به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، سوم ماه رجب سالروز شهادت امام هادی (ع) است؛ امامی که میراث ارزشمندی به نام زیارت جامعه کبیره از خود بر جای گذاشت که بهترین منبع برای شناخت و کسب معرفت نسبت به سیره اهل بیت (ع) به شمار می‌رود. به گواهی تاریخ، امام هادی (ع) از بخشنده‌ترین مردم زمان خود بود و داستان‌های زیادی از ایشان نقل شده است که گویای اهتمام ویژه آن امام همام نسبت به دستگیری و کمک‌رسانی به دیگران است. ایشان علاوه بر هدایت و راهنمایی مردم در امر دین و تلاش برای رستگاری آن‌ها، در امور دنیایی نیز از مشکلات هم‌نوعان خود غافل نبودند و تا حد امکان در راستای حل مشکلات مسلمانان می‌کوشیدند.
به همین مناسبت و برای بررسی سیرۀ امام هادی (ع) در زمینۀ نیکوکاری، با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدرضا نجفی‌نژاد؛ استاد حوزه علمیه گفت‌گو کردیم. وی در ابتدا به جایگاه سنت احسان و نیکوکاری در سیره اهل بیت (ع) و بازتاب آن در زیارت جامعه کبیره اشاره کرد و گفت: امام هادی (ع) که در روز شهادتشان عزادار هستیم، سندی از خود به یادگار گذاشتند به نام زیارت جامعه کبیره که به تعبیر مرحوم علامه طباطبایی شناسنامه کاملی برای معرفی اهل بیت (ع) است. فقره‌ای در این زیارت آمده که معرف یکی از ویژگی‌ها و خصلت‌های اهل بیت (ع) است: «عَادَتُكُمُ الْإِحْسَانُ و سَجِيَّتُكُمُ الْكَرَم» یعنی شیوه شما احسان کردن و اخلاقتان بزرگواری و کرامت است. بنابراین ائمه طاهرین (ع) همه‌شان بدون استثنا اهل انفاق و احسان و دستگیری از دیگران بودند و اخلاق دائمی آن‌ها کرم و بخشندگی بود. این فقط یک خصلت از خصلت‌های فراوانی است که در وجود امام و حجت خدا وجود دارد.
وی ادامه داد: اساساً یکی از ویژگی‌های برجسته‌ای که در انسان کامل دیده می‌شود اهتمام به امر دیگران است؛ یعنی انسان کامل و حجت الهی کسی است که به همه انسان‌ها خیر می‌رساند و واسطه اعطای به دیگران است نه اینکه فقط خودش را ببیند. این دو ویژگی یعنی احسان و کرم که در وجود انسان کامل و حجت خدا وجود دارد، از صفات باری‌تعالی است و ما در اسماء و صفات پروردگار دو اسم «محسن» و «کریم» را داریم. خدای تبارک تعالی اهل احسان و کرم است و بندگان خود را تشویق می‌کند که این دو ویژگی را در خودشان تقویت کنند که به نحو احسن و اکملش در وجود حجت الهی است و ما نیز از آن‌ها درس می‌گیریم و این ویژگی را در زندگی خودمان پیاده می‌کنیم.
نیکوکاری حتی نسبت به دشمن
استاد حوزه علمیه در ادامه گفت: نکته‌ای که در سیره اهل بیت (ع) به چشم می‌خورد این است که احسان و کرامت آن‌ها تنها مخصوص شیعیان و دوستداران و محبین خودشان نبود بلکه دایره احسان آن‌ها آنقدر گسترده بود که حتی گاهی دشمنانشان را هم در بر می‌گرفت؛ کمااینکه نقل شده امام علی (ع) پس از ضربت خوردن و هنگامی که در بستر بیماری بودند، مقداری از همان شیری که برای ایشان فراهم می‌کردند را برای قاتل خود می‌فرستاد تا او نیز از آن شیر بخورد. با اینکه آن شخص دشمن امیرالمومنین (ع) بود ولی باز از دایره احسان حضرت بیرون نبود و لطف امام شامل او نیز می‌شد.
