به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، سی‌وهشتمین همایش مددکاری اجتماعی ایران با عنوان «مددکاری اجتماعی و  میانجیگری» به همت انجمن مددکاری اجتماعی ایران در روز سه‌شنبه، سوم  بهمن‌ماه 1402 در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

بخش دوم همایش «مددکاری اجتماعی و میانجی‌گری» به بحث و گفت‌و‌گو با چند تن از  صاحب‌نظران و مقامات مسئول اختصاص داشت. مدیریت این پنل را دکتر محمد سبزی، مدیر گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی بر  عهده داشت. او ضمن تشکر از انجمن مددکاران اجتماعی از سخنرانان درخواست  کرد درباره رویکردهای مغفول‌مانده و تجربه منحصر به فرد خود سخن بگویند. آنچه در ادامه از نظر می‌گذرد، حاصل بخش دوم این همایش است.

میانجی‌گری به گسترش صلح و روحیه صلح‌طلبی در جهان کمک می‌کند

 سخنران نخست، لیلی ارشد، پیشکسوت مددکاری اجتماعی بود که خانه، مدرسه، شهر و جهان  را نیازمند صلح دانست و میانجی‌گری را از راه‌هایی برشمرد که می‌تواند به  گسترش صلح و روحیه صلح‌طلبی در جهان کمک کند. او با اشاره به فعالیت‌های  خود در حوزه کودکان، نوجوانان و زنان از میانجیگری مددکاران به عنوان راهی  کم‌هزینه یا بدون هزینه با صرف وقت کم‌تر برای حل یا کاستن از تنش‌ها یاد کرد. همچنین به تجربه زیسته خود از استفاده موفق از گروه همسالان و همتایان  برای کاستن از بحران سخن به میان آورد و آن را روشی مؤثر برای بهبود شرایط معرفی کرد. 

در آینده نیاز به مددکاران اجتماعی بیشتر خواهد شد

 سخنران  دوم این پنل، دکتر رضا صفری شالی، استاد دانشگاه خوارزمی و رئیس انجمن علمی رفاه اجتماعی ایران بود که درباره نقش NGO ها در حوزه میانجی‌گری سخن  گفت. به گفته او از آنجایی که این گروه‌ها به لحاظ ساختاری، غیرانتفاعی  هستند و افراد برای عضویت در آن‌ها به دنبال اهداف سیاسی و اقتصادی نیستند و  عمدتاً اهداف نوع‌دوستانه و اجتماعی را دنبال می‌کنند، سودمندی‌های بسیاری  در عرصه اجتماعی دارند. 

 دکتر صفری  شالی، فعالیت بخش‌های دولتی را مخل اقدامات حوزه مددکاری اجتماعی دانست و  ضمن اشاره به عدم سودمندی فعالیت دولت در این بخش، نداشتن ارتباط عمیق با  لایه‌های زیرین جامعه، روابط مدیریتی و بروکراسی پیچیده را از جمله موانع  موفقیت دولت در این عرصه عنوان کرد و پیشنهاد داد تا با تقویت انجمن‌ها، بهزیستی به نقش مدیریتی، نظارتی و راهبری خود کفایت کند و باقی امور را در حوزه‌های مختلف درمان، آموزش و ... به NGO ها بسپارد. 

 او با اشاره به تجربه زیسته خود از کار در یک کلینیک توانبخشی به نقش مهم مددکاران اجتماعی اشاره کرد و آن‌ها را نخستین افرادی برشمرد که با مددجو در ارتباط قرار می‌گیرند و عملاً بیشترین ارتباط و تعامل را با او دارند. 

 او از مددکاری اجتماعی به مثابه یک ضرورت یاد کرد که در غیاب خانواده گسترده، کارکردهای عاطفی و اخلاقی آن‌ را بر عهده گرفته است. او پیش‌بینی کرد که در آینده نیاز به مددکاران اجتماعی بیشتر خواهد شد و از این رو بهتر است که  آن‌ها وظایف خود را در قالب حرفه‌ای انجام دهند. 

میانجی‌گری فرایندی تخصصی و متمرکز بر آینده است

 دکتر منصور فتحی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، سخنران دیگر حاضر در جلسه بود  که در خصوص میانجی‌گری و خشونت خانگی صحبت کرد. او از میانجی‌گری اجتماعی به عنوان یکی از نقش‌های مددکاران اجتماعی و نه همه آن یاد کرد و میانجی‌گری را فرایندی تخصصی و متمرکز بر آینده دانست که در آن لازم است میانجی بی‌طرف باشد، قدرت مذاکره داشته باشد، نگاهی همدلانه به طرفین دعوی داشته باشد و  فراتر از همه این‌ها نقش تسهیل‌گر و راهنما را برای طرفین ایفا کند. 

 فتحی ضمن اشاره به استقبال از میانجی‌گری در تمامی سیستم‌های قضایی جهان، مقرون‌به‌صرفه بودن، بهبود روابط، حل مشکلات، تأکید بر کرامت انسانی و احترام به افراد، تشویق به دیدن منافع یکدیگر و بازی بُرد بُرد بودن را از جمله مزیت‌های این روش دانست. 

تفاوت میانجی‌گری و مددکاری

 استاد دانشگاه علامه طباطبایی در بخش دیگری از سخنانش به تفاوت‌های میانجی‌گری و مددکاری پرداخت و به این نکات اشاره کرد که یکی از نقش‌های مددکار اجتماعی، میانجی‌گری است، در میانجی‌گری چون تأکید روی راه حل است، وارد روابط احساسی عمیق نمی‌شویم و تمرکز برخلاف مددکاری، بر آینده است.

