به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، اولش یک حرکت خودجوش مردمی بود؛ اینکه «بازگشت خاک به هرمز» اتفاق بیفتد. خاک سرخی که تن ساحل جزیره هرمز را پوشانده است و اتفاقا یکی از جاذبه‌های زیبای جزیره هرمز، جزیره‌ای که در دل خلیج‌فارس قرار دارد، است. همین جاذبه اما هم تشویق‌کننده جذب توریست به جزیره و هم دلیلی بود برای تخریب و برداشت خاک توسط گردشگران و فروش توسط محلی‌ها. 

 همه چیز اما از تعطیلات نوروز امسال شروع شد؛ زمانی که در فضای مجازی منتشر شد که گردشگران، خاک سرخ، نقره‌ای و رنگی جزیره را در نایلونی می‌ریزند و از جزیره خارج می‌کنند، اقدامی که خون دوستداران محیط‌ زیست را به غلیان انداخت. این اقدام باعث به صدا درآمدن هشدارهای محیط‌ زیستی شد و دوستداران طبیعت، کمپینی برای بازگشت خاک به جزیره راه انداختند؛ اقدامی که با همراهی و پیگیری سازمان محیط‌ زیست استان هرمزگان هم همراه شد تا مردم و مسئولین دست‌به‌دست‌ هم دهند و جلوی تخریب زیستی را بگیرند.

 بازگشت خاک به وطن

 میثم قاسمی؛ معاون طبیعی و تنوع زیستی استان هرمزگان به خیر ایران می‌گوید: حالا 100 بسته خاک به آدرس سازمان محیط‌ زیست استان ارسال شده است، کمپین اما پایان نیافته و ادامه دارد. این بدان معناست که ارسال خاک برای بازگشت به مأمن اصلی، همچنان ادامه دارد. قاسمی می‌گوید: «هدف اصلی این کمپین، فرهنگ‌سازی و توضیح این نکته است که برداشت خاک از جزیره عواقب بدی دارد.» به خاطر همین هم، سازمان محیط‌ زیست استان، میزبان دریافت خاک‌های جزیره شد تا با برگشت آن‌ها، تا حدودی خسارت وارده، جبران شود.

 بحث برداشت خاک در جزیره هرمز اما داستان طولانی دارد و هر چند وقت یکبار، بحث برداشت خاک جزیره، مطرح می‌شود. قاسمی توضیح می‌دهد که پیش از این و از دهه 30 شمسی، معدنی در جزیره فعال بود که خاک سرخ را برداشت می‌کرد، حالا اما معدن بسته شده است و ممنوعیت فعالیت دارد. 

 برداشت خاک اما ادامه داشت، زمانی که گردشگران به واسطه جذابیت رنگی، اقدام به برداشت می‌کردند. مردم محلی هم از خاک برداشت می‌کردند؛ هم برای تولید دست‌‎سازه و سوغاتی خاص جزیره و هم برای ‌ایجاد ترکیبی خوراکی با ماهی که در غذای محلی کاربرد دارد. با ایجاد این کمپین و آموزش، گردشگران و جوامع محلی نیز به ارزش خاک رنگی، پِی برده‌اند و اینطور که قاسمی توضیح می‌‎دهد، حالا محلی‌ها با رنگ مصنوعی، سوغاتی خود را تولید می‌کنند و به فروش می‌رسانند.

 جرم‌انگاری محیط‌ زیستی

 درست است که حالا 100 نفر از گردشگران از کرده خود پشیمان شده‌اند و خاک برداشت‌شده را برگردانده‌اند، اما سؤال این است که چه تضمینی برای تکرار نشدن دوباره این عمل وجود دارد؟ قاسمی چند راهکار پیشنهاد می‌‎دهد. وی معتقد است که آموزش در اولویت دوستی با طبیعت و مراقبت از سرمایه ملی است و باید در این خصوص به صورت ریشه‌ای اقدام شود؛ کاری که البته سازمان محیط‌ زیست از ابتدای شروع کمپین، در دستور کار خود قرار داده است. 

 مسئله بعدی اما این است که باید با گردشگرانی که خاک برداشت می‌کنند، برخورد قانونی شود. وی توضیح می‌‎دهد که قانون‌گذار باید درباره تخریب طبیعت، اقدام بازدارنده انجام دهد. جریمه کردن یا حکم جایگزین با تعیین کارهای داوطلبانه می‌تواند بازدارندگی خوبی برای جلوگیری از این اقدام باشد. البته معاون طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط‌ زیست استان هرمزگان می‌گوید: «تعیین یک متولی برای جلوگیری از این کار نکته مهمی است. شهرداری، بخشداری، سازمان محیط‌ زیست، فرمانداری یا نیروهای محلی؛ کدام‌یک مسئول مراقبت از خاک جزیره هرمز هستند؟ تا اینکه وظایف هرکدام تعیین شود و با همکاری و هم‌افزایی بین دستگاهی، بتوان از میراث هرمز مراقبت کرد.»

 درست است که کمپین بازگشت خاک به جزیره تا حدودی نتیجه داده و بخشی از خاک برگردانده شده است، اما از نظر قاسمی این کمپین نقاط قوت و ضعفی هم داشته است. نقطه قوت این کمپین از نظر او، ایجاد حساسیت عمومی است؛ اینکه حالا در ذهن مردم این نکته حساس‌برانگیز شده که منابع طبیعی محدود است و باید از آن مراقبت کرد. وی اما معتقد است که باید بیش از این در زمینه حفاظت از محیط‌ زیست، آموزش وجود داشته باشد تا آسیب به طبیعت چه در جزیره هرمز و چه در سایر نقاط کشور اتفاق نیفتد.