به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، سی‌وهشتمین همایش مددکاری اجتماعی ایران با عنوان «مددکاری اجتماعی و میانجیگری» به همت انجمن مددکاری اجتماعی ایران در روز سه‌شنبه، سوم بهمن‌ماه 1402 در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

 میانجی‌گری به کاهش پرونده‌های قضایی کمک می‌کند

 آغازگر برنامه‌های سی و هشتمین همایش مددکاران اجتماعی در ایران با عنوان «مددکاری اجتماعی و میانجیگری» به سخنان دکتر حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران و دبیر علمی همایش اختصاص داشت.

 او در سخنان خود ضمن اشاره به سه سال وقفه در برگزاری حضوری همایش مددکاری اجتماعی ایران، برگزاری همایش سی و هشتم به دو شکل مجازی و حضوری را به دلیل صرفه‌جویی در هزینه‌ها دانست. 

 موسوی چلک، از تغییر استراتژی انجمن مددکاری ایران و تأکید آن برای برگزاری نشست‌های مختلف در سطح ملی و استانی و از سوی سازمان‌ها و نهادهای مختلف سخن گفت و ابراز خشنودی کرد که با استراتژی جدید، صدای مددکاران اجتماعی را علاوه بر روز ملی مددکاری و از طریق انجمن مددکاران اجتماعی، در روزهای مختلف و از سوی ارگان‌های مختلف بتوان شنید. 

 رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران ضمن اشاره به شعار منتخب امسال فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی با عنوان «تغییر به سوی آینده بهتر»، انتخاب شعار امسال انجمن -یعنی «میانجیگری»- را براساس وضعیت و احساس نیاز جامعه ایرانی دانست. به گفته این استاد دانشگاه در شرایط کنونی جامعه، جایگاه میانجیگری برای صلح، سازش و مفاهمه اندک است و همین موضوع هیئت مدیره انجمن را بر آن داشته است که این شعار را برگزینند. 

 دبیر علمی همایش «مددکاری اجتماعی و میانجی‌گری» با اشاره به پیش‌بینی جایگاه میانجی‌گران در مواد 82 و 84 قانون آئین دادرسی کیفری و تأکید بر آن در آموزه‌های اسلامی، از فواید میانجی‌گری در کاهش پرونده‌های قضایی و اهمیت آن در سازش در سطح خانواده و جامعه سخن گفت. 

 موسوی چلک جایگاه میانجی‌گران را در کنار وکلا و قضات، مهم توصیف کرد و ابراز امیدواری کرد که با برگزاری همایش‎‌هایی از این دست، امکان گفت‌و‌گو و تبادل نظرات در طی یک سال آتی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی فراهم شود. 

 پایان‌بخش سخنان دکتر موسوی چلک، تشکر از نهادها، مؤسسات و سازمان‌های حامی همایش «مددکاری اجتماعی و میانجیگری» از جمله فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی، مسئولان بخش آسیا و اقیانوسیه فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی، اعضای هیئت مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران، خانه اندیشمندان علوم انسانی، دانشگاه‌ها و اصحاب رسانه برای پوشش خبری این رویداد بود. 

آسیب‌های اجتماعی باعث توسعه نامتوازن و افزایش آسیب‌دیدگان می‌شود

 سپس رؤیا حسینی، تسهیلگر و مجری برنامه به قرائت پیام دکتر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی پرداخت که در آن دکتر قالیباف ضمن تقدیر از تلاش‌ها و مجاهدت‌های فعالان عرصه مددکاری اجتماعی، مددکاری را تجلی عشق، عاطفه، دوستی، کرامت‎‌بخشی به نیازمندان با عنایت به روحیه ایثار، فداکاری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی در انجام کارهای خیرخواهانه توصیف کرد و افزود وجود آسیب‌های اجتماعی باعث توسعه نامتوازن و نابرابر در مسیر پیشرفت کشور و افزایش و انباشت آسیب‌دیدگان می‌شود و به همین دلیل ضروریست که اتخاذ تمهیدات پیشگیرانه و بازدارنده، از جمله آموزش‌ و مطالبه‌گری اجتماعی با مشارکت نهادهای دست‌اندرکار، زمینه‌ساز کاهش این آسیب‌ها شود. 

