به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، دکتر نسیم یادگار؛ مدیرعامل مؤسسه غیرانتفاعی افق بخش سوم و فعال کارآفرینی اجتماعی در میزگرد «انتظارات بخش مردم‌نهاد از دولت چهاردهم» که آبان‌ماه 1403 به همت پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران و با همکاری انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات برگزار شد، به ایراد سخن پرداخت.

 یادگار سخنان خود را با شعری از فردوسی آغاز کرد و گفت: «همیشه خردمند امیدوار، نبیند به جز شادی از روزگار.» امیدوارم که دولت جدید شادی روزگار ما باشد؛ زیرا من در دولت قبل و دولت قبل‌تر، صحبت‌هایم را مطرح کردم اما هیچ اتفاق خاصی نیفتاد و امیدوارم این جلسه نتیجه‌بخش باشد. من متولد سال 1362 هستم و تقریباً 18 سال است که در بخش اجتماعی فعالیت می‌کنم. یک نگرانی خیلی بزرگ دارم و آن اینکه نتوانم آن رؤیایی که دارم را تحقق ببخشم. آن رؤیا یک جامعه بِهسامان است که هر کسی سر جای خودش بازی کند. ما نیروهای خیلی خیلی متنوع و متکثری در بخش اجتماعی، دولتی و خصوصی داریم. من از دولت و بخش خصوصی الان حرفی نمی‌زنم، اما در این 18 سالی که در بخش اجتماعی بوده‌ام دیده‌ام که التقاط مرزهای کنشگران اقتصادی، اجتماعی و سیاسی باعث شده است آن کسانی که ضربه می‌بینند همین افرادی باشند که ما دل‌سوخته آن‌ها هستیم.

 نیازمند توجه دولت به اکوسیستم فعالیت‌های اجتماعی مولد هستیم

 وی در ادامه افزود: من به نمایندگی از آن‌ها از شما خواهش می‌کنم و تقاضا می‌کنم که به عنوان دولت، یک التفاتی به اکوسیستم فعالیت‌های اجتماعی مولد داشته باشید. من دلم می‌خواهد یک روزی که من غذا می‌خورم یا غذا درست می‌کنم، به این فکر نکنم که خانمی که با این دستمزد روزمره‌ای که از خود من می‌گیرد، قرار است چه چیزی از سوپرمارکت بخرد و برای بچه‌اش درست بکند. ما طبقه متوسط هستیم. طبقه متوسط به هر حال دارد گلیم خودش را از آب بیرون می‌کشد اما باید به طبقات محروم و کف جامعه توجه کنیم. امروز به این نتیجه رسیده‌ام که به اکوسیستمی نیاز داریم که فعالیت‌های اجتماعی مولد را پشتیبانی کند. فعالیت اجتماعی مولد فعالیتی است که محصول اجتماعی تولید می‌کند و به خدمت اجتماعی می‌پردازد. کهریزک یک فعالیت اجتماعی مولد است و دارد به کسانی خدمات ارائه می‌دهد که امکان پرداخت هزینه‌اش را ندارند.

 فعال حوزه کارآفرینی اجتماعی تصریح کرد: ما به هزاران مجموعه مانند کهریزک نیاز داریم و باید قانونی باشد که کهریزک و فعالیت‌های آن را به رسمیت بشناسد و بگوید این مجموعه، یک کسب‌وکار و کارآفرینی اجتماعی است. همچنین باید اختیارات و حقوقش مشخص باشد و بگوییم که این اختیارات چیست. علاوه بر این، باید بگوییم این مجموعه چه ممنوعیت‌هایی دارد و چطور باید بازی کند. اگر ما می‌گوییم معافیت مالیاتی باید وجود داشته باشد، باید ببینیم که برای چه کنشگری است. من می‌گویم کسی که کسب‌وکار اجتماعی دارد و به صورت غیرانتفاعی کار می‌کند؛ یعنی انتفاعی برایش در کار نیست و مسئله سود برایش حل شده است باید این حقوق مانند معافیت مالیاتی را داشته باشد.

 یادگار گفت: اگر یک نفر محصول اجتماعی تولید کرد و کارخانه‌ای را با منابع اجتماعی و مشاع تأسیس کرد و از زیرساخت‌های دولت و بخش اجتماعی استفاده کرد، کارآفرین اجتماعی است و می‌توان به او گفت شما این حقوق را دارید و برای نمونه مالیات بر درآمد شما صفر است. چرا افرادی که کار اجتماعی می‌کنند باید مالیات بر درآمد داشته باشند؟ با اعمال معافیت‌های مالیاتی می‌توانیم برای افراد انگیزه ایجاد کنیم تا وارد کار اجتماعی شوند.

