به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، در بحبوحه تلاش‌های بین‌المللی دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و سازمان‌های مردم‌نهاد برای مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی، ضرورت اتخاذ رویکردهای «سازگاری با اقلیم»(Climate adaptation) بسیار به گوش ما می‌رسد که بشر می‌تواند با استفاده از آن به راهکارهایی مناسب برای مبارزه با این تغییرات دست یابد. سازگاری با اقلیم (Climate adaptation) به مجموع اقدامات برای آماده شدن و تطابق با تأثیرات فعلی آب و هوایی است. این رویکرد همچنین با  پیش‌بینی بحران‌های ناشی از  تغییرات اقلیمی به دنبال این مساله است که افراد و جوامع بتوانند آسیب‌پذیری خود را کاهش و با سازگاری «تاب‌آوری» خود را افزایش دهند.

اهمیت این رویکرد در تلاش‌های سازمان‌های مردم‌نهاد نیز مانند دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی بسیار مشهود است و روزانه چندین کارگاه آموزشی بین‌المللی، وبینار و اجلاس در این‌باره در سطح جهانی با مشارکت آن‌ها در حال برگزاری است. امروزه فعالیت بسیاری از سازمان‌های‌مردم‌نهاد در سراسر جهان را مسائل اقلیم تشکیل می‌دهد و دلیل این مساله می‌تواند به تاثیرگذاری این سازمان‌ها در این حوزه مرتبط باشد.

تعریف مورد توافق بین‌المللی از مفهوم سازگاری با اقلیم

  در کنار تعریف یاد شده از رویکرد سازگاری با اقلیم، «هیئت بین دولتی تغییرات آب و هوایی»، (Intergovernmental Panel on Climate Change) سازگاری اقلیم را در دو فرآیند طبیعی و انسانی بدین‌گونه تعریف می‌کند: در سیستم‌های انسانی، فرآیند مورد انتظار از رویکردهای سازگاری با اقلیم، تعدیل آسیب یا بهره‌برداری از فرصت‌های مفید است و در سیستم‌های طبیعی، فرآیند مورد انتظار سازگاری با اقلیم، تسهیل اثرات مداخله انسانی است. 

سازگاری با تغییرات اقلیمی چرا حیاتی است؟

سازگاری با تغییرات اقلیمی برای ادامه زندگی در کره زمین حیاتی بوده و می‌بایست در سطح محلی، ملی و بین المللی انجام شود.  مطالعات علمی نشان می‌دهد که اکنون زمین حدود 1.1 درجه سانتیگراد گرمتر از دهه 1800 است. این گرمایش باعث تغییرات گسترده و سریع در جو، اقیانوس و اکوسیستم سیاره ما شده و در نتیجه، تغییرات شدید آب و هوا در هر منطقه‌ای از جهان آسیب‌های بیشتریی به جوامع می‌زند. طبق مدل‌ها بدون اقدامات اقلیمی سریع، جهان در قرن حاضر به سمت افزایش دمای 2.5 تا 2.9 درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطوح پیش از صنعتی شدن می‌رود، که بسیار بیشتر از محدودیت‌های ایمنی تعیین‌شده توسط دانشمندان است. با هر کسری از درجه گرم شدن، تأثیرات تغییرات آب و هوایی مکرر و شدیدتر و سازگاری برای مردم و اکوسیستم‌ها بسیار سخت‌تر و پرهزینه‌تر می‌شود.

 این فوریت به ویژه برای کشورهای در حال توسعه، همچنین برای زنان و کودکان خردسال، جمعیت‌های مسن‌تر، اقلیت‌های قومی، بومیان، پناهندگان و افراد آواره که به طور نامتناسبی تحت تاثیر تغییرات آب و هوایی قرار دارند، اهمیت دارد. حتی اگر بتوانیم در یک دهه آینده گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم، تغییرات اقلیمی به دلیل انرژی محبوس شده در اکوسیستم، برای دهه‌های آینده بر جهان ما تأثیر خواهد گذاشت. این بدان معناست که کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تنها بخشی از پاسخ ما به بحران است و سازگاری با اقلیم برای محدود‌کردن اثرات این تغییرات سریع و محافظت از مردم و طبیعت مورد نیاز است.

