به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، امروز شنبه، 22 دی‌ماه مصادف با دهم ماه رجب و مقارن با سالروز ولادت امام محمدتقی (ع)، فرزند امام رضا (ع) است. آن حضرت (ع) در سال 195 قمری در شهر مدینه متولد شد. بنا بر روایتی که در کتاب کافی نقل شده است، قبل از تولد ایشان، برخی از شیعیان، به دلیل فرزند نداشتن امام رضا (ع)، در امامت او تردید کردند. ازاین‌رو، وقتی امام جواد (ع) به دنیا آمدند، امام رضا (ع) ایشان را مولودی پُربرکت برای شیعیان توصیف کردند و فرمودند: «این همان مولودی است که در اسلام با برکت‌‌تر از او زاده نشده است».

 با اینکه عمر آن حضرت (ع) بسیار کوتاه بود و در سن 25 سالگی به شهادت رسید، ولی به مدت 17 سال عهده‌‌دار منصب امامت بود و مرجعیت و هدایت شیعیان را بر عهده داشت. در همین مدت کوتاه، کرامات و سجایای اخلاقی بی‌‌شماری از آن حضرت (ع) مشاهده شد که در منابع تاریخی نقل شده است. کمالات آن حضرت (ع) به حدی بود که به گزارش شیخ مفید در کتاب الارشاد، مأمون، خلیفه عباسی را بر آن داشت تا دختر خود را به ازدواج آن حضرت (ع) درآورد.

 چرا امام نهم را جوادالائمه (ع) می‌نامند؟

 از مشهورترین القاب آن حضرت (ع)، «جواد» به‌ معنای سخاوت و بخشش است. در توضیح چرایی انتساب این لقب به آن حضرت (ع) نقل شده است: امام (ع) از افرادی بود که به جود و سخاوت شناخته می‌شد و به همین جهت به «جواد» ملقب شد. به گواهی تاریخ، جود و بخشش ایشان به‌حدی بود که او را منفرد و متمایز از دیگران می‌ساخت و نیازمندان را به در خانه ایشان سوق می‌‌داد.

 روایات بسیاری نیز از آن امام (ع) در سفارش به نیکوکاری وارد شده است که هر کدام، جلوه‌‌ای از ثمرات و محسّنات نیکوکاری و احسان نسبت به نیازمندان را آشکار می‌‌سازد. به عنوان نمونه، حضرت (ع) در روایتی می‌‌فرمایند: «اَهلُ المعروفِ اِلی اِصطِناعِهِ اَحوَجُ مِن اَهلِ الحاجَةِ اِلَیه، لِأنَّ لَهُم اَجرُهُ وَ فَخرُهُ وَ ذِکرُهُ، فَمَهما إصطَنَعَ الرَّجُلُ مِن مَعروفٍ فَإنَّما یَبدَاُ فیهِ بِنَفسِهِ». معنای روایت این است که اهل نیکی، به نیکی کردن محتاج‌‌ترند از نیازمندان؛ چراکه پاداش و افتخار و آوازه آن برای نیکوکاران است. پس هرگاه یک شخص، کار نیکی کرد، ‌همانا ابتدا به خودش نیکی کرده است.

 این روایت حضرت (ع) در واقع ترجمان آیه‌‌ای از قرآن کریم است. خداوند متعال در آیه هفتم سوره مبارکه اسراء می‌‌فرماید: «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ؛ اگر نیکی و احسان کردید به خود کرده‌اید». در واقع کسی که به دیگران احسان می‌‌کند، به واسطه دست کشیدن از دارایی خود، هم به ارتقای روحی و معنوی خویش و تقویت روحیه ایثار و نیکوکاری در خود کمک می‌‌کند و هم‌‌اینکه در روز قیامت از ثمرات این انفاق و احسان بهره‌‌مند می‌‌شود؛ کمااینکه در روایات آمده است: یکی از درهای بهشت «باب‌المعروف» نام دارد که اهل احسان و نیکوکاری از آن به بهشت وارد می شوند. به همین جهت، نیازمندی شخص نیکوکار به احسان در حق دیگران بیش از نیازمندی کسانی است که مستحق احسان واقع می‌‌شوند. 

