به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران به نقل از ایرنا، محسن ادیبی؛ کارشناس حوزه مسئولیت‌های اجتماعی ضمن بررسی و تحلیل ابعاد فعالیتی حوزه مسئولیت‌ اجتماعی شرکتی و تأثیرات آن بر تغییرات اجتماعی در شهرستان بندر ماهشهر اظهار کرد: ورود صنعت نفت و پتروشیمی به جوامع و اجتماعات محلی همواره موجب دگرگونی‌هایی چون تغییر در ساختار اکولوژیکی در مناطق شهری و تغییر در روابط اقتصادی، اجتماعی، شیوه‌های معیشتی و سبک زندگی مردم می‌شود که این تغییرات معمولاً با توسعه صنعتی همراه خواهد بود.

 وی با اشاره به مفهوم مسئولیت‌ اجتماعی شرکتی (CSR) توضیح داد: مسئولیت‌ اجتماعی به نوعی رفتار مسئولانه یک شرکت در مدیریت تأثیرات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی مطابق با سطح انتظارات اجتماعی و قوانین و مقررات حاکم بر جامعه بوده و آن هم بیشتر ناظر بر فعالیت مسئولانه شرکت‌های خصوصی است. ارائه خدمات اجتماعی و حمایت سازمان‌ها و مؤسسات خیریه به صورت داوطلبانه بخشی از مسئولیت اجتماعی شرکتی به شمار می‌آید.

 این کارشناس یادآور شد: در واقع مسئولیت اجتماعی بیان می‌کند که شرکت‌ها فقط در پی کسب سود خود نیستند و در تحقق منافع جمعی از جمله حفظ محیط‌ زیست، تأمین شرایط انسانی و توجه به مسائل و مشکلات جامعه و کمک به نهادهای خیریه مشارکت فعالی باید داشته باشند.

 ادیبی تأکید کرد: مسئله مهم این است که در جامعه ما درباره معنا و مفهوم مسئولیت اجتماعی تفاسیر و دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد و متولیان امر نیز تاکنون نتوانسته‌اند به تفاهم و درک مشترکی در این خصوص برسند. از یک‌سو نگرش و توقع جامعه محلی صنعت به موضوع مسئولیت‌ اجتماعی، بیشتر ناظر بر نقش اجرایی بوده است و این نگاه سطح انتظارات جامعه از شرکت‌های پتروشیمی را تا جایگاه عامل اصلی توسعه شهری بالا برده است و به نوعی حتی فراتر از حدود و وظایف و اختیارات قانونی که بر عهده آن‌ها قرار داده شده است.

 وی گفت: مسئولیت‌ اجتماعی در قالب ارائه خدمات اجتماعی، عموماً امری مربوط به شرکت‌های خصوصی است نه دولتی که در حقیقت خود دولت هستند. به طور کلی یکی از فعالیت‌های مرسوم شرکت‌های خصوصی در حوزه مسئولیت‌ اجتماعی انجام اقدامات داوطلبانه و خیرخواهانه اجتماعی از طریق منابع مالی شرکت‌ها است؛ اما چون مالکیت بسیاری از شرکت‌های صنعتی در ایران دولتی و شبه‌دولتی است، بنابراین بسیاری از اقدامات اجتماعی شرکت‌ها در جوامع محلی از محل درآمد شرکت‌های دولتی/بودجه عمومی بوده و به همین دلیل این اقدامات به معنای واقعی مسئولیت‌ اجتماعی شرکتی تلقی نمی‌شود.

 ادیبی خاطرنشان کرد: در مورد شرکت‌های دولتی یا شبه‌دولتی، جامعه محلی عموما با مسئولیت‌ها و وظایف دولت روبه‌رو است، نه با مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها. در موارد بسیاری نیز قانون به مدیران شرکت‌ها اجازه نمی‌دهد که کمک‌ها و خدماتی را که مقامات و مردم محلی انتظار دارند به آن‌ها ارائه نمایند، حتی این شرایط در مورد مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی نیز صدق می‌کند.

