به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، رویداد سالانه نوپیا با اهدافی چون «هم‌آفرینی اجتماع‌سازان آینده، شبکه‌سازی مؤثر بین نوآوران اجتماعی کشور و ترویج مفاهیم و ایده‌های نوآوری اجتماعی»، پنج‌شنبه 18 آبان‌ماه در پردیس چارسو برگزار گردید. در بخش کسب‌وکار اجتماعی این رویداد، سه پنل (نشست) تخصصی به موضوعات مرتبط با امور خیریه اختصاص داشت و محمدامین صمیمی، تسهیلگر حوزه خیر مدیریت آن عهده‌دار بود.

مؤسسه رعد الغدیر و تجربه موفق کارآفرینی برای افراد دارای معلولیت

پنل (نشست) نخستِ بخش کسب‌وکار اجتماعی در رویداد نوپیا به «نوآوری اجتماعی در خیریه» اختصاص داشت که در آن علیرضا آتشک؛ مدیرعامل مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر سخنرانی کرد. او ضمن ارائه تاریخچه‌ای از نحوه تأسیس مؤسسه رعد الغدیر، از آن به عنوان سازمانی مردم‌نهاد بدون وابستگی دولتی و سیاسی یاد کرد که در سال 1380 در منطقه محرومی در جنوب‌غربی تهران با همکاری و همفکری او و افراد دیگری از دانش‌آموختگان دانشگاه شریف شکل گرفته است. 

 آتشک از تلاش بیست ساله خود و همکارانش برای توانمندسازی و اشتغال افراد دارای معلولیت یاد کرده و از رؤیای رعد الغدیر در آغاز کار سخن گفت که عبارت‌ بود از: «آیا می‌شود برای معلولان اشتغال‌زایی کرد؟ آیا می‌توان خیریه‌ای ایجاد کرد که درآمدزایی داشته باشد؟ آیا می‌توان کسب‌و‌کاری داشته باشیم که در آن عملکرد معلولان بهتر از باقی افراد باشد؟»

 مدیرعامل مؤسسه رعد الغدیر، ایده شکل‌گیری مرکز تماس با کارمندان معلول را برگرفته از نمونه‌ای در حیدرآباد هند دانست که ایده و هزینه اجرای آن، توسط نیکوکاران تأمین شده است. به گفته او مؤسسه رعد الغدیر در آغاز این طرح، به معلولان، آموزش‌هایی در زمینه ICDL، کنترل خشم و فن بیان داده است. 

 آتشک، از پشتیانی مرکز تماس معلولان از طرح «صبحانه ریحون» مؤسسه رعد الغدیر، به عنوان نخستین فعالیت این مرکز یاد کرد که به مدت دو سال، چهار نفر کارمند دارای معلولیت، پشتیبانی تلفنی این طرح را برعهده داشتند. در این طرح مؤسسه رعدالغدیر با همکاری شهرداری تهران، در 40 ایستگاه مترو پایتخت، اقدام به توزیع صبحانه سالم می‌کرد. پس از آن تهیه صبحانه برای بسیاری از شرکت‌ها همراه با بسته‌بندی میوه و پذیرایی توسط خیریه مزبور انجام می‌گرفت که باز هم پشتیبانی تلفنی آن با مرکز تماس معلولان بود. از فعالیت‌های دیگر اشتغال‌زایی رعدالغدیر برای معلولان می‌توان به معرفی مرکز تماس ایجادشده به سازمان تنظیم مقرّرات رادیویی و گفت‌وگو و همکاری با وزارت کار اشاره کرد. به گفته او در اوایل دولت محمود احمدی‌نژاد، پیگیری‌های مؤسسه سبب شد که پاسخ به سؤالات مردم در زمینه طرح یارانه‌ها به مرکز تماس این مؤسسه سپرده شود. 

 وی از پاسخگویی مرکز تماس معلولان به پرسش‌های مخاطبان و مشتریان شرکت‌هایی چون تپسی، اسنپ‌شاپ، دیوار و بورس و بیش از 40 شرکت دیگر سخن گفت و اعلام کرد علاوه بر 170 نفر کارمند مستقیم مؤسسه، آن‌ها توانسته‌اند حدود سه برابر این تعداد را به عنوان نیروی کار به بخش‌های مختلف پاسخگویی تماس خطوط تلفنی پروازهای داخلی فرودگاه امام خمینی (ره) و مهرآباد و ده‌ها شرکت دیگر تربیت و اعزام کنند. 

