ابعاد مسئولیت اجتماعی در حوزۀ محیط زیست بررسی شد
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، ششمین پیش‌نشست همایش ملی «تجارب مسئولیت اجتماعی در ایران»، چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ماه با حضور و سخنرانی دکتر مهدی اسمعیلی بیدهندی؛ استادیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، علی رنجبران؛ روزنامه‌نگار و پژوهشگر حوزه محیط زیست، علی بابازاده؛ معاون دفتر مشارکت‌های مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان محیط زیست و جمعی از علاقه‌مندان و پژوهشگران این حوزه در پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران برگزار شد.
دکتر مهدی اسماعیلی بیدهندی؛ استادیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران در این نشست گفت: موضوع حفاظت از محیط،زیست سال‌هاست مطرح شده و سازمان‌های بین‌المللی سال‌هاست نیز بر روی این موضوع تاکید کرده‌اند. کنفرانس‌های متعددی برگزار شد و در هر کنفرانس موضوع مسئولیت اجتماعی، یک گام به جلو آمد. مسئولیت اجتماعی به عنوان یک فرهنگ و نگرش جدید می‌تواند به دستیابی به محیط زیست سالم کمک کند.
وی افزود: مسئولیت اجتماعی هم متوجه اشخاص حقیقی و هم متوجه اشخاص حقوقی است و هر دو گروه باید کمک کنند تا هدف ما یعنی رسیدن به محیط زیست سالم محقق شود. در کشور ما، بنگاه‌های اقتصادی به دنبال این هستند یک نگرش مثبت سبزی ایجاد کنند و مخاطب خود را سازمان محیط زیست قرار می‌دهند درحالی که تنها مخاطب و سفیر محیط زیست سازمان محیط زیست نیست، سازمان‌های دیگری هم هستند که سفیر محیط زیست هستند.
اسماعیلی تصریح کرد: نگاه جامعه‌گرایی در فرهنگ ایران وجود دارد و دو چالش مهمی که در مقابل مسئولیت اجتماعی وجود دارد اول فردگرایی و دوم مالکیت‌گرایی و ما مخالف این واژه‌ها را در فرهنگ خود داریم؛ یعنی جمع‌گرایی و مسئولیت‌گرایی در فرهنگ ایرانی و اسلامی وجود دارد. در حوزه ایفای مسئولیت اجتماعی سازمانی با چالش نگاه برون‌سازمانی روبرو هستیم ما باید ابتدا نگاه صحیح درون‌سازمانی داشته باشیم تا بتوانیم مسئولیت اجتماعی خود را ایفا کنیم.
روحیۀ حفاظت از محیط زیست میان دانشجویان ضعیف است
استادیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران با بیان اینکه انسان، مسئول مخلوقات دیگر است و باید از به وجود آمدن بحران‌های آن‌ها جلوگیری کند، گفت: روحیۀ حفاظت از محیط زیست در دانشجویان به دلایل مختلف پایین است چون در مقاطع پایین‌تر به خوبی نیاموخته‌اند از محیط زیست محافظت کنند و دلایل دیگری مانند دلایل اقتصادی و سبک زندگی نیز در این میان موثر است و باعث شده دانشجویان ما دغدغه محیط زیست نداشته باشند. دانشگاه‌های ما نقش چندانی در ایجاد روحیه و نگرش حفاظت از محیط زیست ندارند. چه تعداد از کنشگران محیط زیستی ما دانشجویان هستند؟ قطعا تعداد کمی از کنشگران محیط زیست دانشجو هستند. اگر دانشگاه می‌خواهد این نقش مهم را ایفا کند و دانشجویان را فعال کند باید از حالت معلمی خارج شود.
اسماعیلی تصریح کرد: سازمان محیط زیست در برخی موارد، تناقض رفتاری دارد و این پیام‌های متناقض در جامعه، آن سازه‌ای را که ما درحال ساختن آن هستیم، نابود می‌کند. شرکت‌هایی که آلودگی تولید می‌کنند چگونه می‌خواهند با سازمان حفاظت محیط‌زیست همکاری کنند؟ آنان خودشان آلودگی تولید می‌کنند.
در ادامه، علی رنجبران؛ روزنامه‌نگار و پژوهشگر حوزه محیط زیست گفت: بین مسئولیت اجتماعی و توسعه پایدار یکسری تفاوت‌ها وجود دارد. پنج جنبه نام می‌برم که تفاوتهای مسئولیت اجتماعی و توسعه پایدار را نشان می‌دهد. یک نقطه تمرکز مسئولیت اجتماعی است اما توسعه پایدار گستردگی بیشتری نسبت به مسئولیت اجتماعی دارد. مسئولیت اجتماعی واکنشی است و داوطلبانه تلقی می‌شود اما در حوزه توسعه ما با تلاش عامدانه مواجه هستیم.