 چرا ایجاد محصولات و خدمات اجتماعی مهم است؟

 مدیرعامل مؤسسه غیرانتفاعی افق بخش سوم در ادامه تصریح کرد: ما نیاز داریم محصولات و خدمات اجتماعی متنوعی در کشورمان تولید شود و این تولیدات باید در زمینه‌های مختلف باشد. مثلاً کسانی را لازم داریم که بیایند و برای زنان سرپرست خانوار یا معتاد بهبودیافته خدمات ارائه بدهد و آن‌ها را در جامعه اینتگره کند. راهش نیز ایجاد محصولات و خدمات اجتماعی است که این محصولات خودش کار را پیش می‌برد و کارایی دارد. ما الان غذا و لباس اجتماعی نداریم. ما باید برای طبقه‌ای که به امکانات دسترسی ندارد و در موردش عدالت اجرا نمی‌شود، باید قدم برداریم و اگر می‌خواهیم این عدالت اجرا شود، باید برای آن‌ها امکان ایجاد کنیم. همان امکانی که در شهر برای من و شما هست، باید برای آن آدم‌ها نیز وجود داشته باشد و راهش نیز حمایت از کارآفرینان اجتماعی است که محصولات و خدمات اجتماعی داشته باشند. 12 سال است که دارم کیسه پارچه‌ای تولید می‌کنم. ما آمده‌ایم یک الگوی کارآفرینی اجتماعی را به جامعه معرفی کنیم. اما به هر خیریه‌ای که رفتیم اخراجمان کردند و گفتند شما دارید ارزش‌های ما را زیر سؤال می‌برید. به آن‌ها گفتم کار خیریه بازتوزیع منابع است؛ یعنی از ثروتمند بگیر و به ترتیبی آن را به کسی که نیاز دارد برسان یا زیرساخت‌ها را ایجاد کن و به عدالت توزیعی بپرداز و اتفاقی که فکر می‌کنی ناعادلانه است را به سمت عدالت پیش ببر.

 یادگار بیان کرد: کارآفرینی اجتماعی کارش این است که اگر ببیند برای دولت این وظیفه تعریف نشده است که برای حفظ محیط زیست کیسه پارچه‌ای تولید کند و در بخش خصوصی هم جذابیتی برای تولید این محصول وجود ندارد زیرا در بخش خصوصی باید با کالای صفر رقابت بکند، کارآفرین اجتماعی کیسه پارچه‌ای تولید می‌کند و در این فرایند تولید، زن سرپرست خانوار را می‌آورد که با چند سال کار کردن در محیط امن و با حمایت اجتماعی، توانمند شود و در این محیط آسیب نبیند. این خواسته مطرح شده است که کارخانه‌داران، معتادان بهبودیافته را بیاورند و جذب کنند. اما این پروژه شکست خورده است؛ زیرا فقط کارآفرین اجتماعی است که می‌تواند به صورت تخصصی معتاد بهبودیافته یا زندانی آزادشده را جذب کند؛ چراکه به او فکر می‌کند و این کار را برای او ایجاد کرده است و ابزار کسب‌وکارش برای سود نیست بلکه دنبال این است که یک بازی طراحی کند که اسم آن بازی کسب‌و‌کار است. سپس به تولید و فروش و بازاریابی می‌پردازد اما در این بازی قرار است اتفاقات خوبی بیفتد و قرار است آدم‌هایی به جامعه اینتگره شوند و قرار است به معیشت برخی آدم‌ها کمک شود.

 دولت‌، موجودیت‌های غیرانتفاعی را هم ببیند

 وی در ادامه تصریح کرد: شعار ما این است: «ما نیز مردمی هستیم». ما می‌خواهیم به دولت بگوییم که ما را ببینید. ما موجودیت‌های غیرانتفاعی و کنش‌گران اجتماعی هستیم که می‌خواهیم محصول و خدمت اجتماعی تولید کنیم. خانم‌های ما نمی‌توانند به زیتون خوردن فکر کنند و بر همین اساس لازم است که زیتون اجتماعی ارزان تولید کنیم تا در دسترس آن‌ها نیز قرار بگیرد. این می‌شود کارآفرینی اجتماعی و بعد از این مرحله می‌توانیم معتاد بهبودیافته یا زندانی آزادشده را بیاوریم تا ارزش‌افزایی اجتماعی این فعالیت اجتماعی را بیشتر کنیم.

 مدیرعامل مؤسسه غیرانتفاعی افق بخش سوم در ادامه افزود: قبل از سال 1991 در ایتالیا همه کنش‌گران اجتماعی مانند ما بودند که داشتند کار می‌کردند. یعنی می‌رفتند و می‌گفتند ما قانون نداریم و به صورت ناقانون، همانند ما کار می‌کردند. همه صدمات و لطمه‌های بی‌قانونی را هم خودشان تحمل می‌کردند. اما در سال 1991 قانون کسب‌وکارهای اجتماعی در ایتالیا تصویب شد و پس از آن هزاران کسب‌وکار اجتماعی شکل گرفت. من به عنوان کسب‌وکار اجتماعی می‌گویم اگر سود کردم، مالیاتش را باید بدهم اما مالیات بر درآمد افرادی که در این سیستم کار می‌کنند باید صفر باشد؛ زیرا این فرد دارد کار اجتماعی می‌کند و همین یعنی مالیات. مرکز پژوهش‌های مجلس و بخش کمیسیون مسئولیت اجتماعی آن، در یکسال گذشته با مشارکت اتاق بازرگانی، پیش‌نویسی از قانون کسب‌وکاهای اجتماعی را تدوین کردند و الان در دست بررسی است. خیلی به این نیاز داریم و من خیلی  از دهه شصتی‌ها را می‌شناسم که دارند ناامید می‌شوند و می‌روند و در خارج از ایران نیز دلشان برای ایران می‌تپد. باید این‌ها را نگه داریم و به کنش‌گر اجتماعی تبدیل کنیم، نه به رانده‌شده از اینجا و مانده‌شده از آنجا. من خیلی دلم می‌تپد برای اینکه این اتفاق بیفتد و هزاران گل بشکفد و هزاران فعالیت اجتماعی به وجود آید.

متن کامل میزگرد