بازخوانی تربیتی یک انیمیشن نوجوانانه با رویکرد SMSC مونیکا جی. تیلور

 به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، انیمیشن «لئو»، از ساخته‌های کمپانی نتفلیکس، داستان مارمولکی ۷۴ ساله را روایت می‌کند که محل زندگی‌اش یک تراریوم (باغ کوچک شیشه‌ای) در کلاس مدرسه است؛ در این فضای کوچک، لاک‌پشت کم‌جنب‌وجوشی به نام «اسکویرتل» نیز همراه اوست.

ماموریت لئو آغاز می‌شود

 ماجرای اصلی از جایی آغاز می‌شود که معلم مهربان کلاس پنجم؛ خانم سلیناس به مرخصی دوران بارداری می‌رود، سپس در کمال ناباوری دانش‌آموزان، یک معلم جایگزین بداخلاق به نام خانم مالکین وارد داستان می‌شود.

 در این شرایط، کم‌کم مأموریت واقعی لئو شکل می‌گیرد؛ چون حالا به دستور معلم تازه، هر هفته یکی از دانش‌آموزان باید مسئولیت نگهداری از لئو را در خانه‌اش برعهده بگیرد.

 در همین اوان، لئو متوجه می‌شود که کمتر از یک سال فرصت زندگی دارد و سال پایانی عمرش فرارسیده است. این آگاهی به او انگیزه می‌دهد تا برای تغییر محیطش تلاش کند، اما برخلاف انتظار، مسیرش به تغییر نگرش دانش‌آموزان و محیط اطرافش می‌انجامد.

 به‌مرور، او مثل یک سنگ صبور و حتی مشاور و درمانگر، به درددل‌های تک‌تک دانش‌آموزان گوش می‌دهد و با شنیدن فعال، توجه عاطفی و حضور صبورانه‌اش، مسیر رشد فردی و اجتماعی آنان را هموار می‌کند.

کیفیت همراهی و اثرگذاری بر دیگران

 لئو هیچ‌گاه به‌طور مستقیم به دانش‌آموزان راه‌حلی ارائه نمی‌دهد؛ بلکه با شنیدن آگاهانه، تأیید احساسات دیگران و بازتاب تجربیات خود به نوجوانان کمک می‌کند تا خودشان راه‌حل‌های ممکن را کشف کنند و در مسیر رشد قرار بگیرند.

 او در روند تکاملی خود درمی‌یابد ارزش واقعی زندگی نه در طول عمر یا موفقیت‌های ظاهری، بلکه در کیفیت همراهی و اثرگذاری بر دیگران نهفته است.

بررسی انیمیشن «لئو» از دیدگاه SMSC مونیکا جی. تیلور

 سَلما اَلوِیاتون نِعمه؛ پژوهشگر اهل اندونزی، در پایان‌نامه‌ خود با عنوان The Educational Values of “LEO” Animation Movie این انیمیشن را به‌دقت بررسی کرده است.

 رویکرد SMSC ارزش‌های معنوی، اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی را در بستر آموزش‌وپرورش دانش‌آموزان بررسی می‌کند. این پژوهشگر با تکیه بر ارزش‌های چهارگانه‌ تیلور نشان داده است که انیمیشن «لئو» چگونه فراتر از قابلیت‌ طنز و سرگرمی به نگرش‌های اجتماعی و ارتباطات نوجوانان عمق بخشیده است.

 القصه، با این نگرش درمی‌یابیم که تلفیق آموزش ارزش‌ها و تجربه‌های روزمره، بازخورد همدلانه و تعاملات واقعی را خواهد ساخت.

ابعاد چهارگانه ارزش‌ها در روایت «لئو»

 ارزش‌های معنوی در انیمیشن لئو بیشتر معطوف به خودآگاهی، جست‌وجوی معنا، پرورش تخیل و خلاقیت است؛ مثلاً آنجا که لئو با توجه به محدودیت عمرش، دانش‌آموزان را به فکر درباره‌ کیفیت زندگی و ارزش روابطشان ترغیب می‌کند، بُعد معنوی ماجرا آشکار می‌شود.

 درحقیقت، لئو از این طریق به خودش و نوجوانان یادآوری می‌کند که زندگی محدود است و باید بیشترین اثر مثبت را در اطراف خود برجای بگذارند.

