نگاهی به سه مستند تحسینشدۀ محیط زیستی در جشنواره «سینماحقیقت»
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، مراسم اختتامیه نوزدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند سینماحقیقت در حالی برگزار شد که اسامی سه فیلم محیط زیستی در میان تقدیرشدگان میدرخشید: «کابوک»، «بالهای آوازخوان» و «جنگل قائم». آثاری مرتبط با طبیعت ایران که هر کدام به سهم و شیوه خود، حفاظت از محیط زیست را به عنوان یکی از مصادیق روشن خیر عمومی عنوان میکنند؛ خیری که با آگاهی، مشارکت و روایت درست میتواند ماندگار شود.
۱. کابوک
اگر روزی از خواب بیدار شوید و ببینید باغ پرتقالتان، که منبع درآمد چند خانواده است، با هجوم هزاران پرنده روبهرو شده، چه میکنید؟ آیا اقدام به کشتن پرندگان میکنید؟ یا از خیر میوهها میگذرید؟
این دوراهی اخلاقی بزرگی است که پیش روی یک پدر و پسرانش در گرگان قرار میگیرد. مستند میکوشد دشواریهای امرار معاش را در کنار پایبندی به باور احترام به پرندگان و محیط زیست به تصویر بکشد؛ دغدغهای غیرکلیشهای که نشانی از فرهنگ غنی ما نیز در خود دارد و نشان میدهد فرهنگ ایرانی چگونه در مواجهه با بحرانها از ظرفیتهایی، چون مهماننوازی، صبر و رواداری بهره میگیرد.
این مستند به کارگردانی جعفر صادقی، با نگاهی جهانی و گسترده به مفهوم محیط زیست میپردازد و نقش روابط اجتماعی و خانوادگی را در حل تعارضها برجسته میکند. «کابوک» در گویش محلی شمال ایران، به معنای «آشیانه پرنده» است؛ پرندگانی که گاه مهمانان ناخواندهاند و ممکن است ایجاد بحران کنند، اما پرسش اصلی این است که چه کسانی در زمان بحران پای اصول خود میایستند؟ این مستند در نوزدهمین جشنواره سینماحقیقت جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را دریافت کرد.
۲. بالهای آوازخوان
مهاجرت، نقطه ثقل این مستند است؛ اما این مفهوم برای یک لکلک زخمی، یک مادر روستایی و یک دختر جوان معناهای متفاوتی دارد. این مستند روایت مادری است که دخترش قصد مهاجرت به اروپا را دارد. این مادر که همزمان از همسر صدسالهاش و یک لکلک زخمی مراقبت میکند، با سرسختی برای نجات و بازیابی سلامت لکلک تلاش میکند؛ گویی میخواهد امید را در دل خود زنده نگه دارد. نگاه انسانی و همدلانه مستند به زندگی ساده و روستایی این زن، دریچهای تازه به جهان حیوانات و طبیعت میگشاید و نشان میدهد لزوماً این ما نیستیم که طبیعت را درمان میکنیم، بلکه گاه این طبیعت است که ما را درمان میکند.
این مستند به نویسندگی و کارگردانی «هیمن خالدی» که پیشتر موفق به دریافت جایزه بهترین مستند آسیایی سیامین جشنواره بوسان کره جنوبی شده بود، در نوزدهمین جشنواره سینماحقیقت تندیس بهترین کارگردانی مستند بلند را دریافت کرد.
۳. جنگل قائم
جرقه مستند «جنگل قائم» از یک قطعه عکس قدیمی زده شد. در این عکس، دختری خردسال گوشوارهاش را به پدرش میدهد تا برای ساخت جنگل هزینه شود. این مستند، که از زبان همین دختر که حالا ۷۲ ساله است روایت میشود، داستان شکلگیری بزرگترین پارک جنگلی دستکاشت کشور در شهر کرمان است؛ جنگلی که سدی در برابر بیابانزایی و ورود گردوغبار به شهر بوده است. روایت تاریخی همراه با پژوهشی دقیق و مستند، مخاطب را به سوژه نزدیک میکند و حاصل یک کنش جمعی چندینساله را پیش چشم او میگذارد.
این مستند بیانگر خواست مردمی است که با درک درست از شرایط اقلیمی خود، برای بهبود محیط زیست دست به اقدامی مشارکتی زدهاند؛ اقدامی که ثمرات آن، سالها در شهر کرمان باقی مانده است. این مستند به کارگردانی «حامد سعادت» در جشنواره سینماحقیقت جایزه بهترین گویندگی متن و بهترین پژوهش را دریافت کرد.
با توجه به نگاه دقیق، پژوهشمحور و هنرمندانه مستندسازان ایرانی به طبیعت، امید میرود با ایجاد بخشی مستقل برای مستندهای محیط زیستی در جشنوارهها، توجهی تخصصیتر به این حوزه صورت گیرد تا مستندات تولیدشده بتوانند در شکلگیری نگاه کارشناسی و ارائه راهکارهای اجرایی برای حل مسائل محیط زیستی کشور نقش مؤثرتری ایفا کنند.
گزارش از زینب شفیعی