به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران؛ نوزدهمین قسمت از فصل دوم پادکست نیک‌آوا-نخستین پادکست در زمینه خیر و نیکوکاری- به بررسی زندگی و اقدامات نیکوکارانه دکتر تاج‌زمان دانش- مادر بزهکاران ایران- اختصاص دارد. 

 تاج‌زمان دانش؛ دانش‌آموخته دکتری علوم جنایی از دانشگاه اکس‌آن‌پروانس (Aix-en-Provence) شهر مارسی در فرانسه (1341) و دکتری حقوق جزا از دانشگاه نوشاتل سوئیس (1344) در فروردین 1305 خورشیدی در محله کدخداباشی شهر تبریز در شرایطی که وضعیت سیاسی و اقتصادی، نابسامان و جامعه ایرانی از قحطی و پیامدهای جنگ جهانی اول در رنج بود، متولد شد. 

 دکتر دانش تحصیلات ابتدایی را در مدرسه «فرهنگ»، دوره متوسطه را در دانشسرای «رضاقلی‌خان رشدیه» و مقطع دبیرستان را در مدرسه «پروین» گذراند و هم‌زمان در مدرسه «ماسور» کاتولیک‌های فرانسوی به یادگیری زبان فرانسه پرداخت. او که تجربه ازدواجی ناموفق را از سر گذرانده بود برای رهایی از شرایط دشوار اجتماعی و ناراحتی از دوری یگانه دخترش، همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد و مدتی بعد پس از دریافت دانشنامه کارشناسی در رشته حقوق از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، برای ادامه تحصیل به خارج از ایران سفر کرد. 

 تاج‌زمان دانش پس از اخذ دو مدرک دکتری در دهه چهل خورشیدی مانند بسیاری از دانش‌آموختگان ایرانی دیگر به کشور بازگشت و پس از ناکامی در کار در آموزش و پرورش با سپهبد محسن مبصّر؛ ریاست شهربانی کل کشور آشنا شد و توسط او به عنوان نخستین استاد زن در دانشگاه پلیس در ایران استخدام شد. 

 از جمله اقدامات دانش در این سمت، بازدید از زندان‌های کشور ازجمله زندان «قصر» و «زندان زنان» بود که او را با مشکلات زندانیان و شرایط زندان‌ها آشنا کرد و سبب ارائه طرح‌های نوآورانه‌ای شد که شرایط عمومی زندانیان را بالکل دگرگون کرد. او با ارائه پیشنهاد تفکیک سنی زندانیان و جداسازی زندانیان زیر هیجده‌سال از افراد بزرگسال، زمینه‌ساز تأسیس «کانون اصلاح و تربیت» در سال 1345 خورشیدی را فراهم ساخت. 

 همچنین او با ارائه طرحی برای ایجاد کارگاه‌های خیاطی، نجاری، تراشکاری و ... برای زندانیان امکان اشتغال، کسب درآمد و مهارت‌آموزی آن‌ها را فراهم نمود و با اجرایی‌کردن طرح «زندان باز» برای زندانیان غیرخطرناک، طرح نوینی از زندان و رابطه زندانبان و زندانی درانداخت که پیش‌تر بی‌سابقه بود. بازدید تا‌ج‌زمان دانش از زندان زنان و آگاهی او بر شرایط ناگوار زندان‌ها او را به سمت طرح استخدام و جایگزینی زندانبان و نگهبانان زن به جای مردان سوق داد و در نهایت به تصویب آئین‌نامه جدید زندان‌ها انجامید که هم‌گام با نمونه‌های جهانی، شرایط جدیدی را برای زندانیان فراهم می‌ساخت و حقوق آن‌ها را به مراتب بهتر و بیشتر از گذشته تضمین می‌ساخت. 

 تا‌ج‌زمان دانش که عمر خود را در تدریس و تحقیق در زمینه دانش حقوق سپری کرد تا سال 1388 خورشیدی در قید حیات بود و در این‌مدت به تألیف آثاری چون دادرسی اطفال در حقوق تطبیقی، اصول علم زندان‌ها، اطفال و جوانان بزهکار، مجرم کیست و جرم‌شناسی چیست؟ و ... همت گماشت و به عنوان زنی پیشگام و پیشرو در علم حقوق شناخته‌شده بود. 

گزارش از زهرا حاتمی