 حضور ارزش‌های اخلاقی نیز به شکل غیرمستقیم اما پررنگ در داستان دیده می‌شود؛ لئو با صداقت، مسئولیت‌پذیری و پذیرفتن اشتباهاتش، اهمیت شجاعت اخلاقی و وجدان را به نمایش می‌گذارد. رفتار دانش‌آموزان در پذیرش اشتباه او و بخشش یکدیگر، نمونه‌ی ملموس دیگری از کنش اخلاق‌مدارانه است. بعد اجتماعی اثر عمدتاً در تعاملات جمعی و مهارت‌های ارتباطی نمود می‌یابد؛ مثلاً اعتراف خانم مالکین، همکاری بچه‌ها هنگام گم‌شدن لئو، نمونه‌هایی از تقویت مهارت‌های اجتماعی و توانایی کار گروهی است. ارزش‌های فرهنگی نیز به شکل احترام به دیگری، پذیرش تفاوت‌ها و حفظ نظم اجتماعی بازتاب یافته‌اند؛ مثل روابط دوستانه میان دانش‌آموزان و قدردانی آنان از یکدیگر که اهمیت هویت‌یابی و پذیرش تفاوت‌های فرهنگی را در مخاطب درونی می‌کند.

بازتاب ارزش‌ها در شخصیت‌های انیمیشن «لئو» با رویکرد SMSC

 در طول داستان، هر یک از شخصیت‌ها دگرگونی‌های مهمی را تجربه می‌کنند. مثلاً سامر یاد می‌گیرد احساساتش را از راه درست بیان کند و مهارت شنیدنش را تقویت کند و به کار بگیرد. تی‌جی با راهنمایی‌های لئو، مدیریت هیجانات و شناخت دوران بلوغ را می‌آموزد تا احساس شرمش را برطرف کند. همچنین میا می‌آموزد احساسات پیچیده‌ خود را درباره‌ خانواده‌اش بپذیرد.

 چنان‌که گفته شد، لئو در طول داستان نه موعظه می‌کند و نه دستور می‌دهد؛ بلکه با حضور همدلانه و حمایت‌محور خود، دانش‌آموزان کلاس را همراهی می‌کند. درنهایت، برخورد مناسب او در برابر احساساتی چون حسادت، ترس و ناامیدی، نوجوانان را به سمت کنش‌های مثبت سوق می‌دهد و به شکل‌گیری ارتباطات موثر آنان می‌انجامد.

احترام اجتماعی زمینه‌ساز پذیرش فرهنگی

 درمجموع، با آن‌که در نظریه SMSC چهار حوزه‌ ذکرشده به طور جداگانه بررسی می‌شوند، اما در عمل این چهار بعد یکدیگر را تقویت می‌کنند. به‌گفته‌ نِعمه، در این اثر صداقت و شجاعت اخلاقی به ایجاد اعتماد و تقویت مهارت‌های ارتباطی منجر می‌شود، درک معنوی تصمیم‌گیری اخلاقی را بهبود می‌بخشد و درنهایت، احترام اجتماعی زمینه‌ساز پذیرش فرهنگی می‌گردد.

 ترکیب این تجربیات، بیانگر موضوعی ساده اما مهم است؛ این‌که آموزش باید از طریق مشاهده و بازخورد حمایت‌گرانه صورت بگیرد، بدون آن‌که به پیام‌‌های مستقیم، نصیحت‌های مکرر و راهکارهای تربیتی سنتی ختم شود.

 از موفقیت‌های این انیمیشن باید به استفاده از روایتی تاثیرگذار، با چاشنی طنز، فانتزی و شخصیت‌پردازی عمیق اشاره کرد؛ ویژگی‌هایی که نشان می‌دهد انیمیشن لئو با ارائه روش‌های تربیتی، همچون شنیدن فعال، حضور همدلانه و حمایت‌محور، ابعاد گوناگون شخصیت دانش‌آموزان را پرورش می‌دهد.

منبع

Ni’mah, S. A. (2024). The Educational Values of “LEO” Animation Movie (Undergraduate thesis, State Islamic Institute of Ponorogo, Indonesia).

یادداشت از نیلوفر بختیاری