 قالیباف در این پیام، گام اول این مسیر را تبیین الزامات و ترسیم سازوکار منسجم و پویا در یک نظام مددکاری اجتماعی دانست که با هدف حمایت از حقوق مراجعین و نیازمندان و ترغیب یاری‌گران پایه‌گذاری می‌شود و افزود مجلس شورای اسلامی آمادگی تدوین و تصویب قوانین حمایتی کارآمد در زمینه مددکاری اجتماعی را دارد. در پایان پیام اظهار امیدواری شده بود که با گسترش و کیفیت‌بخشی به اقدامات، شاهد فعالیت‌های بهتر در زمینه کاهش آسیب‌های اجتماعی باشیم.

میانجی‌گری در حوزه آسیب‌های اجتماعی بیشترین کارایی را دارد

 دومین سخنران بخش نخست این همایش، دکتر حسین خدرویسی، معاونت حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد بود. او ضمن عرض خیر مقدم به شرکت‌کنندگان و تبریک روز میلاد امام علی (ع) به عنوان بزرگ‌مددکار اسلام، یاد و خاطره همه مددکاران را گرامی داشت و با ارائه آماری از مددجویان کمیته امداد از هم‌افزایی با مددکاران اجتماعی در این رابطه سخن گفت. 

 به گفته این مقام مسئول، در حال حاضر حدود دو میلیون و 300 هزار خانوار با جمعیتی بالغ بر پنج میلیون نفر تحت پوشش کمیته امداد هستند که یک میلیون و 700 هزار نفر آن‌ها، سالمند؛ یک میلیون و 250 هزار نفرشان، زن سرپرست خانوار، 800 هزار نفر دانش‌آموز و دانشجو، 500 هزار نفر ایتام و 100 هزار نفر دیگر از جمله بیماران صعب‌العلاج و زمینگیر هستند و خدمات‌دهی به آن‌ها با همکاری مددکاران مراکز نیکوکاری، خیریه‌ها و سمن‌ها در حال انجام است. 

 خدرویسی از مددکاران به عنوان شریف‌ترین و محبوب‌ترین اقشار اجتماعی یاد کرد که به علت خدمات و زحمات خالصانه و بی‌منت‌شان از بالاترین سطح مشروعیت در جامعه برخوردار هستند. 

 بخش دوم سخنرانی خدرویسی به موضوع «مددکاری اجتماعی و میانجی‌گری» اختصاص داشت. او در این بخش با اشاره به جایگاه برتر صلح نسبت به احکام دادگاه‌ها از موقعیت ویژه بزرگی، ریش‌سفیدی، میانجی‌گری و ذات‌البین در دین اسلام سخن گفت و از میانجی‌گری در حوزه آسیب‌های اجتماعی و اختلافات مابین اعضای خانواده یا در سطح جامعه به عنوان روشی با بیشترین کارایی و نتیجه مطلوب یاد کرد که نتایج مطلوبی در شوراهای حل اختلاف در سراسر کشور به بار آورده است. 

 معاونت حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد، با یادکرد کلینیک «راه زندگی» و همکاری گسترده میان مددکاران و مشاوران در سطح کشور اضافه کرد چنانچه مسئولیت‌پذیری مددکاران با شرافت نباشد، اقدامات دولتی و قانونی جوابگوی حجم مسائل و مشکلات کشور در حوزه‌ آسیب‌های اجتماعی نخواهد بود. 

 او همکاری و هم‌افزایی مددکاران اجتماعی در سراسر کشور را در بالاترین سطح خود توصیف کرد و از میانجی‌گری به عنوان یکی از بی‌شمار اقدامات مؤثر مددکاران یاد کرد و ابراز امیدواری نمود که با ارتقای سطح کمّی و کیفی آن‌ها و کاربست روش‌های علمی – تخصصی در فن میانجی‌گری از سوی اصحاب علومِ یاورانه، زمینه حل اختلاف و روابط مؤثر میان مراجعان، مددجویان و مخاطبان فراهم شود. 

 پایان‌بخش سخنان دکتر خدرویسی، اشاره او به برنامه کمیته امداد برای تعامل به انجمن مددکاران ایران در جهت ارتقای ارتباط سازمانی و افزایش هم‌افزایی و همکاری ها بیش از گذشته بود. 