 مدیرعامل مؤسسه خیریه رعد الغدیر در ادامه سخنان خود از اشتغال‌زایی برای افراد دارای معلولیت در کارگاه‌های خیاطی مؤسسه و تولید برند «رعد جامه» سخن گفت که ماهانه بیش از 4 هزار لباس کار تولید می‌کند. همچنین از همکاری 100 نفر معلول در سراسر کشور با همکاری دیجی‌کالا برای فروش محصولات صنایع دستی به نفع معلولان خبر داد. کاری که به نظر او ضمن ایجاد کسب‌و‌کار برای جامعه هدف، زمینه خودکفایی مؤسسه رعد الغدیر را نیز فراهم ساخته است. 

 آتشک، ضمن اشاره به ورود مستقیم مؤسسه خیریه رعد الغدیر در زمینه کارآفرینی اجتماعی، از مشکلات حقوقی و قانونی این کار سخن گفت و خواستار تفاوت‌گذاری میان کار خیریه محض و کارآفرینی اجتماعی شد. او با اشاره به نظرات محمد یونس، یکی از دستاوردهای کارآفرینی اجتماعی را کاهش فقر و ایجاد حال خوب برای نیکوکاران دانست. 

 به گفته آتشک، مؤسسه‌های کارآفرین می‌توانند مانند نمونه‌های امتحان‌شده در کشورهای اسکاندیناوی به جای کارآفرینی مستقیم برای معلولان، با شرکت‌های مختلف وارد گفت‌وگو شوند و از آن‌ها درخواست کنند تا مسئولیت اجتماعی خود در قبال معلولان را انجام دهند و برای آن‌ها شغل ایجاد کنند. آتشک نمونه‌های موفقی از به‌کارگیری ناشنوایان در محیط‌های کاری پر سر‌ و صدا، مانیتورینگ شهرها در فرانسه به دست معلولان ویلچری و استفاده از نابینایان در کارهای ماساژدرمانی در خارج از ایران نیز مطرح کرد. به گفته او «اگر بتوانیم هرکسی را در جای مناسب خود قرار دهیم، هیچ فرد دارای معلولیت بیکار نخواهد ماند.»

 مدیرعامل مؤسسه رعد الغدیر از گردش مالی 26 میلیاردی مالی مؤسسه خود در حوزه کارفرینی اجتماعی سخن گفت که در سال گذشته سودی 4 میلیاردی را برای رعدالغدیر در پی داشته است. به گفته او این سود، صرف «ایجاد امکانات برای کودکان دارای ضایعات نخاعی» شده و چون به کارآفرینی اجتماعی بازگشته است، از مالیات معاف شده است. 

 مدیرعامل مؤسسه رعد الغدیر «مسأله پایداری در کسب‌و‌کارهای اجتماعی را مهم دانست» و اذعان کرد که حداقل این نهادها نباید ضررده باشند. 

نظرات شرکت‌کنندگان

 از آنجایی که پنل نخست رویداد نوپیا به صورت تعاملی برگزار می‌شد، پس از سخنان آتشک، شماری از مخاطبان و شرکت‌کنندگان نیز به ارائه نظرات خود پرداختند.  

 دکتر محمد اولیایی‌فر؛ رئیس هیئت مدیره انجمن «حمایت از کودکان و نوجوانان توان‌یاب» و عضو انجمن «احیای ارزش‌ها»، نخستین فرد از شرکت‌کنندگان بود که به ارائه نظرات خود پرداخت. 

 نایب رئیس شبکه ملّی نیکوکاری، کارآفرینی اجتماعی را زمینه‌ای برای حل مشکلات اجتماعی دانست و از اثرات ناپیدای کارآفرینی برای معلولان سخن گفت که می‌تواند بار بسیاری را از دوش دولت و حاکمیت برداشته، زمینه‌ساز استفاده از توان معلولان در جامعه و در مسیر افزایش تولید ناخالص ملّی شود. او تلاش خود و همکارانش در مؤسسه‌های خیریه را بیش و پیش از حمایت‌گری، توانمندسازی دانست که عمدتاً با الگوگیری از مؤسسه رعدالغدیر صورت گرفته است. 

 مریم شاه‌زمانی، از شرکت‌کنندگان نشست بود که به ارائه نظرات خود پرداخت. او که از طرف انجمن «ایما» در اصفهان سخن می‌گفت، مشکلات پیش روی مؤسسه خود که مانع از اشتغال‌زایی توسط مؤسسه برای حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل شده است، را توضیح داد. 

