به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، سؤالاتی همچون «چرا باید یوز و عکاسی از آن امنیتی باشد؟»، «چرا در سازمان حفاظت محیط‌زیست به نسل «زد» توجه نمی‌شود؟» «چرا اطلاع‌رسانی شفافی درباره گونههای در اسارت صورت نمی‌گیرد؟» «چرا از پژوهش‌های محیط‌زیستی در دانشگاه در بخش اجرا استفاده نمی‌شود؟»، «چرا مجوزهای شکار پرندگان داده میشود، درحالی‌که نیروی کافی محیطبانی برای نظارت نداریم؟» و «آیا زمان آن نرسیده است که از سازمان حفاظت محیط‌زیست در مقابل اصحاب قدرت شهامت و جسارت به خرج دهد؟» بخشی از صحبت‌های کارشناسان و فعالان محیط‌زیست با «شینا انصاری» در کافه کارزار بود. او در پاسخ به این پرسش به سه اولویت در سازمان حفاظت محیط‌زیست اشاره کرد: «اجرای قانون»، «شفافیت» و «پاسخ‌گویی».
«یونس خسروبیگی»؛ جزو نسل جدید فعالان محیط‌زیست نخستین کسی بود که در نشست ویژه «پاسخ‌گویی رئیس سازمان محیط‌زیست به نویسندگان کارزارها» سخن گفت و خواسته‌های هم‌نسلان خود را مطرح کرد: «متأسفانه برنامه و چارچوبی برای همراه‌سازی نسل زد در کنشگری محیط‌زیستی وجود ندارد و سازمان مربوطه توجه کافی به حضور این نسل ندارد. به‌علاوه همکاری مؤثری میان سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت آموزش‌وپرورش و وزارت علوم شکل نگرفته تا فضایی مناسب برای کنشگری این نسل فراهم شود.»
به‌گفته خسروبیگی ساختارهای ناکارآمد دولتی، با بوروکراسی پیچیده، مراجعه‌کنندگان را دلسرد می‌کند و باعث میشود بسیاری از پیگیری‌ها رها شوند. این درحالی‌است که تغییراقلیم و بحران‌های محیط‌زیستی زندگی همه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. «سازمان حفاظت محیط‌زیست باید نقش واسط را بین تمام ارگان‌های مرتبط ایفا کند و آنها را ملزم به انجام وظایفشان در حوزه محیط‌زیست کند؛ از جمله آنها می‌توان به وزارت نفت، نیرو و… اشاره کرد.»
محیط‌زیست درگیر روزمرگی
اشکان اشعریون: مهمترین کاری که سازمان حفاظت محیط‌زیست باید انجام دهد، این است که رویکرد دولت به توسعه و حل مسائل محیط‌زیستی را مشخص کند. متأسفانه به‌نظر می‌رسد سازمان حفاظت محیط‌زیست دچار روزمرگی شده و در مقام پاسخ‌گویی و دفاع است.
پرسش «اشکان اشعریون»؛ کارشناس حیات‌وحش در این جلسه خطاب به همه حاضران این بود: «آیا باید برای هر چیزی کارزاری طراحی شود تا به سازمان حفاظت محیط‌زیست فشار وارد شود؟» به‌گفته این کارشناس حیات‌وحش مهمترین کاری که سازمان حفاظت محیط‌زیست باید انجام دهد، این است که رویکرد دولت به توسعه و حل مسائل محیط‌زیستی را مشخص کند. او گفت: «متأسفانه به‌نظر می‌رسد سازمان حفاظت محیط‌زیست دچار روزمرگی شده و در مقام پاسخ‌گویی و دفاع است.»
گردشگری یا زمین‌خواری
رضا محمدجانی» از دبیرخانه محیط‌زیست روستای «شایق» استان اردبیل، این گزاره که صنعت گردشگری یک صنعت سبز و سازگار با محیط زیست است را به چالش کشید و گفت: «صنعت گردشگری در استان ما به پدیده زمین‌خواری دامن زده و باعث تخریب محیط‌زیست شده است. توسعه گردشگری بدون ضابطه، منابع طبیعی را به خطر می‌اندازد و تعادل اکولوژیکی منطقه را تهدید می‌کند.»
