روز جهانی کودک؛ زمانی برای شنیدن فریاد آینده
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، امروز، ۲۰ نوامبر، مصادف است با «روز جهانی کودک»، روزی که توسط «صندوق کودکان ملل‌متحد» (یونیسف) به عنوان روز جهانی اقدام برای کودکان و توسط کودکان نام‌گذاری شده است. این روز، سالگرد تصویب پیمان‌نامه تاریخی «کنوانسیون حقوق کودک» است. شعار امسال این روز، «روز من، حقوق من» است و بر حق مسلم کودکان برای شنیده شدن و مشارکت در ساختن آینده‌ای بهتر تأکید دارد.
شعار و محور اصلی کمپین‌های امسال بر «شنیدن فعال» کودکان از سوی جامعه جهانی متمرکز است. «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل متحد، در پیام خود خواستار آن شده است که به کودکان گوش دهیم و صدای آنان را هنگامی که برای حقوق خود می‌ایستند، تقویت کنیم. این رویکرد نشان‌دهنده یک تغییر پارادایم اساسی است: کودکان نه به عنوان موضوعاتی منفعل، بلکه به عنوان «کنشگران حقوقی» و «سازندگان تغییر» در نظر گرفته می‌شوند.
زندگی روزمره کودکان در سراسر جهان، از محله‌های مرفه پایتخت‌ها تا سکونتگاه‌های غیررسمی و مناطق حاشیه‌نشین، به‌طور مستقیم تحت تأثیر انتخاب‌هایی است که خود در آن نقشی نداشته‌اند. با این حال، هر کودک، صرف‌نظر از موقعیتش، با حقوقی ذاتی از جمله حق بر حمایت، آموزش و بیان عقیده از خواب برمی‌خیزد. امسال، برنامه‌های جهانی بر به‌تصویر کشیدن این واقعیت و تقویت پلتفرم‌هایی متمرکز است که کودکان بتوانند تجربیات خود را از حضور، فقدان یا تلاش برای تحقق حقوقشان به اشتراک بگذارند.
نقش سازمان‌های مردمنهاد (NGOs) در ارتقای حقوق کودک
سازمان‌های مردمنهاد به عنوان پلی بین کودکان، جامعه مدنی و نهادهای حکومتی، نقشی حیاتی و چندوجهی در تحقق شعار امسال ایفا می‌کنند. آنان تقویت‌کننده و بلندگوی صدای کودکان هستند. اصلی‌ترین نقش سازمان‌های مردمنهاد در این روز، ایجاد فضای امن و مطمئن برای بیان دیدگاه‌های کودکان است. این امر می‌تواند از طریق برگزاری کارگاه‌های قصه‌گویی، کمپین‌های دیجیتال با هشتگ‌هایی مانند «#روز_من_حقوق_من»، برگزاری گردهمایی‌های محلی و تولید محتوای چندرسانه‌ای توسط خود کودکان محقق شود. این سازمان‌ها تضمین می‌کنند که صدای کودکان گروه‌های محروم و به حاشیه رانده شده نیز به گوش جهانیان برسد.
از سوی دیگر، سازمان‌های مردمنهاد ناظران و گزارش‌دهندگان وضعیت حقوق کودک بوده و با مستندسازی موارد نقض حقوق کودک (از جمله کار کودک، محرومیت از تحصیل، خشونت و سوءاستفاده)، داده‌های میدانی ضروری را در اختیار نهادهای حمایتی و دولت‌ها قرار می‌دهند که ابزاری قدرتمند برای پاسخگویی‌خواهی و ایجاد تغییر در سیاست‌ها هستند. آنان در حقیقت تسهیل‌گران مشارکت معنادار کودکان هستند که فراتر از شنیدن، می‌توانند مکانیسم‌هایی برای مشارکت واقعی کودکان در تصمیم‌گیری‌هایی که بر زندگی آنان تأثیر می‌گذارد، ایجاد کنند.
این سازمان‌ها با آموزش کودکان درباره حقوقشان، آنان را توانمند می‌سازند تا از خود دفاع کنند. همچنین، با آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها، رهبران محلی و مقامات دولتی، درک و احترام به حقوق کودک را در سطح جامعه نهادینه می‌کنند و می‌توانند با پیشگامی در نوآوری و اقدام مستقیم، همچون ایجاد مدارس سیار در مناطق دورافتاده، ارائه خدمات مشاوره روان‌اجتماعی به کودکان قربانی خشونت و توسعه برنامه‌های آموزشی جایگزین، به‌طور مستقیم در پر کردن خلأهای موجود در تحقق حقوق کودکان نقش‌آفرین باشند.
