به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، نشست «بررسی مسائل افراد با معلولیت به‌همراه معرفی هنر و ادبیات معلولان» به‌ مناسبت روز جهانی معلولان و به‌ همت انجمن جامعه‌شناسی ایران، دبیرخانه مقابله با فقر و نابرابری مشق ما، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، مؤسسه «پویش جمعی خیر ایرانیان» و مؤسسه «امور خیریه بهشت امام رضا (ع)»، روز یکشنبه، 12 آذرماه در محل «مؤسسه بهشت امام رضا (ع)» برگزار شد. 

 در این نشست که با حضور و همراهی دکتر علی ربیعی؛ وزیر اسبق تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دکتر احمد میدری؛ نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی در دوره ششم، یوسف اصلانی؛ رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل مؤسسه «بهشت امام رضا (ع)» و مازیار میری؛ کارگردان فیلم سینمایی «حوض نقاشی» و جمعی از کارکنان و معلولان مؤسسه برگزار شد، تسهیلگر و مجری برنامه –رها یوری- ضمن خیرمقدم به شرکت‌کنندگان، روز جهانی معلولان را، نه فقط روز این افراد بلکه روز یادآوری برای افراد سالم دانست که بدانند ما هم هستیم. 

وی اضافه کرد که این روز، روز یادآوری انسانیت و به‌یادآوردن توانمندی‌های ما است. یوری از معلولان به‌عنوان توانمندان واقعی یاد کرد و از همه خواست تا صدای معلولان باشند.

16 درصد جمعیت جهان معلول است

 نخستین سخنران نشست، رضا بهار، خبرنگار حوزه معلولیت و نویسنده کتاب «در همین چند قدمی» بود. بهار با اشاره به معلولیت خود و همسرش، از کمبود خاطره‌نوشته‌های معلولان در ایران سخن گفت و بر ضرورت ثبت آن‌ها ولو به‌صورت شفاهی تأکید کرد. او این آثار را راهنمای مناسبی برای افراد سالم در جهت آموزش نحوه رفتار با معلولان دانست. 

 نویسنده کتاب «در همین چندقدمی» به مسیر طولانی از «عجیب‌الخلقه» نامیدن معلولان تا نمایش آن‌ها در موزه‌ها حکایت کرد و آن را تجربه‌ای دانست که براساس آن انسان بالاخره آموخته است که معلولیت زاییده دست بشر است و به‌دلیل جنگ، ازدواج‌های اشتباه، حادثه و ... ایجاد می‌شود. او به این نکته اشاره کرد که: «دوره اینکه از معلول به‌عنوان یک قربانی یا قهرمان استفاده کنیم یا در جاهایی از آن‌ها برای خنداندن سود ببریم، به‌ اتمام رسیده است.» 

 خبرنگار حوزه معلولیت اظهار امیدواری کرد که با مناسب‌سازی مدارس، ساختمان‌ها، شهرها و ... امکان حضور معلولان در کنار افراد سالم فراهم شود و «این اقلیت که بزرگترین اقلیت جامعه جهانی و در حدود 16 درصد جمعیت جهان است، مسیر هموارتری برای زندگی در کنار دیگر افراد جامعه داشته باشند.» 

 او در ادامه سخنان خود، به وظیفۀ معلولان اشاره کرد و گفت: «وظیفۀ فرد معلول ایجاد آگاهی و هوشیاری نسبت به‌ نیاز، حقوق و آزادی خود است که اگر ایجاد شود، تلنگری به‌ ذهن باقی افراد می‌زند.»

 سخنران دوم نشست، دکتر کوچکی از همکاران مؤسسه بهشت امام رضا (ع) بود. وی با خواندن ترجیع‌بندی از «هاتف اصفهانی»، آن را وصف‌حال توان‌خواهان دانست و به آن‌ها تقدیم کرد. او به این نکته اشاره کرد: «اگرچه معلولان در یک بُعد از ابعاد جسمانی نقص دارند اما ابعاد دیگر آن‌ها آن‌چنان رشد کرده است که به‌ مراتب از افراد عادی بالاتر هستند.» او این نکته را هم افزود که می‌توان در میان افراد معلول، هنرمندان، نویسندگان و شاعران ارزشمندی را در سطح کشور یافت که نشان می‌دهد، آن‌ها بر نقص خود غلبه کرده‌اند.

مسیر تحرک اجتماعی برای معلولان بسته است

 دکتر نوح منوری؛ استادیار جامعه‌شناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران، دیگر سخنران این برنامه بود که به‌ صورت برخط به ارائه نظرات خود پرداخت. او مسائل معلولان در جامعۀ ایرانی را تابع توان اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خانوادۀ آن‌ها دانست که مجموع این توانایی‌ها، وضعیت افراد دارای معلولیت را تعیین می‌کند. 

 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه تهران با تمرکز بر مسئلۀ آموزش معلولان، به آمار بالای معلولان بازمانده از تحصیل اشاره کرد و افزود: «به‌ لحاظ نهادی، دوگانۀ سالم و غیرسالم بر نهاد آموزش در ایران حاکم است که در آن، افراد سالم در مدارس عادی و افراد دارای معلولیت در مدارس استثنایی مجبور به‌ تحصیل‌اند.» او از زاویه اقتصاد سیاسی هم به نظام آموزش در ایران نگاهی انداخت و گفت: «از زاویۀ اقتصاد سیاسی به‌ طور کلی، اهمیتی برای نیروی انسانی معلول قائل نیستیم و بخش مهمی از افراد را رها می‌کنیم و به آن‌ها نگاه خیریه‌ای و معیشتی داریم که با اهداف توسعه‌ای منافات دارد.»