سرخوردگی دانشگاه با پژوهش‌های خاک خورده
«انوشه میرمجلسی»؛ سردبیر پایگاه خبری گلونی بر ضرورت نیاز به پاسخ‌گویی و شفافیت بیشتر نسبت به دغدغه‌ها و حساسیت‌های جامعه تأکید دارد. «به‌علاوه، شکاف میان پژوهش‌های علمی و اجرای عملی پروژه‌ها، نه‌تنها باعث سرخوردگی در دانشگاه‌ها شده، بلکه نقص جدی در سیاست‌گذاری‌های کلان محیط‌زیستی ایجاد کرده است.»
حمایت سازمان محیط‌زیست از کارزارها
«رضا ساکی»؛ روزنامه‌نگار حوزه محیط‌زیست نیز در این نشست خواستار استفاده از ظرفیت‌های اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست برای کارزارهای محیط‌زیستی شد؛ «کانال تلگرامی و پورتال سازمان می‌توانند با پوشش این کارزارها از آنها حمایت معنوی داشته باشند.»
از ظرفیت همیاران استفاده شود
«عبدالرضا باقری»؛ فعال محیط‌زیست، معتقد است در حال حاضر، سازمان محیط‌زیست در کنار متخلفان ایستاده و اسلحه را به‌سمت پرندگان نشانه گرفته است. او گفت: «اگر این سازمان شجاعت داشته باشد و جلوی متخلفان را بگیرد، آن‌وقت می‌تواند درباره صدور پروانه شکار تصمیم بگیرد. همچنین، باید سازوکاری شفاف و صندوقی حمایتی ایجاد شود که اگر شکاری انجام میشود، به همان مناطق کمک کند.»
این فعال محیط‌زیست با اشاره به اینکه وظیفه اصلی سازمان، حفاظت از محیط‌زیست است و نه صرفاً صدور مجوز شکار، استفاده از همیاران را برای حفاظت بیشتر ضروری می‌داند. او تاکید کرد: «از ظرفیت همیاران محیط‌زیست که برای آنها کارت صادر شده است، می‌توان در نظارت بر باغ‌وحش‌ها و سایر حوزه‌های محیط‌زیست استفاده کرد. یکی از وظایف اصلی سازمان، نظارت است و همیاران محیط‌زیست می‌توانند در این زمینه کمک کنند.»
حقابه انزلی را نمی‌دهند
«آلن پطروسیان»، فعال محیط‌زیست، نسبت به صدور مجوزهای شکار در محدوده تالاب انزلی انتقادهایی را مطرح کرد. «در این دوره، مجوز شکار در تالاب انزلی نه برای جوامع محلی بلکه برای افراد غیربومی صادر شده است. ما در ایران با تغییر اقلیم و انواع بحران‌های محیط‌زیستی مواجهیم و درعین‌حال امکانات و تجهیزات کافی برای نظارت بر این شکارها وجود ندارد. از ابتدای فصل زمستان‌گذرانی پرندگان، فعالان پرنده‌نگری در گیلان آمار سه گونه پرنده مجاز برای شکار را ثبت کرده‌اند که شامل خوتکای اوراسیایی و ابروسفید: دو هزار فرد، چنگر اوراسیایی: دو هزار فرد و اردک سرسبز: پانصد فرد است. این درحالی‌است که با استقرار همیاران در چند نقطه حساس شکار در غیاب محیط‌بانان به‌واسطه محدود بودن نیرو هر هفته، حداقل صد خودروی غیربومی وارد تالاب میشود. حتی اگر این خودروها را پنجاه مورد درنظر بگیریم و در هر خودرو دو شکارچی باشند، باز می‌بینید حجم شکار چقدر بالاست. به‌علاوه، در قوانین آمده است، هر شکارچی باید تنها سه پرنده شکار کند، اما در عمل می‌بینیم که گاه یک نفر بیست شکار در روز انجام داده است و در این سه ماه دوازده‌هزار پرنده شکار شده‌اند که بسیار فراتر از سه مورد مجاز هستند.»