همان‌طور که در بیانیه یونیسف تأکید شده است: «حقوق کودک، حقوق بشر است. این حقوق غیرقابل چانه‌زنی و جهان‌شمول است.» روز جهانی کودک یادآوری می‌کند که آینده هر جامعه‌ای در گرو مراقبت از کودکان امروز است. سازمان‌های مردمنهاد، با انعطاف، تعهد و ارتباط مستقیم خود با جوامع محلی، موتور محرک این تغییر هستند. در سالی که شعار آن «شنیدن آینده» است، نقش این سازمان‌ها در تضمین این که این صداها نه‌تنها شنیده شده، بلکه تبدیل به اقدام شود، بی‌بدیل است. همکاری دولت‌ها، نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های مردمنهاد می‌تواند تضمین کند که احقاق حقوق کودک، مسیر جهان را به سمت آینده‌ای عادلانه‌تر، صلح‌آمیزتر و پایدار برای همه هدایت کند.
روز جهانی کودک و برنامه‌های یونیسف برای تحقق حقوق کودکان
یونیسف (صندوق کودکان ملل‌متحد) امسال نیز با برنامه‌های گسترده و خلاقانه، روز جهانی کودک را در سراسر جهان گرامی می‌دارد. این برنامه‌ها با شعار اصلی «روز من، حقوق من» و تأکید بر «شنیدن آینده» طراحی شده‌اند. برنامه‌های محوری یونیسف در روز جهانی کودک، شامل موارد زیر است:
۱. کمپین دیجیتال #برای هرکودک (ForEveryChild)
یونیسف از طریق این کمپین جهانی از مردم می‌خواهد که در شبکه‌های اجتماعی، داستان‌ها و تجربیات کودکان را به اشتراک بگذارند. این کمپین بر چهار محور اصلی تمرکز دارد:
- حق آموزش با کیفیت
- حق حمایت در برابر خشونت
- حق برخورداری از سلامت روان
- حق زندگی در محیطی پاک و ایمن
۲. طرح «تغییر رنگ آبی»: در این طرح، نمادها و ساختمان‌های معروف جهان از برج خلیفه در دبی تا آبشار نیاگارا در کانادا، به رنگ آبی -نماد یونیسف- روشن می‌شوند. این اقدام نمادین، توجه جهانیان را به حقوق کودکان جلب می‌کند.
۳. برنامه «کودکان می‌پرسند»: یونیسف با ایجاد پلتفرم‌های دیجیتال، این فرصت را به کودکان می‌دهد که سوالات خود را مستقیماً از رهبران جهان بپرسند. در سال گذشته، کودکان از ۸۰ کشور مختلف سوالات خود را در مورد تغییرات آب‌وهوایی، عدالت آموزشی و پایان دادن به خشونت مطرح کردند.
۴. انتشار گزارش «وضعیت کودکان جهان»: یونیسف همزمان با این روز، گزارش سالانه خود را منتشر می‌کند که شامل جدیدترین آمار و تحلیل‌ها در مورد وضعیت کودکان جهان است. گزارش امسال بر تأثیر تغییرات آب‌وهوایی بر کودکان تمرکز ویژه دارد.
۵. برگزاری «نشست کودکان با رهبران»» در این برنامه، کودکان نماینده از سراسر جهان، فرصت می‌یابند تا دغدغه‌ها و پیشنهادات خود را مستقیماً با سیاست‌گذاران و رهبران بین‌المللی در میان بگذارند.
همچنین، یونیسف امسال توجه ویژه‌ای به کودکان در مناطق درگیر جنگ و بحران دارد. در کشورهایی مانند یمن، اوکراین و افغانستان، برنامه‌های ویژه‌ای شامل توزیع بسته‌های آموزشی و بهداشتی، ایجاد فضاهای امن برای بازی و آموزش، ارائه خدمات حمایت روانی-اجتماعی و برگزاری کارگاه‌های آگاهی‌بخشی درباره حقوق کودک را نیز برگزار می‌کند. این برنامه‌ها تنها بخشی از تلاش‌های گسترده یونیسف برای تحقق وعده‌های کنوانسیون حقوق کودک است که در تمامی مراحل آن، سازمان‌های مردم‌نهادی که با یونیسف همکاری و مشارکت دارند، حضور دارند.
منابع: