به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، پنجاهمین و آخرین نشست «یک چای، یک تجربه» در سال 1402، دوشنبه 14 اسفندماه، با حضور حجت‌الاسلام‌‌والمسلمین علی دیانی؛ مدیرعامل بنیاد خیریۀ راهبری آلاء و حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی ملانوری؛ مدیر مرکز خیر ماندگار و با حضور جمعی از فعالان اجتماعی و نمایندگان خیریه‌ها و سمن‌ها در محل آکادمی خیر ایران برگزار شد. 

 این نشست که با اجرای مجتبی اصغری؛ سردبیر پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران برگزار شد، در دو بخش و به صورت تعاملی، مشارکتی و در پاسخ به پرسش‌های مدیر نشست پیش رفت. در میانۀ دو بخش برنامه، دو کلیپ از فعالیت‌های مراکز زیرمجموعه مرکز خیر ماندگار از جمله «آکادمی خیر ایران» و «مرکز فرهنگ نیکوکاری» پخش شد و شماری از حاضران به ارائۀ نظرات و پرسش‌های خود پرداختند. 

 بنیاد خیریه راهبری آلاء چگونه تأسیس شد؟

 حجت‌الاسلام‌‌ دیانی ضمن خیر مقدم به شرکت‌کنندگان در برنامه، در آغاز سخنان خود ابراز امیدواری کرد که گفت‌و‌گوهای مطرح‌شده در نشست‌های یک چای، یک تجربه، مدون گردد تا به سمع و نظر نیکوکاران حال و آینده کشور برسد. 

 وی در پاسخ به پرسشی دربارۀ سال تأسیس بنیاد خیریۀ راهبری آلاء، بنیان‌گذاران و اهداف آن‌ها از راه‌اندازی این مجموعه، بنیاد خیریۀ آلاء را مجموعه‌ای برآمده از خانواده خود معرفی کرد که در سال 1388 رسماً آغاز به کار کرده است. او با شرح تاریخچه‌ای از پیشه و مشاغل اجدادی مادری و پدری خود، به این موضوع اشاره کرد که از طرف پدری، پیشۀ موروثی خاندان او، تجارت و کارهای اقتصادی بوده است و پدربزرگِ پدرش از جمله تجار شهر اصفهان به شمار می‌آمده است، اما از طرف مادر با خانواده‌ای روحانی و اهل دین پیوند دارد. 

 وی از مرحوم حاج شیخ مهدی مظاهری (جدّ مادری‌اش) به عنوان یک روحانی منحصر به فرد یاد کرد که در کنار برنامه‌های عبادی و طلبگی، برنامه‌های اجتماعی و امور خیر را در اولویت زندگی خود قرار می‌داده است. دیانی از اشتغال خانواده به تجارت لوازم خانگی در ایران پیش از انقلاب 1357 یاد کرد و اذعان داشت که این پیشۀ آباء و اجدادی با تلاش‌های برادرش از نظر اقتصادی و مالی گسترش یافته و پس از انقلاب به تولید لوازم خانگی ارتقاء یافته است. 

 مدیرعامل بنیاد خیریۀ راهبری آلاء، تقابل ثروت و عبادت را نادرست دانست و با ذکر مثال‌هایی از فعالیت‌های اقتصادی ائمه معصومین (ع) به دیدگاه اسلام در این زمینه اشاره کرد که براساس آن، همۀ مسلمانان به تولید ثروت حلال دعوت و توصیه می‌شوند، اما هم‌زمان از تولید و صرف این مال در راه دنیا منع می‌گردند.

 به گفتۀ وی، برادرش موفق شد میان این کسب‌و‌کار و کار خیر، پیوستگی به وجود آورد و خیریه‌ای مستقل را تأسیس کند. 

 توسعۀ فرهنگ نیکوکاری و تسهیل‌گری در امر خیر؛ هدف بنیاد آلاء

 مدیرعامل بنیاد خیریۀ راهبری آلاء در پاسخ به پرسش دیگری دربارۀ اهداف و برنامه‌های این بنیاد، از شعار آن برای انجام کارهای واجبِ اولویت‌دارِ بر زمین‌مانده یاد کرد و گفت: بخشی از فعالیت‌های این بنیاد، در جهت کمک‌رسانی مرسوم و متداول به نیازمندان و به صورت معیشتی، بهداشتی و درمانی است. 