 وی با بیان اینکه دولت‌ها و نهادهای عمومی و نظارتی و قانونگذاری باید با وضع و اصلاح قوانین و نظام برنامه‌ریزی و استراتژی مناسب اهداف توسعه جامعه محلی را دنبال کنند توضیح داد: به عبارت دیگر دولت به عنوان متولی بخش عمومی باید با تدوین برنامه و سیاستگذاری کلان مبتنی بر «سند چشم‌انداز توسعه ملی» و «سند ملی طرح آمایش سرزمین» زمینه توسعه جوامع محلی را فراهم نمایند و در کنار تخصیص بودجه و اعتبارات عمرانی مورد نیاز در هر منطقه، صرفاً از منابع حاصل از بودجه مسئولیت‌ اجتماعی شرکت‌ها به عنوان بازوی کمکی در پیشبرد اهداف استفاده کنند.

 این کارشناس ادامه داد: از سویی دیگر دولت به جهت ترغیب و تشویق شرکت‌ها و بخش خصوصی و مشارکت‌ دادن آن‌ها در ایفای نقش مسئولیت‌ اجتماعی، با در نظر گرفتن مشوق‌ها و لحاظ‌ نمودن معافیت‌های مالیاتی و وضع قوانین خاص، عوارض و مالیات منصفانه‌ای را برای شرکت‌ها اختصاص دهند.

 وی بیان کرد: یکی از نکات مهم و با اهمیت این است که شرکت‌ها به طور مستقیم متولی انجام اموری که در حوزه وظایفشان نیست قرار نگیرند که در این حالت مسئولیت‌ اجتماعی آن‌ها شفاف‌تر و عملکرد آن‌ها در این حوزه بهتر خواهد شد. به عبارتی دیگر اگر تفاهم معنایی به وجود آید و نقش حاکمیت (دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌ها) تفکیک شود، دیگر شرکت‌ها به حوزه مسئولیت‌ اجتماعی به عنوان هزینه‌های سربار نمی‌نگرند، بلکه آن را به عنوان یک رویکرد مدیریتی - اجتماعی در نظر گرفته و به صورت داوطلبانه گام‌های مؤثرتری برمی‌دارند.

 دولت و شرکت ها در حوزه مسئولیت اجتماعی چه وظایفی دارند؟

 این کارشناس توضیح داد: اگر تفکیک نهادی و سیستمی در مورد نقش دولت و شرکت‌ها صورت گیرد، آنگاه باید به سازوکارهای اثربخش و هدفمند شدن اقدامات مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها اندیشید. باید به نوعی برای مسئولیت اجتماعی شرکتی در اشکال مختلف نهادسازی صورت گیرد تا عملکرد مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها شفاف‌تر و بیشترین میزان اثربخشی را داشته باشد. در فرآیند نهادسازی، مشارکت همه ذینفعان امری اساسی است.

 نقش شورای راهبردی شرکت‌های پتروشیمی

 وی بیان کرد: در حال حاضر شرکت‌های پتروشیمی مستقر در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی، در قالب شورایی مشورتی تحت عنوان شورای راهبردی شرکت‌های پتروشیمی برنامه‌ریزی و سیاستگذاری مسئولیت‌ اجتماعی را در جهت کمک به توسعه جامعه محلی شهرستان بندر ماهشهر تصمیم‌گیری می‌کند. مکانیسم فعالیتی این نهاد کامل نیست و می‌تواند با هدفگذاری و تقویت مؤثرتر و با بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان و نمایندگان نهادهای شهری و سمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد در امر مسئولیت‌ اجتماعی از مرحله تصمیم‌گیری تا اجرا استفاده شود.

 ادیبی بیان کرد: به منظور هدفمندسازی اهداف مسئولیت‌ اجتماعی شرکتی بهتر آن است که نهادهای هدایت‌کننده مسئولیت‌اجتماعی (متشکل از مقامات شرکتی، محلی و نمایندگان جامعه مدنی) در یک فرآیند مشارکتی، برنامه جامعی را در قالب مسئولیت‌ اجتماعی تهیه و بر مبنای آن در جهت متوازن‌سازی ابعاد توسعه شهری عمل کنند نه‌آنکه هر شرکت به صورت جداگانه و جزیره‌ای در فرآیند مسئولیت‌ اجتماعی فعالیت اجرایی داشته باشند و بدون اولویت‌بندی و نیازسنجی مناسب اقدام نمایند.