به‌گفته این فعال محیط‌زیست، شکار باعث شده است، آسیب جدی به جمعیت گونههای دیگر از جمله غازها، قوها و پلیکان پاخاکستری وارد شود. او درخواست‌های فعالان تالاب انزلی را در چند بخش با شینا انصاری در میان گذاشت و گفت:«تخصیص حقابه قانونی تالاب یکی از این مطالبات است. متأسفانه آب در روستاهای بالادست خرج میشود، تخریب موج‌شکن جدید تالاب انزلی که بدون مطالعات محیط‌زیستی ساخته شده و مانع تخلیه رسوبات تالاب شده است. به‌روزرسانی قوانین شکار و ممنوعیت شکار برای افراد غیربومی که نیاز معیشتی ندارند و ایجاد پایگاه محیطبانی در آب‌کنار، شامل یک کانکس و سه شیفت کاری برای نظارت مستمر بر شکار در تالاب از جمله این درخواست‌هاست.»
به مخفی‌کاری پایان دهید
«ایمان معماریان»؛ دامپزشک حیات‌وحش تمرکز خود را روی گونههای در اسارت قرار داد و اشاره کرد: «حفاظت از گونه‌ها و زیستگاه‌های طبیعی، اولویت اصلی در حفظ تنوع‌زیستی است. بااین‌حال، در سراسر جهان، از گونههای کاریزماتیک در اسارت برای آموزش عمومی و افزایش آگاهی درباره اهمیت حفاظت از زیستگاه‌ها استفاده میشود. در ایران، نمونه‌هایی مانند پلنگ دماوند، پیروز و یوزهای در اسارت نشان داده‌اند وضعیت نگهداری حیات‌وحش در اسارت به‌شدت پایین‌تر از استانداردهای بین‌المللی است.»
ایمان معماریان گفت: در بسیاری از کشورها، از جمله اسپانیا، مردم می‌توانند به‌صورت آنلاین روند نگهداری و پرورش گونههای ارزشمند را مشاهده کنند، در ایران چنین شفافیتی وجود ندارد و بخش اسارت حیات‌وحش همچنان در هاله‌ای از ابهام است
به‌گفته معماریان، سیاست سازمان محیط‌زیست در مورد گونههای در اسارت همواره بر مخفی‌کاری استوار بوده، درحالی‌که شفافیت می‌توانست به بهبود شرایط گونه‌ها منجر شود. این رویه باید تغییر کند تا مردم بتوانند با مشاهده روند حفاظت از گونه‌ها، به اهمیت حفظ زیستگاه‌ها بیشتر پی ببرند.»
دخالت صاحبان قدرت را متوقف کنید
«حسین اکبرلو»؛ رئیس سمن محیط‌زیستی ویدر سخنان خود را با شعری از باباطاهر آغاز کرد: «ته که باری ز دوشم بر نداری، میان بار سربارم چرایی». او در ادامه مسئله مهم در روستای ویدر را احداث سومین کارخانه سیمان دانست. «مشکل اصلی ما احداث سومین کارخانه سیمان در ویدر است. هر جا که اعتراض می‌کنیم، همه محیط‌زیست را مقصر معرفی می‌کنند. از نظر من بسیاری از تخریب‌های محیط‌زیستی نتیجه عملکرد نادرست ادارات محیط‌زیست در استان‌هاست. متأسفانه در شرایطی که دو کارخانه سیمان در منطقه فعال هستند، تأسیس کارخانه سوم چه ضرورتی دارد؟ تنها توجیهی که ارائه میشود، این است که این پروژه مجوز ارزیابی اثرات محیط‌زیستی دارد. اما ما بارها تأکید کرده‌ایم که این داده‌ها ساختگی هستند. پیش‌ازاین، علی سلاجقه، رئیس پیشین سازمان محیط‌زیست نیز از وضعیت منطقه ابراز تعجب کرد و وعده بازنگری داد.»