 صدقه را با منت از بین نبرید

 حضرت (ع) در ادامه این روایت می‌‌فرمایند: «فلا يَطلُبَنَّ شُكرَ ما صَنَعَ إلى نَفسِهِ مِن غَيرِهِ» یعنی شخص نیکوکار نبايد به خاطر خوبى‌ای كه به خود كرده است از ديگران سپاس‌گزارى بخواهد. این بخش از روایت نیز برگرفته از مضمونی است که بارها در آیات قرآن مورد تأکید قرار گرفته  است و آن اینکه: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُم بِالْمَنِّ وَالْأَذَىٰ؛ صدقات خود را به سبب منّت و آزار تباه نسازید». (بقره/ آیه 264)

 حضرت (ع) در بیان دیگری، جایگاه و اهمیت احسان نزد خدای متعال را این‌‌چنین تبیین می‌‌فرمایند: «ثَلَاثُ خصَالٍ هنَ مِنْ أَحَبِّ الْأَعْمَالِ إِلَی اللَّهِ؛ مُسْلِمٌ أَطعَمَ مُسْلِماً مِنْ جُوعٍ وَ فک عنْهُ کرْبَهُ وَ قَضَی عَنْهُ دَینَهُ» یعنی سه خصلت از محبوب‌ترین اعمال نزد خدا است: مسلمانی، مسلمان دیگر را در گرسنگی اطعام کند و گرفتاریِ او را رفع کند و قرض او را ادا نماید».

 سیرۀ امام جواد (ع) در دستگیری از نیازمندان

 علاوه‌بر رویاتی که از آن حضرت (ع) وارد شده است، سیره ایشان نیز بیانگر اهتمام جدی آن حضرت (ع) به دستگیری و یاری رساندن به نیازمندان است. به عنوان مثال، شخصی به نام احمد بن حدید، همراه با جمعی از اصحاب و یاران خود در مسیر حج، مورد حمله جمعی از سارقین قرار گرفت و اموالشان به سرقت رفت. وقتی وی در مدینه خدمت امام جواد (ع) رسید و جریان سرقت را به عرض آن حضرت (ع) رساند، امام (ع) دستور داد پول و پوشاک به وی بدهند تا آن‌ها را میان جماعت آسیب‌‌دیده تقسیم کند. راوی می ‎گوید وقتی مال را تقسیم کردم، دیدم دقیقاً به اندازه مالی است که سرقت شده بود.

 امام جواد (ع) نه‌تنها خود در مسیر کمک‌‌رسانی به نیازمندان تلاش و کوشش می‌‌کرد، بلکه این فرهنگ را به دوستان و شیعیان خود نیز آموزش می‌‌داد؛ کمااینکه نقل شده است: مردی خدمت امام جواد (ع) رسید، در حالی که شادی و خرسندی از ظاهرش آشکار بود. وقتی امام (ع) سبب شادمانی وی را جویا شد، پاسخ داد: یا بن رسول الله، از پدرت شنیدم که می‌‌فرمود: شایسته‌‌ترین روزی که انسان باید شادمان باشد، روزی است که او را توفیق صدقه دادن و نیکی کردن و نفع رساندن به برادران دینی از طرف خداوند نصیب شده باشد. امروز 10 نفر از برادران دینی‌‌ام بر من وارد شدند که همه بی‌‌بضاعت و عیال‌‌مند بودند و آن‌ها را پذیرایی کردم و به هریک مقداری کمک کردم، ازاین‌رو خرسندم. امام (ع) فرمودند: به جان خودم سوگند، شایسته است این شادمانی را داشته باشی، به شرط اینکه آن عمل را با منت و آزار رساندن نابود نکرده باشی.

 بنابراین سیره و سخنان آن حضرت (ع) تماما گویای کرامت و احسان و انفاق در حق دیگران است و راز انتساب آن امام (ع) به لقب «جوادالائمه» را نمایان می‌‌سازد. سخن را به اشعاری از شیخ محمدحسین غروی، فقیه شیعی در مدح امام جواد (ع) به پایان می‌‌بریم؛

•  هو الجواد لا الی نهایة
•  وجوده غایة کل غایة
•  هو الجواد بالوجود الساری
•  وجوده مظهر جود الباری

 ترجمه ابیات چنین است: او بی‌نهایت بخشنده است و بخشش او غایت هر هدفی است. بخشش و جود با وجود او در همه‌‌جا جاری است و بخشش او مظهر جود و بخشندگی خدا است.