 وی در ادامه از «مکسا» (مرکز کنترل سرطان ایرانیان) به عنوان نمونه یاد کرد و افزود: بیماران و خانواده‌های ده‌ها هزار ایرانی مبتلا به سرطان از طریق این مرکز، خدمات دریافت می‌کنند. دیانی از شعبه‌های مکسا در تهران، قم، کاشان، کرمان، مشهد، اصفهان و اهواز سخن به میان آورد و به این نکته اشاره کرد که بخشی از بیمارستان‌های «حضرت فاطمه (س)»، «دکتر علی شریعتی» و «فیروزگر» در تهران و قسمتی از بیمارستان «سیدالشهداء (ع)» در اصفهان در اختیار این مرکز گذارده شده است تا امکان خدمت‌رسانی به بیماران و خانواده‌های آن‌ها را داشته باشند. 

 دیانی در ادامه ضمن اشاره به فضای فرهنگی مستعد ایران برای کارهای خیر، از کمبود زمینه‌های خیّرشدن در کشور گلایه کرد و گفت: با توجه به این مشکل در صدد برآمده‌ایم تا ضمن انجام فعالیت‌های مرسوم نیکوکارانه، زمینۀ پرورش نیکوکاران در ایران را فراهم آوریم. او از قصد خانواده برای توسعۀ فرهنگ نیکوکاری و تسهیل‌گری برای خیّر شدن و تأسیس خیریه‌ یاد کرد و این موارد را از جمله مهم‌ترین دلایل راه‌اندازی مراکزی چون «خیر ماندگار» دانست. 

 مدیرعامل بنیاد آلاء در پاسخ به پرسش دیگری دربارۀ چشم‌انداز فعالیت‌های مرکز خیر ماندگار در پنج سال آینده و حمایت مالی آلاء از آن، به استقبال گستردۀ خیّرین و خیریه‌ها از فعالیت‌های مرکز خیر ماندگار، به خصوص آکادمی خیر ایران اشاره کرد و گفت: این استقبال به بنیاد آلاء برای ادامه و افزایش حمایت مالی از این مرکز انگیزه داده است. 

 دیانی به تماس و نظرسنجی مستقیم خود از شرکت‌کنندگان در کارگاه‌های آکادمی خیر ایران اشاره کرد و افزود: همۀ آن‌ها بدون استثناء، شرکت در این برنامه‌ها را مفید می‌دانستند و از آن تعریف و تمجید می‌کردند. بر این اساس، دیانی از تصمیم بنیاد آلاء برای ادامه و گسترش حمایت از مرکز خیر ماندگار برای گسترش فعالیت‌های خود در سایر استان‌ها خبر داد.

 رابطۀ مستقیم ثروتمندی و نیکوکاری یک ذهنیت غلط است

 آخرین پرسش بخش نخست برنامه از مدیرعامل بنیاد آلاء پیرامون دیدگاه ایشان در خصوص راهکارهای جهش و شکوفایی بیشتر امر خیر در کشور و موانع پیش روی آن بود. 

 وی در پاسخ به این پرسش، رابطه مستقیم میان ثروتمندی و نیکوکاری را ذهنیتی غلط خواند و با اشاره به روز درختکاری در اسفندماه، به نمونه اقدامات نیکوکارانه‌ای اشاره کرد که با کمترین بودجه و توسط هر فردی در سنین مختلف قابل انجام است و به عنوان باقیات‌الصالحات برجای خواهد ماند. تسهیل‌گری قوانین و رفع موانع نیکوکاری، دومین راهکار دیانی برای گسترش نیکوکاری در کشور بود. همچنین او از لزوم چشیدن شهد شیرین کار خیر سخن گفت که به زعم او فرد را برای انجام کارهای نیکوکارانۀ بیشتر، ترغیب خواهد کرد. 