 به گفته او بررسی‌ها حاکی از آن است که بسیاری از قربانی‌های خشونت خانگی مایل به استفاده از سیستم کیفری نیستند و ترجیح می‌دهند به دلایل بسیاری از جمله احساس شرم، احتمال تشدید وضعیت خطر و بار روانی و اجتماعی دادرسی کیفیر، حق خود را از طریق میانجی‌گری مطالبه کنند. 

 او با اشاره به وجود 16 میلیون پرونده قضایی از لزوم مداخله به موقع سخن گفت و شبکه‌سازی را از ضرورت‌های کار دانست. به گفته او در صورت عدم مداخله به موقع در آسیب‌های اجتماعی از جمله خشونت، شاهد آسیب‌های بیشتر از جمله طلاق خواهیم بود. 

هنر مددکاران اجتماعی در برقراری ارتباط عاطفی و معنوی با افراد است

دکتر بهروز بزرگی، مدیرکل مددکاری و مشاوره بنیاد شهید و امور ایثارگران، سخنران دیگر نشست بود که با اشاره به وجود آسیب‌های اجتماعی در جامعه ایثارگر کشور، از تجربه موفق 15 ساله این بنیاد در استفاده از شبکه معتمدین معین از میان ایثارگران برای کاستن از مشکلات و معضلات خبر داد و این شبکه را سبب‌ساز کاهش آمار آسیب‌های اجتماعی در میان ایثارگران و خانواده شهدا دانست. 

 بزرگی، هنر مددکار و تجربه و تخصص او را موفقیت در برقراری ارتباط عاطفی و معنوی با افراد برشمرد و از خلاء ارتباطی گلایه کرد. او توسعه میانجی‌گری از طریق شبکه معتمدین را یک ضرورت قلمداد کرد و با اشاره به وجود گسست در جامعه، به لزوم فعال‌ترکردن هرچه بیشتر مددکاران اجتماعی توصیه کرد.

مددکاران اجتماعی فارغ از نژاد و ملیت به کودکان مهاجر کمک می‌کنند

 دکتر آرش نصراصفهانی، پژوهشگر اجتماعی و عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران، دیگر  سخنران برنامه بود که به کمک مددکاران اجتماعی به کودکان مهاجر افغانستانی اشاره کرد. او از این دسته از مددکاران تشکر کرد که بدون توجه به ملیت، زبان، مذهب به کودکان کمک می‌کنند و تلاش دارند به شکل داوطلبانه، حق برخورداری از یک زندگی عادی را برای کودکان فراهم آورند. 

 نصراصفهانی نحوه برخورد دستگاه‌های رسمی با پناهندگان افغانستانی را اسف‌بار دانست که سبب‌ساز وحشت مهاجران از نهادهای رسمی می‌شود و در نتیجه آن، خشونت‌ها علیه کودکان مهاجر به مراتب کم‌تر گزارش می‌شود. به گفته او در این شرایط که امکان مراجعه داوطلبانه مهاجران به نهادهای رسمی نیست، مداخله مددکاران اجتماعی به احقاق حق این دسته از کودکان کمک می‌کند. 

 او ضمن مخالفت با سپردن تمام امور به NGO ها، از سمن‌ها خواست کمک و  مطالبه‌گری کنند و با توجه به وضعیت بد کودکان افغانستانی در استان تهران، توجه بیشتری به این گروه مبذول دارند. 

دایره مشاوره و مددکاری فراجا، قادر به تهیه اطلس آسیب‌های اجتماعی است

 سرهنگ دکتر سیدمجید موسوی‌راد، مدیرکل مشاوره و مددکاری اجتماعی فراجا آخرین سخنران نشست بود که ضمن دعوت از دانشگاهیان برای دیدن اقدامات نیروی انتظامی، از دایره مشاوره و مددکاری فراجا به عنوان سازمانی بزرگ، هوشمند و گسترده یاد کرد که نگاه قضایی و انتظامی ندارد و با کسانی روبروست که  مسیر اجتماعی درست را طی نکرده‌اند. 

 مدیرکل مشاوره و مددکاری اجتماعی فراجا به سابقه تأسیس دایره مشاوره و مددکاری از سال‌ 1379 اشاره کرد و از بالا رفتن آمار خشونت، نزاع و تعارض‌های خانوادگی از سال گذشته یاد کرد که به فروپاشیدگی خانواده‌ها منجر خواهد شد. 

 به گفته این مقام مسئول، دقیق‌ترین و بهترین شیوه نظارت و سنجش در اختیار فراجا است و آن‌ها قادر به تهیه اطلس آسیب‌های اجتماعی هستند.

 موسوی‌راد به تشکیل شش میلیون پرونده سالانه در کلانتری‌ها و یک میلیون مستندنگاری در دایره مشاوره و مددکاری فراجا اشاره کرد و کار عملی در کلانتری را متفاوت از کار علمی در دانشگاه دانست. او عدم شناخت کافی را علت اصلی مشکلات دانست، به زمان به عنوان موضوع مددکاری اجتماعی نگاه کرد و توصیه کرد که باید تلاش کنیم تا به میانجی‌گری خودآگاهی درون‌فردی برسیم و شناخت فرد از خود را افزایش دهیم. 

گزارش مراسم افتتاحیه این همایش را اینجا بخوانید.