نقش سمن‌ها در ترویج سبک زندگی سالم چیست؟
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، نشست عصرانه تشکل‌های مردمی با موضوع «نقش تشکل‌های مردمی در سبک زندگی سالم» با حضور دکتر سیداحمد علوی، عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس ستاد سمن‌های شهر تهران، دکتر حسین کرمانپور؛ رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دکتر محمدحسین رضایی؛ مشاور امور مردمی‌سازی و خیرین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و حمید صاحب؛ مدیرکل سلامت شهرداری تهران، سه‌شنبه، 2 اردیبهشت 1404 در سالن کنفرانس ستاد سمن‌های شهر تهران برگزار شد.
در ابتدای برنامه، محمد ایوبی؛ دبیر ستاد سمن‌های شهر تهران با تشکر از کارگروه سلامت این ستاد، از این مرکز به عنوان خانه سازمان‌های مردم‌نهاد یاد کرد و از حمایت این نهاد از گسترش سبک زندگی سلامت‌محور در پایتخت سخن گفت.
خیر عمومی و پویش نوروزی نه به تصادف
نخستین سخنران این برنامه، دکتر حسین کرمانپور؛ رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بود. کرمانپور با اشاره به پویش نوروزی نه به تصادف این وزارتخانه از این پویش به نقل از دکتر ظفرقندی؛ وزیر بهداشت به عنوان «خیر عمومی» یاد کرد و گفت: «ما در خودرو یا جاده‌سازی یا تصویب قوانین، تأثیرگذار نیستیم. تنها جایی که احساس کردیم می‌توانیم اثربخش باشیم در سه حوزه بود: اول وضعیت آمبولانس‌ها را بررسی کردیم و با آماده‌باش و آموزش برای کمک مؤثر به مصدومان ترافیکی برای نجات جان آنها موفق به 315 احیاء قلبی - عروقی موفق در آمبولانس‌ها در نوروز امسال شدیم. دوم، تلاش کردیم بیمارستان‌های در مسیر تصادفات را آماده کنیم و همانقدر که به سلامت مادر و کودک حساس هستیم، نسبت به جان مصدومان تصادف حساسیت ایجاد کردیم و سوم، دست به دامان مردم شدیم تا از آمار فوتی‌های ناشی از تصادف کم کنیم.»
این مقام مسئول با اشاره به نحوه شمارش تعداد مصدومان و معلولان در هر حادثه ترافیکی، اضافه کرد که «در پویش نه به تصادف، توجه خود را به سمت افراد زنده برده‌ایم و به جای تمرکز روی راننده، به سرنشینان توجه کرده‌ایم که فضا یا اتمسفر رانندگی را ایجاد می‌کنند.»
کرمانپور ضمن اشاره به جلسات مقامات وزارت بهداشت با سمن‌های فعال در حوزه ترافیک و با نقل ضرب‌المثل انگلیسی with the people for the people از قصد این وزارتخانه برای آگاهی‌بخشی به مردم با استفاده از زبان خود آنان درباره خطرات رانندگی یاد کرد و افزود: «وزارت بهداشت تحت عنوان خیر عمومی آمادگی آموزش زندگی سالم را دارد و می‌خواهد ریل پول درآوردن از درمان را به سمت پول درآوردن از سلامت ببرد تا مراکز خیرخواهانه‌ای درست شوند که با فعالیت‌های آنها مردم اصلاً مریض نشوند، سلامت را از سطح کنونی بالاتر ببریم و بدرانندگی کردن را به فرهنگ زشت تبدیل کنیم تا خود فرد از این کار احساس خجالت کند.»
تشکر خداوند از نیکوکاران
سخنران دوم این نشست، دکتر محمدحسین رضایی؛ مشاور امور مردمی‌سازی و خیرین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بود. رضایی ضمن سپاسگزاری از شورای شهر برای گردآوردن تشکل‌ها و اعطای امکانات به آنها، از خیرین درخواست کرد به جای گله‌گزاری از دولت و نقل کاستی‌ها، به وظایف خود در حد توان برای مردم عمل کنند.
وی با اشاره به آیه 158 سوره بقره: «إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا وَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِنَّ اللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ؛ در حقيقت صفا و مروه از شعائر خداست [كه يادآور اوست] پس هركه خانه [خدا] را حج كند يا عمره گزارد بر او گناهى نيست كه ميان آن دو، سعى به جاى آورد و هركه افزون بر فريضه كار نيكى كند، خدا حق‌شناس و داناست»، به این نکته اذعان کرد که خداوند خودش از نیکوکاران تشکر می‌کند.
رضایی با نقل دستور رئیس‌جمهور فقید شهید سیدابراهیم رئیسی درباره گردآوری مشکلات سمن‌ها و ارائه راهکار برای آنها، از نگارش 16 مسئله مهم این تشکل‌ها و توضیح 37 راه حل برای آنها خبر داد و تأکید کرد: «در بحث مالیات خیریه‌ها باید کسانی با آنها صحبت کنند که آنها را می‌شناسند و بهتر است در هر استان یک جای مشخص را به این کار اختصاص دهند.»
