ضرورت دفاع از نام «خلیج فارس» و ایده‌هایی برای سازمان‌های مردم‌نهاد
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، طی روزهای اخیر، بازی رسانه‌ای با نام «خلیج فارس» از سوی برخی رسانه‌های غربی و کشورهای منطقه، با اهداف و نیات سیاسی و ضد ایرانی، تکرار شده است. در این میان، نقش روایتی که ایرانیان در سراسر دنیا از خلیج فارس ارائه می‌کنند و فعالیت‌هایی که سازمان‌های مردم‌نهاد ایرانی می‌توانند انجام دهند، حائز اهمیت است. در این راستا، با دکتر امید اخوی؛ پژوهشگر تاریخ معاصر و صاحبنظر در امور سازمان‌های مردم‌نهاد به گفت‌وگو پرداختیم.
۱_ "خلیج فارس" در اسناد و مدارک تاریخی چه جایگاهی دارد؟
خلیج فارس یکی از کهن‌ترین نام‌های جغرافیایی است که در تاریخ بشر ثبت شده. اگر کمی به قبل‌تر برویم حتی از دوران هخامنشی تا متون یونانی و رومی و تا تبادلات و اسناد بین‌المللی چه در ایران و چه در کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس همیشه نام این خلیج، خلیج فارس یا Persian Gulf بوده است و شما حتی اگر متون سازمان ملل را هم بررسی بفرمایید دقیقاً به این نتیجه می‌رسید که با توجه به تمام متون و اسنادی که در سازمان ملل هست، نام خلیج فارس همیشه جاری بوده است.
از یک دوره‌ای، از دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی توسط گروه‌ها و جریان‌هایی در کشورهای مصر و عراق و پس از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به قصد و تحریک کشور ایران از نظر سیاسی از نام مجعول برای خلیج فارس استفاده می‌شد که طبیعتاً همیشه مورد تقبیح دولت ایران بود و از نظر سیاسی آن را قبول نداشت. با توجه به اتفاقاتی که در روزهای جاری و اتفاقاتی بعضی کشور‌ها در این زمینه رقم زدند شما می‌بینید که دوباره این مسائل مطرح شده است، اما فی‌الواقع شما نمی‌توانید تاریخ را عوض کنید. تاریخ و اسناد به ما می‌گوید که نام خلیج فارس همیشه بوده است. جالب است در اسناد بین‌المللی دهه‌های ۵۰ تا ۷۰ میلادی در کشوری مثل امارات متحده عربی، شیوخ سردمدار این کشور از نام خلیج فارس استفاده کرده‌اند. پس این مسأله قابل کتمان نیست و غیر قابل تغییر است حتی اگر به نظر بنده برای یک تحریک سیاسی باشد. پیرو صحبت‌های قبلی مثلاً شما اگر در متون جغرافیدانان مسلمان در دوران اسلامی مثل استخری و مسعودی هم ببینید از نام «بحر الفارس» یا «خلیج فارس» نام می‌بردند. حتی در نقشه‌های اروپاییان در قرون ۱۵ تا ۱۹ میلادی هم تقریباً بدون استثناء از Persian Gulf استفاده شده است. حتی جغرافیدانان یونانی مثل بطلمیوس و استرابون هم می‌توانید مشاهده کنید که از نام خلیج پارس نام برده شده است. پس این نکته قابل اهمیت است که اگر ما بخواهیم با توجه به اسناد و مدارک و تاریخی نگاه کنیم، این مسأله قطعاً وجود دارد و غیر قابل این است که ما بخواهیم طور دیگری نام ببریم و به نظر من تاریخ ایران فریاد می‌زند که نامش خلیج فارس است، نه چیزی بیشتر و نه کمتر.