وی افزود: به عنوان نمونه دیگر، قرآن در توصیف اهل بیت (ع) بیان می‌کند: «وَ يُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا». اسیر کسی است که روزی مشغول پیکار با مسلمین بوده ولی شکست خورده و به اسارت مسلمانان درآمده است. با اینکه او از زمره دشمنان به شمار می‌آید ولی امیرالمومنین (ع) و حضرت فاطمه (س) غذای فرزندان خود را به او می‌بخشند تا گرسنه نماند.
اولین قدم برای حرکت در مسیر احسان
حجت‌الاسلام نجفی‌نژاد در ادامه توضیح داد: ما برای اینکه اهل انفاق و احسان به دیگران شویم باید چند مرحله را پشت سر بگذاریم؛ از جمله اینکه باید به این اعتقاد و باور برسیم آنچه در راه خدا انفاق می‌کنیم از دست ما نرفته و نابود نشده است بلکه برای ما باقی می‌ماند و خداوند متعال در عوالم بعدی چندین و چند برابر جبران می‌کند. قطعا اگر انسان به این باور و یقین برسد که اگر چیزی را انفاق می‌کند از کف او نرفته، انفاق برایش سخت و سنگین نخواهد بود بلکه سهل و آسان است.
وی افزود: در سیره امام هادی (ع) آمده است که در آستانه عید قربان، یکی از یاران آن حضرت تعداد زیادی گوسفند برای آن حضرت خریداری کرد. حضرت تمام گوسفندان را برای اقوام و نزدیکان خود تقسیم‌بندی کردند به حدی که چیزی برای خود ایشان باقی نماند. در واقع حضرت با این کار هم انفاق کردند و هم به شیعیان آموختند که در روز عید قربان، گوسفندی قربانی کنند.
استاد حوزه علمیه تاکید کرد: وقتی انسان مال و دارایی را از آنِ پروردگار دید، خرج کردن و هزینه کردن آن در راه خدا برایش مشکل نخواهد بود. امام صادق (ع) به عنوانِ بصری فرمودند: یکی از تمرین‌های نفسانی که انسان مؤمن باید انجام دهد این است که اموالش را متعلق به خودش نداند و خودش را مالک آنچه در دست او است نبیند بلکه خودش را امانتدار و واسطه ببیند؛ چنانکه در روایتی دیگر داریم بخشی از اموالی که در اختیار شما است، در حقیقت رزق دیگران است که خداوند متعال در اختیار شما قرار داده تا ببیند این روزی را به آن‌ها می‌رسانید یا نه. اگر رساندید، همیشه مجرا و واسطه رزق آن‌ها خواهید بود ولی اگر این کار را انجام ندادید خداوند این توفیق را از شما می‌گیرد و از طریق دیگری روزی آن‌ها را به دستشان می‌رساند.
وی ادامه داد: امام هادی (ع) در موارد مختلف به حدی به شیعیان و دوستانشان کمک می‌کردند که آن‌ها می‌گفتند ما تصور می‌کردیم سلاطین و پادشاهان هم اینقدر قدرت احسان و انفاق نداشته باشند. این امر در حالتی است که شرایط برای ائمه (ع) فراهم نبود و همواره در بدترین وضعیت به سر می‌بردند؛ کمااینکه نقل شده است هنگام ورود امام هادی (ع) به سامرا، آن حضرت را در «خان الصعالیک» یعنی محله گدایان شهر ساکن کردند اما روح بلند حجت الهی در همان شرایط سخت موجب نمی‌شد که دست از احسان و انفاق نسبت به شیعیانشان بکشد.
نجفی‌نژاد در پایان گفت: انسان باید بداند ما در این دنیا فقط نسبت به خودمان مسئولیت نداریم بلکه هر انسان مسلمانی نسبت به تمامی آحاد مسلمانان مسئولیت دارد؛ همانطور که در روایت آمده است: «مَنْ أَصْبَحَ لا یَهْتَمُّ بِأُمورِ الْمُسْلمینَ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ» یعنی اگر کسی صبح کند ولی دغدغه مسلمانان را نداشته باشد از دایره مسلمانی خارج است. بله، از دست ما برنمی‌آید که مشکل همه مسلمانان را برطرف سازیم ولی باید به قدر وسع‌مان در این مسیر تلاش کنیم. امیدوارم ما نیز این سیره را از امام هادی (ع) بیاموزیم و در این راه گام برداریم.
دیدگاه خود را بنویسید