به‌گفته اکبرلو، در ویدر مشکل بیکاری وجود ندارد، بلکه با کمبود نیروی کار مواجه‌اند. «متأسفانه در تهیه گزارش‌های ارزیابی، رودخانه و باد غالب منطقه نادیده گرفته شده‌اند، درحالی‌که این رودخانه، آب‌خوان منطقه محسوب میشود. ما در بحران شدید آبی به‌سر می‌بریم و گاهی حتی آب آشامیدنی نداریم. خواست ما روشن است، مستندات در واحد ارزیابی محیط‌زیستی به‌دقت بررسی شوند، قانون رعایت شود و ملاحظات محیط‌زیستی قربانی فشارهای اقتصادی و سیاسی نشود.»
از نظر این فعال محیط‌زیست تا زمانی که مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست شجاعت «نه» گفتن به تصمیمات غیرمنطقی را نداشته باشند، این مشکلات ادامه خواهد داشت. بسیاری از این تصمیمات صرفاً برای کسب رأی نمایندگان گرفته می‌شوند.»
یوز را امنیتی نکنید
«محسن ادیب»؛ کویرنورد در این نشست تمرکز سخنان خود را به تخریب مناطق بیابانی اختصاص داد و گفت: «تخریب در مناطق بیابانی گسترده شده است، اما حفاظت از این مناطق به‌اندازه کافی صورت نمی‌گیرد. فعالیت‌های نظامی و معدنی به طبیعت بیابان‌ها آسیب جدی وارد کرده‌اند. به‌عنوان نمونه، در عمق کویر لوت، جاده‌کشی برای استخراج معدن انجام شده است که خوشبختانه موفق شدیم جلوی آن را بگیریم. علاوه‌براین، گردشگری غیرمسئولانه نیز آسیب‌های متعددی به این مناطق وارد کرده است.»
او آلودگی صوتی و بصری، شکار غیرمجاز و عدم رعایت ظرفیت برد مناطق طبیعی را از چالش‌های این مناطق دانست و اظهار کرد: «ژئوپارک نایبند؛ به‌عنوان دومین ژئوپارک کشور، به حال خود رها شده و فاقد تجهیزات کافی است. در زیستگاه یوز هم شرایط بهتر نیست. شترها سهم آب این گونه در خطر انقراض را مصرف می‌کنند، که این خود تهدیدی جدی برای بقای یوز است.»
محیط‌زیست تنهاست
«شینا انصاری»؛ رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست مجموعه تحت مدیریت خود را پایبند به سه اصل اساسی دانست. «اولین آنها حاکمیت قانون است، رعایت قوانین برای ما اولویت دارد و به اجرای آن متعهد هستیم. دومین موضوع شفافیت است؛ گرچه محیط‌زیست در جامعه در حال‌گذار به توسعه به‌واسطه اولویت اقتصاد بسیار تنهاست، بااین‌حال، شفافیت برای ما اهمیت زیادی دارد و قصد داریم مسائل محیط‌زیستی را با وضوح و صراحت بیان کنیم. ما در موضوع مازوت‌سوزی تلاش کردیم، شفاف باشیم؛ گرچه به‌دلیل ناترازی انرژی موفق نشدیم آن را به‌طور کامل متوقف کنیم، اما تلاش داریم در سال آینده، مصرف سوخت‌های آلاینده را کاهش دهیم. درباره حیات‌وحش در اسارت، کاستی‌ها را انکار نمی‌کنیم، اما در مورد پلنگ دماوند، نهایت تلاش خود را به کار گرفتیم. سومین موضوع هم پاسخ‌گویی است. ما تلاش می‌کنیم به رسانه‌ها و نهادهای مردمی، پاسخ‌گو باشیم و تعامل با فعالان محیط‌زیست را گسترش دهیم.»
به‌گفته انصاری، برخی از مشکلات محیط‌زیستی، در کوتاه‌مدت قابل‌حل نیستند. او افزود: «بااین‌حال، با استفاده از ظرفیت نهادهای مردمی و نظارت جامعه مدنی تلاش می‌کنیم مسیر بهتری را پیش ببریم. هدف ما این است که از دیده‌بانی فعالان محیط‌زیست بهره بگیریم و تعامل را به‌شکلی مؤثر پیش ببریم.»
منبع: روزنامه پیام ما
دیدگاه خود را بنویسید