 به‌ نظر این استاد دانشگاه، «مسیر تحرک اجتماعی از جمله تحصیلات برای معلولان در ایران بسته است و آموزش‌ و‌ پرورش این پیام را به فرادستان می‌دهد که نسل‌های بعدی آن‌ها، همچنان فرادست باقی خواهند ماند و برعکس، تضمینی برای آینده نسل‌های آتی فرودستان نیست.»

معلولان می‌توانند زندگی کنند و عشق بورزند

 یوسف اصلانی؛ رییس هیئت‌مدیره و مدیرعامل مؤسسه بهشت امام رضا (ع)، فرد دیگری بود که به‌ کوتاهی به ارائه نظرات خود پرداخت. اصلانی مناسب‌سازی ذهنی را مهم‌تر از مناسب‌سازی شهری دانست و از زمین‌گیرشدن معلولان در ایران به‌ علت مشکلات رفت‌و‌آمد سخن گفت. او معلولان را بهترین خبرنگار حوزه معلولیت دانست و از غلبه نگاه بیمارستانی به مراکز شبه‌خانواده و توانبخشی و نوع نگاه فیلم‌سازان به معلولان انتقاد کرد. 

 مازیار میری؛ تدوین‌گر و کارگردان فیلم‌های «کتاب قانون» و «حوض نقاشی»، دیگر سخنران این نشست بود. میری از تجربه ساخت فیلم حوض نقاشی گفت و بیان کرد: «در حوض نقاشی محدودیتی برای معلولان نگذاشته‌ام. آن‌ها می‌توانند زندگی کنند، عشق بورزند و صاحب فرزند باشند.» او به این نکته اذعان کرد که صمیمی‌ترین عشق‌ها را در مراکز توانبخشی معلولان یافته است. 

مشکلات معلولان به‌روایت معلولان

 یکی از بخش‌های مهم این نشست، سخنرانی عده‌ای از معلولان بود که در آن از مشکلات خود سخن گفتند. میترا گایگانی از نگاه ناراحت‌کننده افراد سالم به خودش و دیگر معلولان در هنگام خروج از مرکز سخن گفت و از سامانه حمل‌و‌نقل شهرداری انتقاد کرد. 

 در ادامه، بهارک بقایی؛ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، گزارشی از پایان‌نامه خود با عنوان «بررسی رضایت از زندگی بین معلولان جسمی – حرکتی دختران بین 25 تا 30 سال منطقه شمیران» ارائه داد که در آن به این نتیجه رسیده است که برخورداری از امکانات مادی، اشتغال، دسترسی به امکانات توانبخشی و خدمات بهداشتی و سلامتی، مسکن، امکانات رفاهی و ... از مهم‌ترین عوامل مؤثر در میزان رضایت دختران معلول منطقه شمیران بوده است. 

 مریم فلاحی، عکاس، فیلمبردار و تدوین‌گر مبتلا به بیماری سرطان خون، دیگر فرد حاضر در این برنامه بود که از روند بهبود و خدمات مؤسسه بهشت امام رضا (ع) سخن گفت.

 یاسین غروی، به نقد برنامه‌های مرتبط با معلولان به‌خصوص مناسب‌سازی شهری پرداخت و گفت: «سالیان سال است که در روز جهانی معلولان، فقط یک گردهمایی برگزار می‌شود.» غروی به جمعیت رو به کهنسالی ایران اشاره کرد و خواستار تحقق مناسب‌سازی برای همگان شد. او از تحصیل همزمان معلولان و دانش‌آموزان سالم در مدارس واحد دفاع کرد و خطاب به مسئولان گفت: «معلولان را طرد نکنید. به آن‌ها توجه کنید.»

 ویکتوریا ظفرپور، از مشکلات افراد پرورش‌یافته در بهزیستی برای ثبت سند ازدواج خود سخن گفت و به عدم کمک مالی این نهاد به معلولان پس از ترخیص از مراکز توانبخشی انتقاد کرد. 

 رها یوری؛ فوق دیپلم نرم‌افزار و کارشناس رشته ژنتیک، آخرین سخنران معلول در نشست روز جهانی معلولان بود که داستان زندگی خود را از روستایی در شهرستان گلستان تا اکنون مطرح کرد. وی به باورهای غلط مردم در زمینه تولد فرزند معلول اشاره و انتقاد کرد. او در پایان سخنان خود به این نکته اشاره کرد که «اگر مسئولان با معلولان همکار باشند، می‌توانیم در کنار هم ایران را آباد کنیم.»

 پایان‌بخش این برنامه، رونمایی از کتاب شعر نوی «سمیرا رکاب‌دار» با عنوان «ققنوس‌وار» بود. او از حمایت مدیرعامل مؤسسه بهشت امام رضا (ع) از معلولان اهل‌ قلم سپاسگزاری کرد و از ذهنیت مردم دربارۀ اینکه معلولان را ناتوان از نوشتن می‌دانند، انتقاد کرد. 

گزارش از زهرا حاتمی