مشاور امور مردمی‌سازی و خیرین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تکمیل سخنان خود به آیه 103 سوره توبه: «خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ؛ از اموالشان زکاتی دریافت کن که به سبب آن [نفوس و اموالشان را] پاک می کنی و آنان را رشد و تکامل می‌دهی و [به هنگام دریافت زکات] بر آنان دعا کن؛ زیرا دعای تو مایه آرامشی برای آنان است و خدا شنوا و داناست»، اشاره کرد و افزود: «نهضت صَلِ علیهم در این کشور ایجاد نشده است. تشکل‌ها می‌خواهند آنها را بشنوید و ببینید. همچنین رفع موانع کنید و تسهیلگری نمایید که صل علیهم این‌ها است که ما باید برای دولت سمعک کنیم و بلندگوی مردم و تشکل‌ها شویم.»
رضایی در پایان سخنان خود با نقل دو بیت از صائب تبریزی، از خیرین خواست که حال خوشی را که خداوند بابت انجام کار نیکوکارانه به آنها داده است، حفظ کنند.
کار داوطلبانه سمن‌ها، نشانه عشق و علاقه است
دیگر سخنران این برنامه، دکتر سیداحمد علوی؛ عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس ستاد سمن‌های شهر تهران بود. وی کار داوطلبانه کنشگران سمن‌ها را حاصل و نشانه عشق و علاقه دانست و تأکید کرد که این افراد در انجام کارهای نیکوکارانه، از یکدیگر سبقت می‌گیرند.
عضو شورای اسلامی شهر تهران، با نقل قولی از رهبر انقلاب اسلامی که آینده کشور را در دست حلقه‌های میانی دیده و نسبت به آن ابراز امیدواری کرده بودند، آن را مصداق تشکل‌هایی دانست که خدمت به مردم را فراتر از شغل می‌بینند.
رئیس ستاد سمن‌های شهر تهران با انتقاد از دولت دیوانسالار و نقش پُررنگ دولت در امور افزود: «دولت بیشتر تمایل به کار با پیمانکار دارد.»
وی با نقل حدیثی از امام حسین (ع) که فرمود: «إنَّ حَوائِجَ النّاسِ إلَيكُم مِن نِعَمِ اللّهِ عَلَيكُم، فَلا تَمَلُّوا النِّعَمَ فَتَجوزُوا النِّعَمَ؛ نيازهاى مردم به شما، از نعمت‌هاى خداوند بر شماست، پس از نعمت‌ها ملول نشويد (و آنها را برآورده سازيد) وگرنه از دست مى‌روند»، ادامه داد: «انتظار ما از همه مجموعه‌ها به‌ویژه وزارت بهداشت ادامه همین حرکت امام حسین (ع) است تا به ما نگاه نعمت الهی داشته باشند و اگر گرهی داریم که به دست دولتی‌ها باز می‌شود، این کار را با عشق و علاقه انجام دهند.»
دعوت شهرداری از تشکل‌ها برای مشارکت در رویداد «سلامت‌شهر»
حمید صاحب؛ مدیرکل سلامت شهرداری تهران، یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود که اقدامات پیشین شهرداری در کار با پیمانکاران را نادرست ارزیابی کرد و گفت: «از امسال شهرداری در اجرای طرح‌های خود، فقط از گروه‌های مردمی استفاده می‌کند.»
وی میوه نهایی عملکرد شهرداری را تعداد بالای مشارکت‌کنندگان در برنامه‌های این سازمان دانست و افزود: «سرمایه اصلی نظام سلامت، بیمارستان و روش تشخیص نیست بلکه این است که چقدر مردم را به حوزه سبک زندگی وارد و گفتمان‌سازی کنیم.»
صاحب، آموزش صرف را باعث هدررفت بودجه شهرداری توصیف کرد و هدف غایی این سازمان را گسترش مطالبه‌گری و مشارکت مردمی عنوان نمود و از تشکل‌های مردمی دعوت کرد تا از قدرت شهرداری در حوزه بسیج مردم برای تغییر در سبک زندگی آنها استفاده کنند.
همچنین وی با یادآوری رویداد «سلامت‌شهر» از همه تشکل‌های فعال در حوزه سلامت درخواست کرد پیشنهادهای خود در این زمینه را ارائه دهند و از آنها خواست تا از امکانات شهرداری برای جلب مشارکت مردمی استفاده کنند.
مروری بر دیدگاه‌های کنشگران حوزه سلامت
بخش دیگری از این نشست، به ارائه نظرات و دیدگاه‌های نیکوکاران حوزه سلامت اختصاص داشت. دکتر محمدتقی چراغچی‌باشی؛ عضو هیئت‌‌امنای انجمن دیابت گابریک از تشکل‌های مردمی به عنوان رکن سوم جامعه در کنار دولت و بخش خصوصی یاد کرد و گفت: «بخش سلامت خودش به چهار بخش جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی تقسیم می‌شود که بخش اعظم نیازهای آن را دولت‌ها برآورده می‌کنند که برخلاف مردم در انجام کارها با تنگناهایی مواجه هستند.»