مددکاران اجتماعی باید فراتر از مرزهای ملی و قومی با هم همکاری کنند

 در این بخش از برنامه، پیام «ماچیکو اوهارا»، رئیس منطقه‌ای آسیا و اقیانوسیه فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی قرائت شد که در آن ضمن اشاره به مشکلات منطقه‌ آسیا و اقیانوسیه از جمله بلایای طبیعی مانند زلزله و توفان و بحران‌های چندوجهی مانند تخریب محیط زیست، فقر، اختلاف‌های سیاسی به این موضوع اشاره کرد که زمان آن رسیده است تا مددکاران اجتماعی ورای مرزهای ملی و قومی با هم همکاری کنند، دانش خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و متعهد به توسعه مددکاری اجتماعی در منطقه آسیا و اقیانوسیه بمانند. 

 اوهارا ضمن آرزوی موفقیت برای انجمن مددکاری ایران و رفاه برای مردم ایران و جهان، مددکاری اجتماعی را نیازمند تکامل و اتخاذ رویکردهای نوآورانه و متحول‌کننده دانست که جامعه محور باشند و بر خرد بومی تکیه کنند.

مددکاران اجتماعی به توانمندسازی جوامع کمک می‌کنند

 قرائت پیام دکتر «روری تروئل»؛ مدیرعامل فدراسیون بین‌المللی مددکاران اجتماعی (IFSW) دیگر بخش پنل نخست این همایش بود. او سخنان خود را با نقل قصه‌ای  از پرسش و پاسخ یک استاد و شاگرد آغاز کرد. وی از وابستگی انسان‌ها به هم گفت و به این موضوع اشاره کرد که زندگی در هماهنگی با طبیعت و دیگران معنا می‌یابد و اینکه در دنیای متنوع و پیچیده ما تعارض‌ها واقعیت‌هایی اجتناب‌ناپذیر هستند.

 تروئل با تذکر کشمکش‌های خاورمیانه از مددکاران اجتماعی به عنوان عوامل تغییر یاد کرد و از آن‌ها خواست تا درک و ارتباط متقابل مبتنی بر مسئولیت جمعی را در قبال هم و محیط طبیعت تسهیل کنند. او دستیابی به این هدف را نیازمند یک کوشش جمعی دانست که از سطح مردم عادی و از کوچه و خیابان شروع می‌شود. 

 مدیرعامل فدراسیون بین‌المللی مددکاران اجتماعی (IFSW )، درک شرایط و نیازهای منحصر به فرد هر جامعه را برای ایجاد فضای گفت‌و‌گو مهم تلقی کرد و از لزوم توانمندسازی جوامع توسط مددکاران اجتماعی سخن گفت. 

 به نظر او مددکاران اجتماعی وظیفه دارند با آموزش و ظرفیت‌سازی، به آینده جامعه شکل دهند. آن‌ها باید به حل تعارض‌ها کمک کنند تا در درازمدت به زیست پایدار بینجامد. 

 بخش دیگری از سخنان تروئل به پیشنهاد روش‌هایی چون به کارگیری رویکردهای کل‌گرایانه و خلاقانه، آموزش افراد و یادگیری از طریق فرهنگ‌ها و تجارب دیگران اختصاص داشت. او از شنوندگان خواست استراتژی‌های خود را به گونه‌ای تنظیم کنند تا قادر به استفاده از تمامی ابزارها و پلتفرم‌ها باشند. همچنین از آن‌ها خواست ضمن پایبندی به ارزش‌های حرفه خود به کرامت انسانی، صداقت و عدالت اجتماعی متعهد باشند. 

 او در پایان ابراز امیدواری کرد که شرکت‌کنندگان همایش با به کارگیری بینش‌ها، الهامات و تصمیمات این همایش با انرژی تازه و چشم‌انداز جدید به شهرهایشان بازگردند و با امید به آینده در راهی که پر از چالش است، قدم بردارند. 

میانجی‌گری؛ ابزاری جدید در علوم کیفری که به جرم‌زدایی و کیفرزدایی می‌انجامد

 سخنران بعدی پنل نخست همایش، دکتر غلامعباس ترکی، معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور بود که در زمینه «نقش میانجی‌گری در پیشگیری از جرم» سخنرانی کرد. 

