به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، همشهری‌آنلاین هر روز در بخش «دروازه طهرون» به ارائه قصه‌ها و ماجراهای تهران قدیم می‌پردازد. این رسانه در دو گزارش مجزا در تاریخ 9 و 16 اردیبهشت‌ماه 1403 درباره موقوفات بانویی نیکوکار به نام «نوش‌آفرین‌خانم عباسقلی» و پیدایش مدارس نوین در محله طرشت تهران با همت او، مطالبی ارائه کرده است که خلاصه آن در ادامه از نظر می‌گذرد:  

 بچه‌های طرشت قبل از اینکه مدرسه‌دار شوند و پشت نیمکت‌های چوبی بنشینند به مکتب می‌رفتند. مکتب‌خانه عالم‌خانم، عزراخانم، صغراخانم‌هایی که اتفاقاً جاریِ هم بودند و رقیه‌خانم مکتب‌خانه‌های روستای طرشت را زنان مدیریت می‌کردند و دختر و پسر بچه‌ها در آن درس قرآن و نماز می‌خواندند.

زهرا تیموری، متولد ۱۳۳۴، بانوی طرشتی، که سال‌ها مدیریت مدرسه «حسنیه» و «نوش‌آفرین‌خانم» طرشت را برعهده داشت، گفت: بچه‌های طرشتی اول به مکتب‌خانه می‌رفتند تا اینکه خانمی به نام نوش‌آفرین نخستین مدرسه طرشت را در مقطع دبستان وقف کرد. این مدرسه دولتی بود و دختر و پسر در دهۀ 30 شمسی آنجا درس می‌خواندند. یادم می‌آید والدینم اجازه رفتن به مدرسه «نوش‌آفرین‌خانم» را به من ندادند. البته بسیاری از دختران طرشت این اجازه را دریافت نکردند، چون این مدرسه اسلامی نبود. 

وی اظهار داشت: بعدها خاله‌ام به نام «فرح زهره» یک مدرسه در خانه‌اش راه‌اندازی کرد و من و دیگر دخترانی که شرایطمان یکسان بود آنجا مشغول درس خواندن شدیم. کمی بعدتر زهره‌خانم نخستین مدرسه ملی طرشت را که به جامعه تعلیمات اسلامی وابسته بود بعد از انقلاب راه‌اندازی کرد و اسمش را دبستان حسنیه گذاشت. زهره‌خانم مدرسه راهنمایی را هم راه‌اندازی کرد.

 تیموری تصریح کرد: مدرسه حسنیه هنوز هم فعال است. بعد از انقلاب مدرسه «نوش‌آفرین‌خانم» به مدرسه «شهید فرهاد حسین‌مردی» تغییر نام داد. شهید فرهاد حسین‌مردی، نخستین شهید مفقودالاثر طرشت بود. این مدرسه در دو نوبت دخترانه و پسرانه فعال بود که همچنان درهایش به روی دانش‌آموزان باز است.

 وی که از نخستین دانش‌آموزان مدرسه «حسنیه» طرشت بود بعدها به‌عنوان مدیر مدرسه به کار خود ادامه داد، بیان کرد: ۱۶ سال در مدرسه «حسنیه» و چهار سال نیز در مدرسه «فرهاد حسین‌مردی» مدیر مدرسه بودم. یادم می‌آید در مدرسه «حسین‌مردی» یا همان «نوش‌آفرین‌خانم» که یکی از واقفان بزرگ غرب تهران بود، وقتی پنجره مدرسه را باز کردم، پنجره به دلیل فرسودگی افتاد. از همان روز به فکر پیگیری نوسازی مدرسه افتادم و از اوقاف اعتبار گرفتم. در جوار مدرسه، زمینی خالی بود که آن زمین هم وقف بود. خوشبختانه تلاش‌هایم نتیجه داد و آنجا دبیرستان حسنیه را ساختیم.

نوش‌آفرین‌خانم عباسقلی که بود؟

نام نوش‌آفرین‌خانم برای اهالی قدیمی طرشت نامی آشناست؛ بانوی خیر و واقف  دلسوزی که مالک اراضی وسیعی در غرب تهران بود و املاک خود را که اکنون بخش  اعظمی از آن به محله‌های مسکونی تبدیل شده وقف امور عام‌المنفعه و  خدمت‌رسانی به مردم کرد. در ادامه با موقوفات این بانوی نیکوکار آشنا شوید.

 علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، در این‌باره می‌گوید: نوش‌آفرین‌خانم عباسقلی  که از نوادگان کریم‌خان زند بود، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بانوان واقف تهران، املاک بسیاری را در محدوده غرب تهران و آبادی طرشت وقف کرد. او  اگرچه در محله سنگلج تهران زندگی می‌کرد، اما اراضی وسیع در محدوده غرب تهران داشت. اراضی که اکنون در محدوده منطقه ۲ شهرداری قرار دارد، اما آن  روزگار بخشی از آبادی‌های غربی پایتخت بود. بر اساس وقف‌نامه‌ها، پلاک  ۲۳/۹۵ وقفی غرب تهران به این بانوی خیر تعلق دارد که بخشی از اراضی محله‌های طرشت، مرزداران، مهرآباد و ستارخان را دربرمی‌گیرد.

گویی سنت حسنه وقف در خانواده این  بانوی واقف موروثی بود. قمرالسلطنه، دختر نوش‌آفرین‌خانم، نیز دستی در سنت وقف داشت و از او با عنوان واقف مدرسه مروی یاد می‌شود. زمانی درباره دیگر موقوفات نوش‌آفرین‌ خانم در محدوده آبادی طرشت می‌گوید: «اگر از آسیاب کهک  که توسط نوش‌آفرین‌خانم برای کمک به نیازمندان وقف شد بگذریم، باید به  اراضی اطراف آسیاب کهک اشاره کرد که از موقوفه‌های آموزشی این بانوی نیکوکار بوده است.

اعیان این موقوفه آموزشی اکنون در  اجاره بنیاد فرهنگی البرز قرار دارد و این بنیاد در موقوفه نوش‌آفرین‌خانم  یک مدرسه راهنمایی ۱۶کلاسه برای تحصیل دانش‌آموزان محدوده منطقه ۲ ساخته  است.

*پی نوشت: به علت فقدان عکس معتبر از نوش‌آفرین‌خانم عباسقلی، به عکس تزئینی (اقتباسی از همشهری‌آنلاین) بسنده شده است.