 آخرین توصیه مدیرعامل بنیاد آلاء برای توسعۀ فرهنگ نیکوکاری و کار خیر برای دستیابی به آثار ماندگار، انجام آن‌ها به صورت خانوادگی بود. او از مخاطبان خواست هر کار خیری را با مشارکت همسر، فرزندان و اعضای خانواده انجام دهند تا اثر بیشتر و ماندگارتری داشته باشد.

 مدیرعامل بنیاد آلاء در پایان نشست، با استفاده از قسمتی از دعای ماه رجب یعنی «خابَ الوافِدونَ عَلىٰ غَیرِکَ وَ خَسِرَ المُتَعَرِّضونَ اِلّا لَک»، از نیکوکاران خواست تنها برای خداوند کار کنند و به آن‌ها گوشزد ساخت که در صورت توجه به غیر خداوند، دچار خسران خواهند شد. همچنین به تمامی نیکوکاران توصیه کرد که منتظر سپاسگزاری دیگران نمانند و بدانند چنانچه خداوند توفیق کار خیر را به آن‌ها عرضه کرده است، آن‌ها را بیش از دیگرانی که امکان نیکوکاری را نیافته‌اند، نسبت به خود و ائمه اطهار (ع) بدهکار کرده است. داشتن طرح و برنامه و عمل هدفمند‌، دیگر توصیۀ دیانی به مخاطبان خود بود. 

 وی همچنین از نیکوکاران خواست، کارهای خیر را به صورت خانوادگی انجام دهند تا اثر این کارها، ماندگارتر شود. دیانی بر رابطه میان نیکوکاری و ثروتمندی خط بطلان کشید و ارادۀ قوی را سرمنشأ همه فعالیت‌ها دانست. او از همۀ نیکوکاران خواست تا به شناسایی ریشۀ مشکلات بپردازند و با اراده و همت قوی روی ذهنیت و فکر افراد کار کنند و بدانند که چنین کاری به مراتب از دادن بسته‌های معیشتی، اثرگذارتر است. 

 مرکز خیر ماندگار به دنبال توسعه امر خیر و دانش‌بنیان کردن آن است

 بخش دیگری از این نشست به پرسش‌های دبیر جلسه از حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی ملانوری، مدیر مرکز خیر ماندگار اختصاص داشت. 

 وی در پاسخ به پرسشی دربارۀ زمان و چرایی تأسیس این مرکز، تاریخ تأسیس خیر ماندگار را به سال 1393 خورشیدی بازگرداند و اشاره کرد که به لحاظ اداری، بنیاد خیریۀ راهبری آلاء، یک هُلدینگ است که گرچه به صورت هم‌زمان پروژه‌های مختلف مستقلی را در حال اجرا دارد اما همۀ آن‌ها با یک شبکه مرکزی به یکدیگر متصل هستند. 

 ملانوری ضمن پیشنهاد معرفی سازمان‌های زیرمجموعه هلدینگ آلاء در جلسات آیندۀ نشست یک چای، یک تجربه، تأسیس مرکز خیر ماندگار را حاصل فکر بانیان بنیاد آلاء برای توسعۀ معنادار امر خیر و محوریت‌بخشی به دانش امر خیر در کشور دانست و از کنشگران امر خیر در سراسر ایران به عنوان مراجعان این مرکز یاد کرد. 

 وی در بخش دیگری از سخنان خود و در پاسخ به پرسشی در خصوص جایگاه و اهمیت مرکز خیر ماندگار، به روزهای نخست تأسیس مرکز اشاره کرد که در آن، بسیاری انجام این امور را اتلاف وقت برمی‌شمردند اما از سال 1393 تاکنون خیر ماندگار موفق شده است ادبیات حاکم بر مدیریت خیریه‌ها و ضوابط آن را تغییر دهد و مانع از تصویب قوانین نامناسب و محدودکننده برای خیریه‌ها شود. 

 او از تغییر گفتمان خیر در سال‌های اخیر سخن گفت که سبب شده است علاوه بر بخش خصوصی و دولتی، بخش خیریه یا اجتماعی نیز مورد توجه قرار گیرد. به گفتۀ او گرچه مرکز خیر ماندگار مدعی نیست که به قله کوه دست یافته است و بر این باور است که همچنان در دامنه به سر می‌برد، اما بر این باور است که توانسته پرچم این کار را بلند کند و به تغییر و رشد فضای گفتمانی کمک کند.