 او ضمن انتقاد از هدف‌گذاری برای محو و نابودی بزه یا جرم، از آسیب‌های اجتماعی به مثابه یک واقعیت نام برد و راه‌حل را در تلاش برای کاهش و کنترل آسیب‌های اجتماعی دانست. او آسیب‌های اجتماعی را قابل مدیریت تلقی کرد و از افزایش آمار بزهکاری در سال‌های اخیر ابراز نگرانی کرد. ترکی ضمن توجه به رویکرد عدالت ترمیمی، از روش کیفرزدایی با اقدامات میانجی‌گرانه دفاع کرد و توجه به سه عنصر بزه، بزهکار و بزه‌دیده را ضروری دانست. به گفته او با مشارکت طرفین و اقدام از طریق ریش‌سفیدی و مذاکره می‌توان فرایند آئین دادرسی کیفری را دور زد و به راه‌حلی دست یافت که منافع همه طرفین را هم‌زمان تأمین نماید. 

 معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور از توجه عدالت ترمیمی به ساختارها حکایت کرد و توصیه کرد برای پیشگیری از جرم، علاوه بر بزه‌دیده و بزهکار به ساختارهای فسادزا، چرخه‌های معیوب یا ناقص یا گلوگاه‌های فساد نیز توجه کنیم.

 ترکی با اشاره به دیدگاه‌های متنوع مکاتب مختلف کیفری، دیدگاه خود را به عدالت ترمیمی نزدیک دانست و میانجی‌گری را از ملموس‌ترین نتایج این رویکرد جدید تلقی کرد. همچنین از نزدیکی دیدگاه‌های این مکتب به آموزه‌های دینی و اسلامی حکایت کرد و پذیرش میانجی‌گری در مواد 82 تا 84 قانون آئین دادرسی کیفری مصوب سال 1392 و آئین‌نامه اجرایی آن که در سال 1395 به تصویب رسید را نشانه‌ای از حرکت دستگاه قضایی ایران به سمت عدالت ترمیمی قلمداد کرد. 

 او در بخش دیگری از سخنانش به تفاوت‌های «داوری» و «میانجی‌گری» پرداخت و از داوری به عنوان ابزار حل اختلاف در دعاوی مدنی و از میانجی‌گری به عنوان ابزاری برای حل مسالمت‌آمیز تعارضات در دعاوی کیفری یاد کرد که باعث شده است کیفیت رسیدگی به دعاوی کیفری با دعاوی مدنی قرابت یابد و بر اصل ترمیم و جبران خسارت فرد زیان‌دیده تأکید شود. این مقام مسئول، مفهوم پیشگیری را در دو سطح پیشگیری از جرم و دعاوی تعریف کرد که به نظر او اولی با برقراری امنیت حقوقی و قضایی تأمین می‌شود و دومی تنها با استحکام نظام حقوقی کشور به دست خواهد آمد. 

 همچنین او با نیم‌نگاهی به تاریخ حقوق، نگاه گذشتگان را معطوف به پیشگیری از بزهکاری دانست و به این نکته تأکید کرد که در رویکردهای جدید به پیشگیری از بزه‌دیدگی هم توجه می‌شود. به نظر او در این رویکرد جدید تلاش می‌شود با پیشگیری‌های وضعی مانع از اثرگذاری منفی بر روی افراد گردند. او به برخی آسیب‌های اجتماعی مانند طلاق، فقر، خشونت خانگی، حاشیه‌نشینی و ... به عنوان زمینه‌ساز بروز بزه یاد کرد و بر این نکته پای فشرد که با کاهش این عوامل می‌توان امیدوار بود که با پیشگیری وضعی روی شناسایی، کاهش و کنترل آسیب‌های اجتماعی تمرکز کرده و از این راه مانع از بزه‌دیدگی افراد خواهیم شد. 

 معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور به شماری از اقدامات نهاد دادستانی در ایران از جمله تشکیل مجتمع‌های «شوق زندگی» اشاره کرد که دو جنبه قضایی و حمایتی دارند و پس از تجربه موفق در شهر مشهد به چهار استان دیگر هم تعمیم داده شده‌اند. ترکی از این مجتمع‌های جدید به عنوان الگویی جدید یاد کرد که در تعامل پایدار با نهادهای دیگری چون سازمان بهزیستی و مددکاران آن رد حتل انجام وظیفه است. 

