جست‌وجو در جهان طبیعت با کودکان
به گزاش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران به نقل از خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، انتقال مفاهیم علمی و آموزش دادن به کودکان، ویژگی‌ها و ظرایف خاص خود را دارد. همان‌گونه که شیوه‌های آموزشی در مدارس طی دهه‌های اخیر تغییر کرده‌اند و مسائلی چون لباس و کلام معلم هم تخصصی‌تر شده و در خدمت افزایش یادگیری است، کتاب‌های آموزشی برای کودکان هم بی‌شک باید متناسب با نیاز کودک و نوجوان باشند. این کتاب‌ها بیش از هر چیز به دنبال آن‌اند که با افزایش جذابیت، به هدف خود برسند.
عناصر مختلفی وجود دارد که می‌تواند یک کتاب آموزشی را برای کودکان و نوجوانان جذاب کند. داشتن تصویرهای گیرا یکی از این عناصر است. مؤلفه دیگر، کوتاه بودن متن برای پرداختن به اصل مطلب است؛ چراکه در مقایسه با شعر و داستان، خود مقوله آموزش در وهله اول حوصله‌سربر است و چنانچه متن مطول باشد هم، این خسته‌کنندگی افزایش می‌یابد.
دیگر عنصری که باعث جذب مخاطب کودک به آثار آموزشی است، تعریف قصه‌ای جذاب است. وقتی در میان تعریف قصه نکات آموزشی مرور می‌شود، برای کودکان جذاب‌تر است. انتشارات مهرسا، مجموعه‌ای پنج جلدی با عنوان «مجموعه بالا و پایین» منتشر کرده است. این مجموعه که آموزشی است، تمام مؤلفه‌های یادشده را داراست. «بالا توی صحرا پایین توی دره»، «بالا روی آب پایین توی آب»، «بالا روی درختان پایین توی جنگل»، «بالا روی برف پایین توی برف» و «بالا روی خاک پایین توی خاک»، عناوین این پنج جلد هستند.
در تمام آن‌ها ابتدا قصه‌ای تعریف می‌شود، سپس در انتهای کتاب در بخشی تحت عنوان دانشنامه، تعریفی از مفهوم تخصصی مورد بحث ارائه می‌شود. تصاویر کلیدواژه‌های استفاده‌شده، تعریف و معرفی آنان نیز از دیگر مطالب انتهای هر کتاب است. در ادامه، ضمن معرفی هرجلد، این موارد بهتر تبیین می‌شود.
بالا توی صحرا پایین توی دره
«بالا توی صحرا پایین توی دره»، قصه پسربچه‌ای را تعریف می‌کند که همراه مادرش به کویر رفته و درباره هرچه که می‌بیند سؤال دارد و کنجکاو است. دیدنی‌ها و مناظر کویر نیز به‌خوبی توصیف شده است. همان‌گونه هم که از نام مجموعه پیداست، کتاب سعی دارد آموزش دهد که روی صحرا چه طبیعتی دارد و درون دره چه خبر است. اصطلاحاتی که در انتهای کتاب، تعریف از آن‌ها ارائه شده است، عبارت‌اند از: الیکایی کاکتوسی، بوته قطران، جغد شاخ‌دار بزرگ، رتیل، روباه صحرایی و… . این‌ها همه حیوانات و گیاهانی‌اند که درباره حضورشان در صحرا و دره، قصه‌ای را خوانده‌ایم.
بالا روی آب پایین توی آب
«بالا روی آب پایین توی آب» نیز همچون مجموعه مربوط به صحرا، داستان همان پسرچه و مادرش را روایت می‌کند که این بار با قایقی روی آب شنا می‌کنند. بحث و برسی درباره دنیای درون و بیرون آب، در قصه این کتاب روایت می‌شود. در پایان آن نیز اصطلاحاتی چون گوزن شمالی، مرغ ماهی‌خوار، نیلوفر آبی، گربه‌ماهی، راکون و … تعریف شده است.
بالا روی درختان پایین توی جنگل
در جلد مربوط به «بالا روی درختان پایین توی جنگل»، تعریف عناصری از طبیعت چون میمون شنل‌پوش، دارکوب نوک‌عاجی، جگوار، توکان، آگوتی و … را می‌خوانیم. در جلد مربوط به جنگل، دختری همراه با پدرش در جنگل گردش کرده و کنجکاوی می‌کند. گفتنی‌است نه دختربچه‌ها نه پسربچه‌ها در این مجموعه نام ندارند و این‌کار احتمالاً با هدف همذات‌پنداری بیشتر کودکان با آثار است.
بالا روی برف پایین توی برف
برف جهان عجیبی دارد و برخلاف تصوری که محیط داخل آن عاری از طبیعت و موجودات است، اتفاقاً شگفتی‌های فراوانی برای یافت شدن در آن وجود دارد. «بالا روی برف پایین توی برف» قصه پسربچه‌ای با پدرش را حین برف‌بازی و اسکی کردن تعریف می‌کند. در این کتاب پس از دانشنامه، تعریف اصطلاحاتی چون وُل، خرگوش برفی، درخت راش، روباه قرمز، درخت راش و … را می‌خوانیم.
بالا روی خاک پایین توی خاک
«بالا روی خاک پایین توی خاک» نیز همین بررسی پیرامون جهان خاک است. در این جلد، دختری با مادربزرگش در حال کاشتن بذر است و گفت‌وگویی بین آن‌ها شکل می‌گیرد. کرم خاکی، ملخ، مرغ، خرخاکی، خفاش و … پس از دانشنامه، از اصطلاحات تخصصی هستند که به آن‌ها پرداخته شده است.
این مجموعه پنج جلدی از انتشارات مهرسا را کیت مسنر و کریستوفر سیلاس نیل نوشته‌اند و سارا سلیمی ترجمه کرده است. سیلاس نیل، کار تصویرگری آن را نیز انجام داده است. این مجموعه با قیمت هر جلد ۱۱۰ هزار تومان در دسترس علاقه‌مندان است.