 معرفی واحدها و پروژه‌های موفق مرکز خیر ماندگار

 مدیر مرکز خیر ماندگار در پاسخ به پرسش دیگری دربارۀ پروژه‌های موفق جاری مرکز، از آکادمی خیر ایران به عنوان مجموعه‌ای موفق یاد کرد که در جهت توانمندسازی کنشگران امر خیر فعال است و از طریق آموزش و انتقال و اشتراک تجربه‌هایش، تلاش می‌کند به این هدف دست یابد. 

 ملانوری از «اطلس نیکوکاری ایرانیان» به عنوان یکی دیگر از پروژه‌های مهم و موفق مرکز خیر ماندگار یاد کرد که درصدد رفع خلاء اطلاعاتی موجود است و یکی از بدیع‌ترین کارهایش، انجام و انتشار «نخستین پیمایش ملی نیکوکاری در ایران» بوده است. او یکی از ابتکارات خیر ماندگار را ورود به صحت‌سنجی اطلاعات، آزمودن و رتبه‌بندی آن‌ها دانست که سبب شده است نتیجۀ کار اطلس نیکوکاری ایرانیان با دیگر مجموعه‌های اطلاعاتی موجود متفاوت باشد. «کلینیک خیر ماندگار» دیگر سازمان زیرمجموعۀ مرکز خیر ماندگار است که به گفتۀ مدیر این مجموعه با هدف بررسی اولیۀ نیازهای مراجعان و ارائۀ گزارش عمومی از فعالیت‌های خیریه‌ها و نیازهای آن‌ها تشکیل شده است. 

 ملانوری «پژوهشکدۀ وقف و نیکوکاری» را پژوهشکدۀ اختصاصی و تنها مرکز علمی فعال در این حوزه برشمرد و از اقدامات این سازمان در برگزاری همایش، تألیف و ترجمۀ کتاب و انتشار نخستین مجلۀ علمی تخصصی در این زمینه گفت‌و‌گو کرد. «سامانۀ جامع خیر ایران» دیگر مرکز زیرمجموعه خیر ماندگار است که به گفتۀ رئیس این مرکز با هدف میانداری سامانه‌های جذب منابع آغاز به کار کرده است و قصد دارد راهکاری برای مدیریت جذب منابع ارائه دهد.

 مدیر مرکز خیر ماندگار در ادامۀ سخنان خود، «مرکز فرهنگ نیکوکاری» را از دیگر زیرمجموعه‌های تأثیرگذار خیر ماندگار معرفی کرد که در آن تولیدات متنوعی در قالب پادکست، انیمیشن، موشن‌گرافی و ... در خصوص معرفی فعالان امر خیر صورت می‌پذیرد. همچنین با همت این مرکز، فصلنامۀ ترویجی «آوای خیر ماندگار» منتشر می‌شود و رویدادها و جشنواره‌های متعددی چون جشنوارۀ عکس و شعر نیکوکاری طراحی و اجرا می‌گردد.

 آخرین پروژۀ مرکز خیر ماندگار که توسط ملانوری معرفی شد، راه‌اندازی پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران بود. مدیر مرکز خیر ماندگار ضمن انتقاد از اشاعۀ همیشگی اخبار و نکات منفی، یکی از دستاوردهای این پایگاه خبری را معرفی فعالیت‌های خیر و نیکوی داوطلبانۀ مردم در ایران و جهان دانست که می‌تواند امیدوارکننده و انگیزه‌بخش باشد. 

 تفاوت خیر ماندگار و خیر ایران

ملانوری در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص تفاوت دو برند «خیر ماندگار» و «خیر ایران» گفت: سال 1393 فعالیت‌های بنیاد آلاء به دو قسمت تقسیم شد: خیر جاری و خیر ماندگار؛ خیر جاری به کمک‌های حمایتی و معیشتی اختصاص داشت و خیر ماندگار به فعالیت‌های فکری و دانش‌محور در حوزه خیر. پس از مدتی مرکز خیر ماندگار تأسیس شد و محصولات این مرکز تا همین دوسال پیش با برند خیر ماندگار به مخاطبان ارائه می‌شد؛ اما الان دوسال است که تصمیم گرفتیم محصولات و پروژه‌های خیر ماندگار، با برند «خیر ایران» که جنبه ملی دارد و سرچ آن نیز راحت‌تر است، ارائه شود. 

