به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، نخستین جشنواره ملی عکس نیکوکاری با همت مرکز فرهنگ نیکوکاریِ خیر ماندگار (وابسته به بنیاد خیریه راهبری آلاء) و خانه هنرمندان و با حمایت وزارت کشور، سازمان بهزیستی کشور، مؤسسه توسعۀ هنرهای تجسمی معاصر، انجمن عکاسان ایران، انجمن عکاسان انقلاب و دفاع  مقدس، انجمن صنفی عکاسان سینمای ایران، شبکه مستند سیما، پیام‌رسان بله و  انجمن عکاسی میراث فرهنگی، تابستان سال جاری برگزار می‌شود.

 به‌منظور آگاهی بیشتر از جزئیات و اهداف این جشنواره، با حسن غفاری؛ پیشکسوت عکاسی و دبیر جشنواره به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه متن آن را می‌خوانید؛

- در ابتدا توضیح بدهید که جشنواره ملی عکس نیکوکاری چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

 سالانه جشنواره‌ها و مسابقات متعددی در زمینه عکاسی با موضوعات متفاوت در سطح کشور برگزار می‌شود. بسیاری از این مصاحبه‌ها و جشنواره‌ها، مناسبتی و پیرامون یک موضوع و جریان اجتماعی است یا اینکه یک نیاز را به کمک جامعه عکاسی به بحث و گفت‌وگوی بصری و تصویری می‌گذارد. ما معتقدیم که هر جشنواره یا مسابقه عکاسی یک نوع مسابقه تصویری برای رسیدن به تصاویری با مفهوم زیباتر، بهتر و کامل‌تر است. 

 این جشنواره دستش را به‌طرف علاقه‌مندان عکاسی دراز کرده است که از آن‌ها کمک بخواهد تا در هر سطح، سلیقه و گرایشی که هستند عکاسی را با موضوع و نگاه کاربردیِ نیکوکاری ببینند و آثاری را با موضوع نیکوکاری تولید کنند که این آثار از یک‌سو در جامعه منتشر شود و از سوی دیگر بتواند به اهداف این جشنواره که جاری‌ساختن فرهنگ نیکوکاری در جامعه است کمک کند.

 هدف این است که نیکوکاری در سطوح هنرمندان، انجمن‌ها، نهادها و عموم مردم و جامعه به‌مفهوم تولید اثر جاری شود. جشنواره این موضوع را دنبال می‌کند و هدفش این است که به منابع تصویری ارزشمندی با سلیقه و گرایش‌های مختلف عکاسی دست یابد که بتواند این آثار را در جامعه منتشر و به گسترش و ترویج فرهنگ انسان‌دوستانه نیکوکاری کمک کند.

- در این جشنواره باید «صحنه‌های انجامِ عملِ نیکوکارانه» به تصویر کشیده شود یا «صحنه‌هایی که آسیب را نشان می‌دهد و مردم را به نیکوکاری در آن موضوع ترغیب می‌کند»؟          

 یکی از نگرانی‌های ما در همین پرسش نهفته است. در این جشنواره دلایلِ جاری‌شدنِ نیکوکاری را دنبال نمی‌کنیم. به بیان دیگر در پی نشان‌دادن فقر و سطوح ناتوانی و نارضایتی مردم نیستیم. همچنین عدم رویارویی با خیلی از واقعیت‌ها و موضوعات اجتماعی را هم دنبال نمی‌کنیم، بلکه به‌دنبال حل‌کردن مسائل هستیم. ما به‌دنبال تصاویر مربوط به یاری‌رساندن و لحظات نجات‌بخش هستیم که دگرگونی ایجاد می‌کند و موجب بهبود شرایط اجتماعی می‌شود؛ لحظاتی که انسان‌ها در بحران‌های اجتماعی یا طبیعی به زندگی عادی خودشان بازگردانده می‌شوند.

 بنابراین، این موضوعی است که از عکاسان انتظار داریم تا در عکس‎‌های آن‌ها دیده شود. به عکس‌هایی نیاز داریم که صفت هم‌نوع‌دوستی و هم‌نوع‌خواهی دارند و نشان می‌دهند که آدم‌ها برای راحت‌ترشدن زندگی دیگران از خودشان مایه می‌گذارند. این مرحله، مرحله کمک‌کردن به دیگران است که برای ما ارزشمند محسوب می‌شود. 

- به نظر شما، آیا می‌توان نفسِ پیوستن عکاسان به این جشنواره را عملی نیکوکارانه و قدمی در راستای منفعت عمومی قلمداد کرد؟

 بله دقیقاً، عکاسان آدم‌های عام‌المنفعه و خیررسانی هستند. عکاسان آدم‌هایی‌اند که به بسیاری از جریان‌های اجتماعی واکنش نشان می‌دهند و تلاش می‌کنند که آگاهی‌بخشی داشته باشند و زمینه اصلاحات و بهترشدن را فراهم آورند؛ یعنی عکس‌هایی را در جامعه منتشر می‌کنند که آن عکس‌ها افراد را متأثر می‌کند و به واکنش وامی‌دارد. این عین صفت نیکوکارانه یک عکاس است.

 از جهت دیگر در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که اوقات زیادی از زندگی‌مان را با تصویر سروکار داریم و از سوی دیگر به تفریح هم نیازمندیم و نکته مهم این است که بسیاری از اوقات فراغت انسان‌ها با دیدن عکس‌ها و تصاویر درباره یک موضوع سپری می‌شود. عکس‌ها در کسری از ثانیه گرفته می‌شوند اما این عکس‌ها در زمان‌های طولانی و مکان‌های متعدد توسط افراد زیادی دیده می‌شوند و این چیزی نیست جز رفتار خیرخواهانه و نیکوکارانۀ عکاسان. وقتی عکاسان دارای این صفت نیکوکارانه هستند از آن‌ها می‌خواهیم که این‌بار به‌صورت مستقیم به موضوع نیکوکاری بپردازند و به‌ جاری‌شدنِ نیکوکاری در جامعه کمک کنند.