۲_ دفاع از نام خلیج فارس چه اهمیتی دارد و چرا همه ایرانیان در سراسر دنیا باید نسبت به آن حساس باشند؟
یکی از بدیهیات و وظیفه هر ایرانی است که نسبت به هویت و کشورش فارغ از هر نوع نگاه سیاسی، حساسیت نشان دهد و برای او تمامیت ارضی و دفاع از کشورش مهم باشد. برای هر ایرانی، ایران مثل مادر است و ایرانیان، چه ایرانیانی که در داخل ایران هستند و چه آنهایی که خارج از ایران هستند، همیشه باید نسبت به مسائلی که در کشورشان می‌گذرد، حساس باشند.
در دنیای امروز هم که جنگ‌های فرهنگی و رسانه‌ای بسیار زیاد شده است، برای تحریک، یک‌سری اقدامات و جهت‌گیری‌هایی صورت می‌گیرد اما در مقابل، ما ایرانیان هم باید در فضای مجازی، هوشیار و فعال باشیم. خوشبختانه در روزهای اخیر فعالیت ایرانیان در این زمینه خوب بود. اقشار مختلف از رشته‌های هنری، ورزشی و ... و افراد مختلف با هر سطح از تحصیلات و حتی مردم عادی کوچه و بازار، واکنش نشان دادند. شما هم اگر گشت و گذاری در فضای مجازی انجام می‌دادید، کاملاً این را می‌دیدید که مردم چقدر مطلع و فارغ از هر نگاهی نسبت به این مسأله حساس بودند و نشان دادند که بعضی از مسائل خط قرمز مردم ایران است. این اتحاد نشان داد که می‌توان با اتحاد آینده کشور و اینکه چقدر یک نام می‌تواند همه را دور هم جمع کند و برای اینکه ایران بهتری بسازد چقدر می‌تواند کمک کند و کاملاً این مسأله در یادداشت‌ها و نوشته‌ها مشاهده شد.
۳_ به نظر شما چه فعالیت‌های اجتماعی در سراسر دنیا می‌توان برای خلیج فارس سامان داد؟ ان جی او‌ها و خیریه‌های ایرانی چه کار‌هایی می‌توانند انجام دهند؟
نهاد‌های مدنی چه در داخل کشور و چه در خارج از آن، نقش بزرگی در پاسداری از نام خلیج فارس دارند. این فعالیت‌ها می‌تواند طیف متنوعی از اقدامات فرهنگی، رسانه‌ای، آموزشی و پژوهشی را دربربگیرد. می‌شود یکی از پیشنهادات من، برگزاری روز جهانی خلیج فارس در شهر‌های مختلف دنیا توسط رایزن‌های فرهنگی مختلفی است که ما در شهر‌های مختلف جهان داریم. همچنین برگزاری مسابقات ورزشی ایرانیان در سراسر دنیا با عنوان خلیج فارس می‌تواند موثر باشد.
ایجاد نمایشگاه‌های تاریخی و برگزاری همایش در دانشگاه‌های مختلف توسط ان جی او ها و انجمن‌های دانشجویی نیز قابل توجه است. در چند روز گذشته دیدم که گروه تاریخ دانشگاه تهران همایشی در این رابطه برگزار کرده و به این مسأله پرداخته است؛ این اقدام می‌تواند در دانشگاه‌های دیگر تکرار شود.
بنیادها و مؤسسات مردم‌نهاد ایرانی در سراسر دنیا می‌توانند با تولید پادکست، مستند و انیمیشن، برای آموزش کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان در شناسایی نام خلیج فارس و تاریخ آن و معرفی جزایر آن به‌خصوص تنب کوچک و بزرگ و ابوموسی، کمک کنند. این بنیادها و مؤسسات همچنین می‌تواند از پژوهشگران و نهاد‌های بین‌المللی در برگزاری همایش‌هایی علمی با نام خلیج فارس حمایت مالی کنند.
در کنار همۀ اینها، به نظر من «یک کار خیر جمعی» در بستر فضای مجازی که مؤسسات خیریه و مردم‌نهاد می‌توانند شروع‌کنندۀ آن باشند، بسیار مهم خواهد بود. در دنیای امروز که شما می‌توانید رساترین حرف‌ها را دنیای فضای مجازی بزنید، باید تا جای ممکن از این ظرفیت استفاده شود.