 فردی‌کردن و نگاه متعصبانه؛ مهم‌ترین آسیب‌های امر خیر در ایران

 پایان‌بخش سخنان رئیس مرکز خیر ماندگار، ارائۀ تاریخچه‌ای از مجموعۀ خیر ماندگار بود. او ضمن اشاره به افزایش کمّی کارکنان خیر ماندگار، این مجموعه را تنها مرکزی در کشور دانست که به دنبال توسعه امر خیر در ایران است. او با اشاره به چهار مرکز مستقل مرکز فرهنگ نیکوکاری، پژوهشکدۀ نیکوکاری و وقف، مرکز توانمندسازی نیروی انسانی و مرکز توسعۀ امر خیر، از جمله مهم‌ترین آسیب‌های امر خیر در ایران را فردی‌کردن و نگاه متعصبانه به این حوزه دانست. او با اذعان به سابقۀ تمدنی درخشان، کارکرد قدرتمند دین و ... ، بر لزوم بازسازی روابط دولت و خیریه‌ها تأکید کرد.

 برنامه‌های آکادمی خیر ایران در سال 1403

پایان‌بخش قسمت نخست پنجاهمین نشست «یک چای‌، یک تجربه»، پخش کلیپی از فعالیت‌های آکادمی خیر ایران بود. 

 پس از نمایش این کلیپ، دکتر محمد طاهانژاد، مدیر آکادمی خیر ایران در سخنان کوتاهی ابراز امیدواری کرد که رویدادهای سال 1402 در سال پیش رو ادامه یابد. او از تغییر شیوه‌های اجرا در سال آتی سخن گفت و اذعان داشت که در سال 1403 نگاه ویژه‌ای به برگزاری رویدادها در استان‌های دیگر خواهند داشت. همچنین از برنامه ویژه آکادمی خیر ایران برای تولید محتوا و ارائه آن در بستر سایت و صفحات مجازی خبر داد که به واسطه آن نیازهای علمی –تخصصی مخاطبان پاسخ داده خواهد شد. 

 پاسخ به پرسش‌ها درباره بنیاد آلاء و خیر ماندگار

بخش دوم اختتامیه نشست‌های یک چای، یک تجربه در سال 1402، طرح پرسش‌هایی از طرف شرکت‌کنندگان بود. 

 بر این اساس، سیامک شایان‌پور از «انجمن کوهنوردان ایران»، ضمن تبریک به مدیران مجموعه بابت فعالیت‌ها و اقدامات انجام‌شده، از آن‌ها دربارۀ منابع مالی بنیاد آلاء و مرکز خیر ماندگار سؤال کرد. مدیرعامل بنیاد خیریۀ راهبری آلاء در پاسخ گفت: منابع مالی بنیاد آلاء و خیر ماندگار عمدتاً توسط خیرین و خانواده دیانی تأمین می‌شود.

 مریم احمدی؛ عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی و پژوهشگر حوزه خیر، دومین پرسشگر نشست بود که ضمن اشاره به غربت حوزه پژوهشی سمن‌ها در ایران، از مدیران مجموعه درباره برنامه‌های آیندۀ آن‌ها برای فرارفتن کار از سطح خیریه‌ها و ورود به عرصۀ سمن‌ها پرسید. 

 ملانوری در پاسخ، ضمن اذعان به درستی نقد پرسشگر، به ابهام مفهومی در تعاریف حوزه خیر، سمن‌ها و تشکل‌ها اشاره کرد و گفت: مجموعۀ خیر ماندگار مایل به ماندن در حوزۀ صرف خیریه‌ها نیست و کار سمن‌ها را نیز به خود مرتبط می‌داند. او از ضرورت توافق در خصوص دامنۀ تعاریف سخن گفت و به این نکته پرداخت که عدم ایضاح مفهومی سبب شده است تا مسألۀ موقوفات امام حسین (ع)، صندوق‌های خیریه و قرض‌الحسنه خانگی و گروه‌های جهادی، امروز به اشتباه جزء فعالیت‌های خیریه و داوطلبانه محسوب نشوند. 