- خود شما چطور با این جشنواره آشنا شدید و چه شد که دبیری آن را پذیرفتید؟

 روزی از طرف جشنواره با من تماس گرفته شد و موضوع را به من معرفی کردند. بعداً فهمیدم دوستان از جمله استاد میرهاشمی، آقای محمدخانی، استاد سلیمانی و خانم بهبودی در شورای سیاست‌گذاری هستند. در ستاد برگزاری جشنواره نیز عزیزانی بودند که پیش از این هم جشنواره‌هایی را در زمینه نیکوکاری در ادبیات برگزار کرده بودند و براساس یکی از بندهای اساسنامه‌شان که گسترش فرهنگ نیکوکاری در جامعه است در این موضوع فعالیت می‌کنند. 

 بنابراین تماس‌هایی با من داشتند و من هم نظراتم را گفتم و پیشنهادهایی ارائه کردم. در ادامه از من خواستند تا در جلسات شرکت کنم. همچنین پیش از من، دبیری جشنواره بر عهده فرد دیگری بود اما در ادامه، شورای سیاست‌‌گذاری به این نتیجه رسیدند که این افتخار را به من بدهند. البته در اینجا کار به‌صورت مشورتی پیش می‌رود و من هم یک مجری هستم و امیدوارم بتوانیم کار را به‌نحو احسن پیش ببریم.

- آیا این جشنواره صرفاً یک رقابت محسوب می‌شود یا برنامه‌های آموزشی و ترویجی نیز همراه آن پیش‌بینی شده است؟

 در جامعه ما موضوع عکاسی که به‌ رقابت گذاشته می‌شود، تحت عنوان مسابقه یا جشنواره است. مسابقه هنگامی است که می‌خواهیم به چند عکس برتر برسیم و فقط ارسال عکس مدنظر است، اما وقتی در کنار دریافت آثار، داوری و اعلام نفرات برگزیده، نشست‌های عکاسی، نمایشگاه‌های متعدد و موضوع چاپ کتاب هم مطرح می‌شود، کار از شکل یک مسابقه صرف خارج می‌شود و مفهوم جشنواره‌ای پیدا می‌کند؛ زیرا زمان بیشتری صرف این کار می‌شود و همچنین از ظرفیت‌های بیشتری برای گسترش موضوعی که برای عکاسی در نظر گرفته شده است بهره‌برداری صورت می‌گیرد. به همین دلیل این رویداد را به‌عنوان جشنواره می‌شناسیم؛ زیرا در آن موضوعاتی از قبیل برگزاری کلاس‌ها، نشست‌های آموزشی، چاپ کتاب، نمایشگاه‌های متعدد، سفارش کار برای سال بعد، انتخاب عکاسان و حمایت از آن‌ها وجود دارد.

- آیا برای «پس از جشنواره» برنامه‌هایی در نظر دارید که بتواند نتایج جشنواره را در جامعه تثبیت کند و شمع آن را روشن نگاه دارد؟

 متأسفانه بسیاری از رویدادهای عکاسی با اعلام یک فراخوان آغاز می‌شوند، با جمع‌آوری آثار ادامه می‌یابند و با داوری و اهداء جوایز تمام می‌شوند. اما در نهایت مشخص نمی‌شود برای عکس‌هایی که انتخاب شدند چه سرنوشتی به وجود آمده است و آیا این عکس‌ها تأثیرگذاری داشته‌اند یا خیر. خیلی از این جشنواره‌ها صرفاً عکس‌ها را روی دیوار قرار می‌دهند و علاقه‌مندان هم این آثار را می‌بینند؛ یعنی آثار در جامعه جاری نمی‌شود. 

 اما هنگامی یک مسابقه عکس کاربردی، مفید واقع می‌شود که آثار برگزیده در تلویزیون یا فضاهای جمعی و عمومی همانند معابر عمومی، سالن‌های سینما و حتی بیلبوردهای سطح شهر یا در فضای مجازی به‌نمایش درآید و دیده شود؛ به‌نحوی‌که هم مردم و هم جامعه‌شناسان و مفسران بتوانند آن‌ها را مشاهده کنند. سپس باید شرایطی فراهم آید تا این عکس‌ها به مراکز آموزشی نظیر مدارس و دانشگاه‌ها راه پیدا کند؛ زیرا عکس یک رسانه عمومی، فرهنگ‌ساز و اثرگذار است.

 این جشنواره نگاه متفاوت و تکمیلی در استفاده از عکس دارد و فعالیت اصلی‌اش ترویج فرهنگ نیکوکاری پس از پایان داوری است تا این عکس‌ها را در جامعه منتشر کند. یکی از دلایل اسپانسرها و حامیان معنویِ متعدد نیز همین است که این عکس‌ها در اختیار آن‌ها هم قرار بگیرد تا بتوانند آن‌ها را منتشر کنند و در نهایت عکس‌ها دیده شوند.

 این اتفاق و شعار را در اهداف سازمان بهزیستی، کمیته امداد و هلال احمر می‌بینیم و چقدر خوب است که نگاه کلی به این موضوع داشته باشیم و این را در زندگی افراد جاری کنیم. ما انسان‌ها یک کره خاکی بیشتر نداریم و اگر فرهنگ نیکوکاری رواج نیابد، تنها کرۀ زیست هم از بین خواهد رفت.