وی ابراز تمایل کرد که با نظارت و حمایت دولت، کار در حوزه سلامت به تشکل‌ها داده شود و امکان شبکه‌سازی برای آنها فراهم گردد.
چراغچی‌باشی از واگذاری امور سمن‌ها به سیاسی‌ترین نهاد یعنی وزارت کشور انتقاد کرد و افزود: «اگر در کنار هم به صورت تشکل‌های جمعی باشیم، قدم‌های بزرگی می‌توانیم برداریم.»
طیبه دهباشی؛ مدیرعامل انجمن حمایت از بیماران اسکیزوفرنیا (احبا)، از بی‌توجهی وزارت بهداشت به تجربه و فعالیت‌های این انجمن انتقاد کرد و از کاهش 98 درصدی میزان بستری بیماران این مرکز از سال 1395 تاکنون خبر داد و با عنایت به مشکلات این انجمن از وضعیت کنونی ابراز نارضایتی کرد و افزود: «خیلی خوش‌بین نیستم اما جلسات را به این امید که این‌بار متفاوت باشد، شرکت می‌کنم.» وی از مسئولان وزارت بهداشت درخواست کرد تا «ثروت‌های موجود در جامعه را دریابند.»
ناهید کلوشانی؛ مدیرعامل بنیاد خیریه معلولین ایرانیان، دیگر کنشگر حاضر در این نشست بود که به ارائه دیدگاه‌های خود پرداخت. وی از عضویت بیش از سه‌هزار فرد دارای معلولیت جسمی - حرکتی در این بنیاد یاد کرد و گفت: «بیش از 80 درصد آسیب‌های نخاعی به دلیل تصادفات جاده‌ای است.» وی از دولت بابت موانعی که بر سر راه فعالیت تشکل‌ها می‌گذارد، انتقاد کرد و سمن‌ها و مردم را تنها فعالان عرصه نیکوکاری دانست و ادامه داد: «چرا باید در نوروز این اندازه تصادف داشته باشیم و اشتباهات دولت را ما جبران کنیم؟»
دکتر زهرا خرمنگیر؛ دبیر کارگروه سلامت ستاد سمن‌ها، گمشده کارگروه سلامت را «سبک زندگی سالم» دانست و آن را زمینه‌ساز کاهش آمار تصادفات برشمرد و افزود: «برای تغییر رفتار، نیازمند همکاری با سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهادهای دیگر هستیم.» وی در پایان پیشنهاد کرد با توجه به علاقه کادر درمان به کار داوطلبانه، کارگروه توسعه محله‌ای ستاد سمن‌های شهر تهران، جلسه‌ای برای جلب پزشکان، دندان‌پزشکان و روان‌پزشکان داوطلب ارائه دهد.
پوران موسوی؛ عضو هیئت‌مدیره «جمعیت همیاران سلامت روان اجتماعی استان تهران» مسائل اجتماعی انسانی را ریشه بحران‌های فردی و اجتماعی دانست و بیان کرد: «توسعه بدون سلامت روان، پایدار نیست و سیاست اجتماعی بدون توجه به حال درونی انسان‌ها موفق نخواهد بود.» وی از کارگروه «همتایان سلامت اجتماعی» ستاد سمن‌های شهر تهران به عنوان پلی میان مردم و نهادهای سلامت روان و سمن‌ها یاد کرد و از اعضای داوطلب این کارگروه به عنوان گوش شنوا و همراه بی‌قضاوت با خدمات تخصصی نام برد.»
برگزاری جلسات آموزش عمومی برای خانواده‌ها، افزایش تاب‌آوری اجتماعی، توسعه مهارت‌های خودمراقبتی و ... از جمله فعالیت‌های این کارگروه است که موسوی به آنها اشاره کرد و ادامه داد: «این تشکل 484 شعبه در کشور و 25 شعبه در تهران برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی دارد و آماده است تا در کنار وزارت بهداشت در کمپین سلامت روان شرکت کند.»
دیگر فعال مدنی حاضر در این نشست، دکتر فاطمه خاندانی؛ بنیانگذار مؤسسه خیریه «مهرگستر پرهام تهران» و عضو کارگروه توانبخشی اجتماعی ستاد سمن‌های شهر تهران بود که از تلاش این کارگروه برای گسترش فرهنگ توانمندسازی و بازگرداندن افراد آسیب‌دیده به زندگی اجتماعی یاد کرد و برای همکاری با نهادهای حاکمیتی و محله‌محور اعلام آمادگی کرد. به گفته این کنشگر مدنی «اگر سلامت را صرفاً در بیمارستان تعریف کنیم، باید بحران را در خیابان‌ها مدیریت کنیم.» وی سمن‌ها را در خط مقدم تجربه زیسته جامعه دانست و تأکید کرد: «به جای تصمیم‌گیری به جای مردم، با مردم تصمیم بگیریم.»
گزارش از زهرا حاتمی