 وی در پاسخ به پرسش نخست در خصوص چگونگی تأمین هزینه‌های مرکز خیر ماندگار نیز این‌طور پاسخ داد که در حال حاضر حدود 90 درصد هزینه‌های این مرکز را بنیاد آلاء می‌دهد. ملانوری ضمن تشکر از خانوادۀ دیانی، ابراز امیدواری کرد که با اقبال نیروهای متخصص، شعار «هر ایرانی، یک نیکوکار» و این مسأله که «نیکوکاری، مسئولیت اجتماعی همه ایرانیان است» تحقق یابد. 

 در ادامه، حجت‌الاسلام‌‌‌ دیانی در پاسخ به پرسش دیگری که از طرف زهرا حاجی‌زاده؛ مدیرعامل «انجمن حمایت و یاری آسیب‌دیدگان اجتماعی (احیا)» طرح شده بود، اثر ماندگار اجتماعی بنیاد آلاء را توسعۀ فرهنگ نیکوکاری دانست و به این نکته اشاره کرد که چون این بنیاد در حیطه‌های مختلف فعال است، طبیعی است که مسئولیت اجتماعی هر یک از این مراکز با یکدیگر متفاوت باشد.

 وی کارهای بنیاد آلاء را براساس طرح، برنامه و نظم و انضباط دانست و از تعیین راهبرد و چشم‌انداز توسط مسئولان این بنیاد برای پیشبرد اهداف حکایت کرد. او این صفت را متمایزکننده این بنیاد از دیگر خیریه‌های موجود برشمرد و از آن‌ها خواست براساس طرح و برنامه، کار کنند. 

 در ادامۀ این بخش، سعید علی‌‎خاصی؛ معاون طرح و برنامه بنیاد آلاء، از روند طرح‌ریزی این مجموعه صحبت کرد و به این نکته اشاره کرد که 90 درصد بودجۀ آلاء از طریق خانوادۀ دیانی تأمین می‌شود و آلاء بر آن است که با برنامه‌های کوتاه‌مدت، بودجه‌بندی و طرح و برنامه، ارزش افزوده ایجاد کند. او در پاسخ به پرسشی در خصوص فساد در عملکرد خیریه‌ها با اشاره به تجربۀ بنیاد آلاء از کارآمدی قوانین برای جلوگیری از بروز فساد در خیریه‌ها سخن گفت.

 پرسش دیگر در خصوص سایت و صفحات مجازی متعدد بنیاد آلاء و خیر ماندگار بود که حجت‌الاسلام‌ ملانوری ضمن پذیرش این نقص، از برنامۀ مجموعه برای انسجام‌بخشی به این فضا خبر داد و اظهار امیدواری کرد که در آینده از یک درگاه واحد استفاده شود. 

 مروری بر برنامه‌های «مرکز فرهنگ نیکوکاری»

پخش کلیپی از فعالیت‌های مرکز فرهنگ نیکوکاری، سبب شد که دکتر مهدی توسلی؛ مدیر این مرکز دربارۀ فعالیت‌ها و برنامه‌های آن توضیحاتی ارائه دهد. توسلی ضمن ابراز خشنودی از تبدیل آکادمی خیر ایران به پاتوقی برای خیریه‌ها که سبب‌ساز تبادل اندیشه این نیکوکاران را به صورت هفتگی فراهم آورده است، از آمادگی مرکز فرهنگی نیکوکاری برای همکاری با خیریه‌ها و کنشگران مدنی برای سفارش پروژه یا دادن مشاوره خبر داد. او وعده داد که این مرکز می‌تواند در تولید پادکست، موشن‌گرافی و انیمیشن در کنار خیریه‌ها باشد و از آن‌ها خواست با نقد، نظر و پیشنهادهای خود مرکز فرهنگی نیکوکاری را یاری کنند.

 گزارش از زهرا حاتمی