 فرشاد روحانی، دبیر کل انجمن «حمایت از کودکان توانمند خلّاق» در ادامه جلسه، ضمن اشاره به بازدید خود از کارگاه صنایع دستی،کارگاه خیاطی و مرکز درمانی مؤسسه رعدالغدیر پیشنهاد داد که از پتانسیل ایجاد شده توسط این مؤسسه استفاده شده و کسب‌و‌کارهای اجتماعی تهیه هدیه‌های مناسبتی خود را به مددجویان مؤسساتی چون رعدالغدیر بسپارند. به گفته روحانی «با استفاده از این پتانسیل، امکان حمایت از هم و استفاده از درآمد حاصله فراهم می‌شود و شناخت بهتر و استفاده از این پتانسیل‌ها می‌تواند به قدرتمند شدن مؤسسات بینجامد» 

 لیلا داداشیان، فعال عرصه نیکوکاری و برگزارکننده دوره آنلاین بازاریابی دیجیتال (دیجیتال مارکتینگ)، ضمن ارائه پیشینه کار خود در مؤسسات خیریه از جمله رعدالغدیر و آموزش اشتغال حمایت‌شده، از مشکلات قانونی پیش‌روی کسب‌و‌کارهای اجتماعی و عدم مرزبندی این نهادها با شرکت‌ها سخن گفت و پیشنهاد داد که محلی در اختیار این کسب‌و‌کارهای نوپا گذارده شود. 

 محمد داداشی، کارشناس ارشد کارآفرینی از دانشگاه تهران، دیگر شرکت‌کننده‌ای بود که به ارائه نظرات خود پرداخت. او مشکلات کسب‌و‌کارهای اجتماعی به علّت عدم سود‌آوری را مطرح کرده، ضمن شرح تجربه موفق خود در این زمینه از امکان کسب سود بالا سخن به میان آورد. داداشی شبکه‌سازی را نیاز اصلی کسب‌و‌کارها معرفی کرده و حضور و حمایت دولت در امر کارآفرینی اجتماعی را غیر لازم دانست. 

 مجتبی اصغری، دانشجوی دکتری رفاه اجتماعی و از اعضای مرکز خیر ماندگار، دیگر فرد حاضر در جلسه بود که به ایراد سخن پرداخت. او ضمن ارائه تاریخچه‌ای کوتاه از مرکز «خیر ماندگار» و واحدهای زیر مجموعه آن از جمله مرکز «نوآوری اجتماعی» و «آکادمی خیر ایران»، پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران را نخستین رسانه نیکوکاری ایران نام نهاد که رسالت خود را در اطلاع‌رسانی امور خیریه قرار داده است. او از کنشگران امور خیر دعوت کرد تا ضمن بیان نظرات خود، اخبار رویدادهای خود را برای این مرکز بفرستند. 

 سیدمحسن طباطبایی، کنشگر حوزه عدالت آموزشی دیگر شرکت‌کننده این نشست بود که ضمن شرح فعالیت‌های خود در تولید نرم‌افزارهای رایگان آموزشی، از مشکلات پیش روی مؤسسه خود گفت که تا به حال، امکان بهره‌مندی از حمایت‌های مالی تعلق گرفته به شرکت‌های دانش‌بنیان را نیافته است. 

 پایان بخش این نشست، سخنان دکتر محمد اولیایی‌فر؛ رئیس هیئت مدیره انجمن «حمایت از کودکان و نوجوانان توان‌یاب» بود که بیان چند نکته درباره کارآفرینی اجتماعی پرداخت. به نظر او «هدف در کارآفرینیِ اجتماعی، پایداری است و از این جهت این مؤسسات باید سودآور و پایدار باشند». او از نقش دولت به مثابه یک پلتفرم سخن گفت که «باید موانع را از پیش روی کسانی که به دنبال کسب‌و‌کار اجتماعی هستند، بردارد و فضا را برای کارآفرینی اجتماعی فراهم کند.» به نظر رئیس کمیسیون مسئولیت‌های اجتماعی و حاکمیت شرکتی در اتاق بازرگانی ایران، همکاری «حاکمیت، بخش خصوصی و مردم در قالب سمن‌ها» برای پیشبرد امور مرتبط با نیکوکاری ضروری است. 

گزارش از زهرا حاتمی