وی افزود: مسئله اندازه‌گیری نیز بسیار اهمیت دارد ما چگونه می‌توانیم متوجه شویم که موفق شده ایم یا نه؟ در توسعه پایدار، ما از یکسری چارچوب‌ها استفاده می‌کنیم و اقدامات، قابل سنجش است و توسعه در اینجا از حوزه مسئولیت اجتماعی فراتر می‌رود. مسئله درک نیز مهم است و شرکت‌های کشور ما به این مسئله بسیار اهمیت می‌دهند که چه تصویری از آن‌ها وجود دارد اما در توسعه پایدار اینگونه نیست.
این پژوهشگر با بیان اینکه مسئولیت اجتماعی و توسعه با اینکه مفاهیم درهم تنیده هستند اما باهم تفاوتهای اساسی نیز دارند، گفت: خیلی از شرکت‌های بزرگ دنیا از حوزه مسئولیت اجتماعی فراتر می‌روند و به حوزه توسعه وارد می‌شوند و در کشور ما نیز چنین موضوعی مطرح شده است و می‌خواهند به حوزه توسعه ورود کنند.
رنجبران تصریح کرد: امروزه، خیلی از شرکت درحال عبور از مسئله مسئولیت اجتماعی هستند زیرا می‌خواهند اقدامی که انجام می‌دهند منجر به توسعه پایدار شود. رویکردها به مسئولیت اجتماعی خیلی قدیمی است. مسئولیت اجتماعی یعنی انجام دادن کار خوب و توسعه پایدار یعنی عملکرد خوب از طریق انجام‌دادن کار خوب.
مردم نسبت به محیط زیست حساس‌تر شده‌اند
علی بابازاده؛ معاون دفتر مشارکت‌های مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان محیط زیست نیز در این نشست گفت: سازمان حفاظت محیط زیست از سال ۹۲ عنوان مشارکت‌های مردمی را وارد سازمان کرد. مسئولیت اجتماعی به مفهوم عام در ۱۰ و ۱۵ سال گذشته بیشتر مورد تاکید قرار گرفته و مردم بر روی محیط زیست بسیار حساس شده‌اند. در گذشته ما خودمان از مردم خواهش می‌کردیم که به ما کمک کنید تا از محیط زیست محافظت کنیم اما الان مردم خودشان مشتاقانه داوطلب می‌شوند که از محیط زیست حفاظت کنند.
وی افزود: حساسیت مردم باعث شده است که نوع مطالبه‌گری مردم هم تغییر کند، مردم اکنون به دنبال توانمندسازی هستند و به این باور رسیده‌اند که سازمان محیط زیست به تنهایی نمی‌تواند چالش‌های محیط زیست را حل کند.
بابازاده گفت: مسئولیت اجتماعی شرکتی نیز موضوع مهمی است، هنوز در سازمان حفاظت محیط زیست هنوز به آن مرحله ای نرسیده ایم که بتوانیم تعریف درستی از این موضوع ارائه بدهیم. ما از حدود یکسال پیش به این موضوع ورود کردیم و پژوهش هایی انجام دادیم. سازمان حفاظت محیط‌زیست به دنبال این است مسئولیت اجتماعی شرکتی را در سطح ملی تبیین کند و خود شرکت می‌توانند مخاطرات محیط زیستی را کاهش دهند.
670 تشکل مردمی در حوزه محیط زیست از وزارت کشور مجوز دارند
معاون دفتر مشارکت‌های مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان محیط زیست اظهار کرد: ما در ایران نتوانستیم محیط زیست را اجتماعی کنیم. ما باید به دنبال اجتماعی‌سازی محیط زیست باشیم. شوک‌های زیادی بخاطر محیط زیست به اجتماع وارد شده است و مردم به اهمیت این موضوع تا حدودی پی برده اند. حدود ۶۷۰ تشکل مردمی {در حوزه محیط زیست} از وزارت کشور مجوز دارد و حدود ۴۴۰ تا از این تشکل‌ها فعال هستند و حدود ۲۰۰ تشکل به صورت حرفه ای با سازمان حفاظت محیط‌زیست همکاری می‌کنند.
وی اضافه کرد: مشارکت موضوع مهمی در بحث تشکل‌های مردمی است و تاریخ ایران نشان می‌دهد ایرانیان مردمی هستند که همیشه باهم مشارکت داشتند و درحال حاضر هم نمونه‌های زیادی از تشکل‌های مردمی داریم که نشان می‌دهد که مردم با مشارکت هم چه کارهای بزرگی انجام می‌دهند. ما نمونه‌های زیادی از مشارکت‌های تشکل‌های مردم‌نهاد را جمع‌آوری کردیم و به صورت یک کتاب منتشر کردیم.
بابازاده گفت: همچنین سازمان حفاظت محیط‌زیست مستند بسیار خوبی از مشارکت‌های مردمی تولید کرده است و ما در این مستند می‌بینیم که یک تشکل مردم‌نهاد تمام کارهای محیط‌زیستی یک روستا را مدیریت می‌کند و تمام این کارها را با اتکا به نیروهای محلی انجام می‌دهد. در زمینه ساختارسازی برای موضوع مشارکت اجتماعی نیز باید ابتدا این موضوع را در سازمان حفاظت محیط‌زیست تبیین کنیم بعد از آن در سطح اجتماع این موضوع را پیگیری خواهیم کرد.
گزارش از مهسا احمدی