 او از میانجی‌گری به عنوان ابزاری جدید در علوم کیفری یاد کرد که از آن برای حل اختلاف و تعارض استفاده می‌شود و به جرم‌زدایی، کیفرزدایی و قضازدایی می‌انجامد. به نظر این مقام مسئول، رسیدگی به پرونده‌ها از طریق سیستم قضایی منجر به برچسب‌زنی و تطبیق ناخودآگاه فرد با مورد اتهامی می‌شود و بر رفتار او مؤثر خواهد بود. او برای حل این مشکل پیشنهاد داد از طریق میانجی‌گری از ورود افراد به دستگاه قضایی ممانعت به عمل آوریم و تلاش کنیم تا از شدت کیفرها کاسته و حتی‌الامکان از زندان استفاده نکنیم. 

 ترکی ضمن اشاره به سابقه ورود میانجی‌گری در حقوق فرانسه و ایران، رضایت‌مندی بیشتر، سرعت حل اختلاف، ترمیم بافت‌های از هم گسیخته اجتماعی، مشارکت طرفین و کاهش هزینه‌ها را از جمله مزیت‌های استفاده از روش میانجی‌گری برشمرد. وی با اشاره به تراکم پرونده‌ها در دستگاه قضایی، وضعیت موجود کشور از جهت استفاده از ظرفیت‌های نهاد میانجی‌گری را مطلوب ندانست و قوانین موجود درباره لزوم رسیدگی هر قاضی به تعداد مشخصی پرونده در طی ماه را از جمله موانع استقبال قضات از این نهاد تازه‌تأسیس بیان کرد. 

 این مقام مسئول آموزش میانجی‌گرها، قوانین صدور مجوز برای مؤسسات میانجی، لزوم روشمندی میانجی‌گری، رعایت کرامت انسانی را از جمله چالش‌های پیش‌روی نهاد میانجی‌گری در ایران برشمرد و از لزوم سیاست توسعه مفهومی میانجی‌گری سخن گفت و درخواست کرد که دستگاه قضایی، به تسهیل فرایندها و افزایش آموزش‌ها همت گمارد. 

تجربیات زیسته مددکاران اجتماعی، نقش کلیدی در حل بحران‌ها دارد

 قرائت پیام جواچیم، رئیس فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی بخش دیگری از برنامه‌های همایش بود. او در پیام خود ضمن سپاسگزاری از دعوت به این همایش، انتخاب موضوع «میانجی‌گری» برای این نشست را به دلیل افزایش تنش‌های جهانی به علت اختلافات ژئوپلتیک به موقع خواند و از تأثیر این درگیری‌ها بر زندگی زنان و کودکان سخن گفت. او از طرف فدراسیون جهانی اطمینان داد که مددکاران اجتماعی می‌توانند نقش مهمی در تقویت صلح از طریق میانجی‌گری ایفا کنند. او همکاری در زمینه کاهش تنش و درگیری‌ها را مؤثر دانست و از شرکت‌کنندگان خواست شواهد تجربیات زیسته مددکاران اجتماعی را در رویدادهای جمعی در نظر بگیرند که نقش کلیدی در حل بحران ایفا کرده است. به نظر او مشارکت در جوامع محلی معمولاً از طریق افرادی ایجاد شده است که از هر دو طرف مورد تأئید هستند. او ایجاد مشارکت با مردم محلی را از جمله سرمایه‌های کلیدی دانست. او مقالات منتشر شده توسط فدراسیون جهانی مددکاران را راهی برای کمک به مردم برای دستیابی به صلح معرفی کرد و از نقش اساسی مددکاران اجتماعی در مناطق جنگی حکایت کرد تا با برقراری صلح، در جهت دستیابی به آینده‌ای پایدار برای همه حرکت کنند. او در بخش دیگری از سخنانش به ضرورت همکاری برای صلح اشاره کرد و ضمن همدردی با خانواده‌های آسیب‌دیده در مناطق جنگی، ابراز امیدواری کرد تا با تعامل به دنبال راهی برای عملی‌سازی اقداماتی چون دفاع همگانی و کاهش تعارض پیدا کنند به طوری که هیچکس نادیده گرفته نشود. 

اعتیاد، بیماری مزمن جسمی، روانی و اجتماعی پیشرونده عودکننده است

 دکتر محمد جمالو، معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست‌ جمهوری، دیگر سخنران افتتاحیه بود که سخنان خود را با ابیاتی از سعدی آغاز کرد. او تعاریف طرح‌شده از اعتیاد را ناکارآمد دانست و پیشنهاد داد که از آن با عنوان بیماری مزمن جسمی، روانی و اجتماعی پیشرونده عودکننده یاد شود. او نظر قدما در تمرکز بر روی تأثیر مواد مخدر بر جسم فرد معتاد را در نظرگرفتن تنها بخشی از حقیقت دانست و با نظرداشت تعریف چندوجهی اعتیاد به لزوم توجه به رفتارهای اعتیادی اشاره کرد. او نقش مددکاران را در توجه به این رفتارها مؤثر دانست و از تنوع نسخه‌های کمک به معتادان با عنایت به تنوع افراد سخن گفت. 

 جمالو در بخش دیگری از سخنانش، ضمن اشاره به انواع شیوه‌های رفتار با معتادان از جمله تجویز متادون و ... آن‌ها را ناقص توصیف کرد و توصیه کرد که برای تکمیل این شیوه‌ها نیاز به مددکارانی داریم که با توجه به فرد بیمار، شیوه‌ای کارآمد انتخاب و براساس آن عمل کنند. 

 معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست‌جمهوری با اشاره به طرح ملی «یاریگران زندگی» و مشارکت گروه‌های مردمی غیرمتخصص برای کمک به معتادان هم‌طبقه خودشان از لزوم توانمندسازی این گروه‌ها با کمک میانجی‌ها سخن گفت و از اهمیت کار میانجی‌ها به خصوص در زمان ورود افراد پیشتر معتاد به بازار کار پرده برداشت. 

 جمالو همکاری مددکاران اجتماعی و کارآفرینان را مهم تلقی کرد و از آن‌ها خواست در کنار افراد بهبودیافته از اعتیاد قرار گیرند و در تعامل آن‌ها با کارفرما کمک کنند. او همچنین از لزوم همراهی مددکاران اجتماعی با معتادان بهبودیافته برای ارتباط دوباره با خانواده‌هایشان سخن گفت و بر این نکته تأکید کرد که در حوزه طرح «یاریگران زندگی» که دستور رئیس جمهور به همه دستگاه‌ها و در تمام حوزه‌ها است، ظرفیت خوبی برای استفاده از مددکاران اجتماعی موجود است. 

 او در پایان ابراز امیدواری کرد که بتوانند از طریق سه هزار و 500 خیریه در کشور ارتباط مؤثری میان کارآفرینان اجتماعی و بهبودیافتگان اعتیاد فراهم آورند. 

رقابت، سازش، اجتناب، مصالحه و مشارکت، پنج مدل متمایز برای مدیریت تعارض‌ها است

 پیام دکتر «پاسکال رودین»، سرپرست دبیرکلی فدراسیون بین‌المللی مددکاران اجتماعی، یکی دیگر از بخش‌های همایش مددکاری و میانجی‌گری بود. 

 رودین در سخنان خود ضمن سپاسگزاری از برگزارکنندگان همایش، مدیریت تعارضات را از جمله وظایف روزمره مددکاران اجتماعی خواند و به چالش‌های حل تعارض اشاره کرد که عمدتاً با الگوهای ازپیش‌آموخته مانند مواجهه، اجتناب، مشارکت، سازش و مصالحه صورت می‌پذیرد که گاهی اوقات راه‌حل‌های دیگر را در محاق می‌برد. او تعارض‌ها را فرصتی برای تقویت روابط و رشد فردی دانست و از شنوندگان خواست از تعریف تعارض‌ها به عنوان عاملی صرفاً مخرب بپرهیزند و به اهمیت نحوه مواجهه خود با آن واقف باشند. 

 وی میانجی‌گری را کمک به مذاکره و محصول طبیعی دخالت مددکاران اجتماعی تعریف کرد که در بسیاری مناقشات و تعارض‌ها مؤثر است و با هدف توانمندسازی افراد درگیر در تعارض‌ها صورت می‌گیرد.

 سرپرست دبیرکلی فدراسیون بین‌المللی مددکاران اجتماعی، دو جزء اساسی در حل تعارض را درک طرفین از وجود تعارض و سپس تلاش آن‌ها برای خروج از آن دانست و از تضاد ارزش‌ها، مشکل در روابط و تعارض در منافع را به عنوان علت‌های اساسی در ایجاد تعارض یاد کرد. 

 او به دو بُعد قاطعیت و همکاری در شیوه مواجهه با تعارض اشاره نمود و از رقابت، سازش، اجتناب، مصالحه و مشارکت به عنوان پنج مدل متمایز برای مدیریت تعارض‌ها یاد کرد. به نظر رودین هر میانجی باید به مدل ترجیحی خود برای حل تعارض، مدل‌های جایگزین و اینکه هر مدل در کدام شرایط درست عمل می‌کند و چه زمانی باید آن را با نمونه‌های دیگر جایگزین کرد، واقف باشد. 

 رودین از میانجی‌گری به عنوان یک راه‌حل مناقشه یاد کرد که در طی آن به دو یا چند طرف درگیر کمک می‌شود که با حضور یک فرد خنثی، با یکدیگر مذاکره کنند و به صورت داوطلبانه به توافق دو جانبه برسند. او وظیفه میانجی را برساخت یک فرایند معرفی کرد که در طی آن طرفین قادر به تصمیم‌گیری باشند. همچنین مفیدبودن هر میانجی‌گری را منوط به قابل استفاده بودن در شرایط متنوع، مؤثر بودن و کوتاه‌مدت بودن، توانایی توانمندسازی و میزان جذابیت آن و میزان تطابق آن با ارزش‌ها و اصول اولیه مددکاری اجتماعی یاد کرد.

میانجی‌گری حق کودکان و بخشی از مباحث مرتبط با عدالت ترمیمی است

 دکتر علی کاظمی، معاون حقوق مالکیت فکری وزیر دادگستری و دبیر مرجع ملی حقوق کودک، سخنران دیگر همایش بود که میانجی‌گری را یک حق و در مورد کودکان بخشی از مباحث مرتبط با عدالت ترمیمی برشمرد که قصد دارد گره‌های ایجاد شده در این حوزه را برطرف کند و آرامش و صلح را به جامعه بازگرداند. او عدالت ترمیمی را روش برگزیده برای دادرسی اطفال و نوجوانان دانست که توسط میانجی‌گران حرفه‌ای یا کنشگران عرصه عدالت در خصوص کودکان قابل پیاده‌سازی است. 

 کاظمی میانجی‌گری را عرصه‌ای وسیع از ریش‌سفیدی و کدخدامنشی تا مداخله نظام‌مند میانجی‌گران حرفه‌ای در نوسان دانست و به این موضوع اشاره کرد که درگیری کودکان در فرایند میانجی‌گری به دو طریق «کودک‌محور» و «کودک‌مرکز» رخ می‌دهد که در آن کودک یا در نقش میانجی ظاهر می‌شود و یا موضوع میانجی‌گری قرار می‌گیرد. 

 دبیر مرجع ملی حقوق کودک، به غفلت از کودکان در میانجی‌گری‌های میان زوجین اشاره کرد و از لزوم توجه به حقوق و مصلحت کودک در میانجی‌گری‌های خانوادگی سخن گفت و بر این نکته پای فشرد که مددکار باید استراتژی خروج را در صورت به نتیجه نرسیدن میانجی‌گری در مورد کودکان رعایت کند و قادر به نجات آن‌ها از وضعیت تعارض باشد.

وظیفه مددکاران اجتماعی جلوگیری از تبدیل تضادها به نفرت‌ها است

 دکتر عباسعلی یزدانی، عضو هیئت‌مدیره انجمن مددکاران ایران و هیئت‌مدیره انجمن بین‌المللی رفاه درباره موضوع «مددکاری اجتماعی و میانجیگری» سخنرانی کرد. او در این سخنرانی کوتاه به بیان چند نکته کفایت کرد. از جمله اینکه علیرغم کارهای بسیاری که در حوزه سیاستگذاری، قانونگذاری، آموزش و نگارش کتاب انجام شده است، به نظر او هنوز هم مددکاری اجتماعی در حوزه میانجی‌گری صاحب بنیان‌های قوی در زمینه ادبیات مکتوب نیست. 

