها و ایمنی و امنیت امدادگران بشردوستانه و اقداماتشان، اعلام کرده است.
حقوق بشردوستانه (humanitarian laws) و اصول بشردوستانه (humanitarian principles)
اصول و حقوق بشردوستانه راهگشای امدادهای انسانی در جنگ‌ها و یا بلایای طبیعی هستند. آن‌ها قرار است از کرامت انسانی در هنگام مواجه با این بحران‌ها حفاظت کنند.
حقوق بشردوستانه: حقوق بشردوستانه، مجموعه قوانین بین‌المللی هستند که رفتار طرفین درگیر در درگیری‌های مسلحانه را تنظیم می‌کنند. این قوانین شامل کنوانسیون‌های ژنو و پروتکل‌های الحاقی به آن‌ها است.آن‌ها، الزامات قانونی مشخصی را برای حفاظت از افراد غیرنظامی، مجروحان، اسرا و سایر افراد آسیب‌پذیر در شرایط درگیری تعیین می‌کنند و نقض قوانین انسان‌دوستی می‌تواند منجر به مسئولیت کیفری شود. به عبارت دیگر، اصول بشردوستی، چرا و چگونگی انجام کارهای انسان‌دوستانه را توضیح می‌دهند، در حالی که حقوق بشردوستانه، چه چیزهایی باید در این شرایط انجام شود و چه چیزهایی نباید انجام شود را مشخص می‌کنند.(2)
بر اساس قواعد حقوق بین‌الملل و بشردوستانه، در زمان جنگ، طرف‌های درگیری مسلحانه (شامل دولت‌ها و گروه‌های مسلح غیر دولتی) باید به قوانین بین‌المللی بشردوستانه احترام بگذارند. این بدان معنی است که آن‌ها باید، از همه غیرنظامیان، از جمله کارکنان بشردوستانه و تمام زیرساخت‌های غیرنظامی، از جمله دارایی‌های بشردوستانه محافظت کنند. همچنین کمک‌های بشردوستانه به تمام غیرنظامیانی که به آن نیاز دارند، ایمن، سریع و بدون مانع باید برسد.
اصول بشردوستانه: در هسته تمامی اقدامات و کمک بشردوستانه (3) اصول اساسی انسانیت، بی‌طرفی و استقلال نهفته است. این اصول که ریشه در «حقوق بشردوستانه بین‌المللی» دارد، توسط سازمان ملل متحد از طریق قطعنامه‌های مجمع عمومی پذیرفته شده است. این اصول در «جنبش بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر» و همه سازمان‌های غیردولتی که در عرصه امدادرسانی در بلایای طبیعی فعالیت دارند با استانداردهای اصلی بشردوستانه در مورد کیفیت و مسئولیت‌پذیری، تاکید و پذیرفته شده است. اصول بشردوستانه تعهداتی هستند برای برآوردن نیازها و کمک و حفاظت از جمعیت‌های آسیب‌دیده به شیوه ای متمایز و جدا از انگیزه‌های سیاسی. بازیگران بشردوستانه باید خود را با این اصول به ویژه در شرایط درگیری مسلحانه آشنا کنند و به طور مداوم به کار گیرند.
«بشردوستی»به بشردوستی نیاز دارد!
تا پایان جولای 2024، بودجه گزارش‌شده کمک‌های بشردوستانه، با حدود 12.26 میلیارد دلار 11 درصد کمتر از سال گذشته می‌باشد.
از غزه تا سودان و میانمار و در سایر نقاط جهان، در نیمۀ اول سال 2024 حملات علیه بهداشت، آموزش و زیرساخت‌ها بیشتر شده است. در سال 2023، تعداد امدادگرانِ کشته‌شده در دو سال، بیش از دو برابر شد: از 118 در سال 2022 به 261 در سال 2023. همچنین ما در این سال شاهد ربوده‌شدن 78 امدادگر بشردوستانه و زحمی‌شدن 196 نفر در جهان بوده‌ایم.
اقدام بشردوستانه و سازمان‌های غیردولتی
می‌توان گفت که اقدام بشردوستانه یک بیان منسجم و جمعی از شفقت و ارائه فعال کمک‌هایی است که برای نجات جان افراد، کاهش درد و رنج و بازگرداندن و ارتقای کرامت انسانی در پی بلایا و در شرایط اضطراری در مقیاس بزرگ طراحی شده است. اقدام بشردوستانه‌ای که محور این یادداشت است، به اصول بشردوستانه بی‌طرفی و استقلال پایبند است. در شکل فعلی، اقدامات بشردوستانه که در حقوق بین‌الملل بشردوستانه ذکر شده است، توسط سازمان‌های دولتی و غیردولتی، سازمان‌های بین‌المللی ارائه می‌شود.
آن‌ها، برای نجات جان انسان‌ها و همچنین برای ارتقای کرامت انسانی در میان ناملایمات و خصومت‌ها مبارزه می‌کنند. ترتیبات فعلی قدرت را به چالش کشیده و اخلاق را گسترش می‌دهند. کار این سازمان‌ها و امدادگرانشان، می تواند خطرناک باشد و امدادگران و جمعیتی که هدفشان خدمت‌رسانی است، گاهی با کمبود منابع و آسیب‌های جسمی و روانی مواجه می‌شوند. سازمان‌های بشردوستانه غیردولتی (NGO ها) تلاش می‌کنند تا اهداف بشردوستانه را محقق کنند.
گزارش از زهرا میرابیان
پی‌نوشت:
1-Global Humanitarian Overview 2024: شاخص و گزارشی جهانی است که هر ساله توسط «دفتر بشردوستانه سازمان ملل متحد»(unocha) ، در مورد وضعیت شرایط بشردوستانه منتشر می‌شود.
2- مرجع اصلی حقوق بشردوستانه، کنوانسیون‌های ژنو، شامل چهار کنوانسیون بین‌المللی هستند که قوانین بنیادین حمایت از قربانیان جنگ را تعیین می‌کنند و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، یکی از مهم‌ترین سازمان‌هایی است که در زمینه کمک‌رسانی به افراد در شرایط بحرانی فعالیت می‌کند و در تفسیر و اجرای قوانین انسان‌دوستی نقش مهمی دارد.
3- کمک بشردوستانه در شرایط بحرانی مانند جنگ‌ها، بلایای طبیعی، قحطی و بیماری‌های همه‌گیر، نقش حیاتی ایفا می‌کنند. این کمک‌ها شامل تامین مواد غذایی، آب آشامیدنی، دارو، پناهگاه و سایر نیازهای اولیه برای افراد آسیب‌دیده است.
منابع:
دیدگاه خود را بنویسید