 او کاربرد واژه‌های مختلف درباره میانجی‌گری را از جمله مصداق‌های این ادعا برشمرد و از اشتباه لفظی و درهم‌آمیختگی دو مفهوم «تضاد» و «تعارض» حکایت کرد که نشان از عدم دسترسی به ادبیات مفهومی درست در این رشته است. وی میانجی‌گری را یک مأموریت معرفی کرد و از استقبال مددکاران اجتماعی از تضاد، تعارض و اختلافات تا مرحله دعوای نرم یاد کرد و به این موضوع اشاره کرد که جامعه‌ای که در آن تا این مرحله تضاد و اختلاف نباشد، جامعه مرده‌ است. 

 عضو هیئت‌مدیره انجمن مددکاران ایران، وظیفه مددکاران اجتماعی را جلوگیری از خط سیر کُشنده و آسیب‌زا یعنی تبدیل تضادها به نفرت برشمرد و از تلاش مددکاران برای مدیریت فرایندها و گفت‌و‌گوی سالم میان مردم سخن گفت. 

 به گفته یزدانی میانجی‌گری برای مداخله در اختلافات آگاهانه است و خیلی از خشونت‌ها به خاطر فرایندهای فرهنگی و ساختارهایی است که افراد را وادار به سکوت و پذیرش ظلم کرده است. او براساس تعاریف جهانی مددکاران را موظف دانست که با حفظ و رعایت ثبات جامعه حتی در زمینه خشونت‌های ساختاری نیز اقدام کنند و از توجیه ظلم بپرهیزند.

 او بهترین زمان مداخله میانجی‌گران را پیش از مرحله غیرقابل جبران خواند و به سیاستگذاران پیشنهاد داد که در شکل‌گیری این فرایند یاری رسانند. 

 به گفته یزدانی باید به مددکاری به عنوان کاری فنی و تکنیکی نگریست که در بحث میانجی‌گری به دنبال دستیابی به صلح مثبت و توانمندسازی است. به گفته او هم تعارض‌ها و هم میانجی‌گری در یک بافت مشخص رخ می‌دهد و میانجی‌گران باید برای حل تعارض به مدیریت فرایند بپردازند که در آن لازم است همه افراد دخیل در ماجرا فراتر از طرفین دعوا را در نظر گرفت. او از میانجی‌گران خواست فلسفه تعارض‌ها را درک کنند و از میانجی‌گری به مثابه یک ابزار برای حل آن استفاده کنند. او بر این نکته پای فشرد که میانجی‌گران به دنبال ایجاد ظرفیت‌های بهتر هستند تا افراد را به مرحله‌ای بالاتر از قبل هدایت کنند.  

رونمایی از سامانه آنلاین عضویت در انجمن مددکاری ایران و تقدیر و تجلیل از شماری از مددکاران

 بخش پایانی پنل نخست همایش «مددکاری اجتماعی و میانجی‌گری» به رونمایی از سامانه آنلاین عضویت در انجمن مددکاری ایران و تقدیر و تجلیل از شماری از مددکاران اختصاص داشت. در این بخش از احمد شنایی، زرقام نصرتی، محمود بیاتی، معصومه فهیم مطلق، مریم محمدی‌منش، آزاده کامل، کاوه امیدی، حامد صادق مقدم، سیدمهدی عظیمی، جواد مردانی مهرآباد، فریبا غیاثوند، محمدعلی الله‌دادی، هوشنگ نجفی، قاسم حسنی، محسن اکبرپور، خیرالله باقرپور، آرزو حسین‌زاده، سرهنگ زهرا قاضی، سرهنگ نوشین رضایی، سرهنگ دوم مریم بختیاری، سرهنگ دوم مرضیه نبی‌لو، سرگرد فرشته ده‌بیگی، سرگرد راضیه اسفندیاری، سروان اکرم خبری و سروان فاطمه بیراوند تقدیر شد. 

علاقه‌مندان می‌توانند گزارش پنل تخصصی این همایش را اینجا مطالعه کنند.

گزارش از زهرا حاتمی