اشکال رویکردهای سازگاری با اقلیم

سازمان‌های مردم‌نهاد و یا بنیادهای بزرگ بشردوستانه در کنار دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی، فعالیت‌های مرتبط با  سازگاری اقلیم  را در اشکال مختلفی چون، امنیت غذایی، زیرساخت‌ها و راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت، مساله آب و مناطق شهری، سازگاری با رهبری جامعه محلی و تامین مالی مبارزه با تغییرات آب و هوا، می‌توانند اجرا کنند.

 امنیت غذایی مهم‌ترین مساله در رویکرد سازگاری اقلیم است. افزایش دما، تغییر الگوی بارندگی، و بحران‌های شدید آب و هوایی مکرر می‌تواند منجر به تخریب محصول، خاک و کمبود آب شود که همه بر تولید و توزیع مواد غذایی تأثیر منفی می‌گذارند. با ادامه رشد جمعیت جهان، تقاضا برای غذا نیز افزایش می‌یابد و به همین دلیل اطمینان از اینکه سیستم‌های غذایی در برابر اثرات تغییرات آب و هوایی مقاوم هستند، اهمیت بیشتری می‌کند.

زیرساخت‌ها را می‌توان با تغییرات آب و هوایی از طریق راه‌حل‌های مبتنی بر حفظ طبیعیت  سازگار کرد، برای مثال  طراحی ساختمان‌ها برای انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری بیشتر در برابر تأثیرات تغییرات آب و هوایی چون افزایش سطح دریا و گرمای شدید می‌توان سازگاری زیرساخت‌ها را با اقلیم افزایش داد. 

 نحوه مدیریت منابع آب در رویکرد سازگاری با اقلیم،  از این جهت مهم است که تغییر اقلیم می‌تواند الگوهای بارش را تغییر دهد و بر دسترسی به آب برای آشامیدن، آبیاری و سایر مصارف تأثیر بگذارد. همچنین می‌تواند خطر سیل یا خشکسالی را افزایش دهد. تغییرات دما و میزان تبخیر، شوری را در آب‌های سطحی و زیرزمینی افزایش داده و می‌تواند بر آب آشامیدنی و آبیاری تأثیر بگذارد. افزایش سطح دریا نیز منجر به نفوذ آب شور در مناطق ساحلی شده و تأثیر منفی بر منابع آب شیرین و زیستگاه ها می‌گذارد. انطباق سیستم‌های مدیریت در رویکردهای سازگار با  اقلیم کمک می‌کند تا آب کافی برای نیازهای انسان و اکوسیستم در دسترس باشد و به شیوه‌ای عادلانه و پایدار توزیع  شود.

تامین مالی سازگاری اقلیم به بودجه‌ای اشاره دارد که برای حمایت از جوامع و کشورها در سازگاری با اثرات تغییرات آب و هوایی در دسترس قرار می‌گیرد. تأمین مالی سازگاری با اقلیم می‌تواند از منابع مختلفی از جمله دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی، بخش خصوصی و بنیادهای بشردوستانه تأمین شود و به اشکال مختلفی مانند کمک‌های مالی، وام‌ها، افزایش اعتبار، جبران مالی کربن، مشارکت‌های دولتی و خصوصی و توزیع اوراق قرضه و سرمایه‌گذاری  سبز،  باشد.  تأمین مالی سازگاری با اقلیم برای کشورهای کم درآمد و جوامع آسیب‌پذیر ضروری است زیرا به آنها کمک می‌کند تا با تأثیرات تغییرات آب و هوایی سازگار، آسیب‌پذیری‌های خود را کاهش و پیامدهای منفی تغییر اقلیم، مقابله کنند.

رهبری توسط جامعه محلی و سازگاری اقلیم (سازگاری به رهبری محلی   LLA )، به معنای این است که به جوامعی که در خط مقدم تغییرات اقلیمی هستند صدای خود باشند. سازمان‌های مردم‌نهاد در کنار دولت‌ها می‌بایست برای توانمند‌سازی جوامع در برابر تغییرات آب و هوایی تلاش کنند تا آنان  بتوانند در تصمیم‌گیری‌هایی که مستقیماً بر زندگی و معیشت آنها تأثیر می‌گذارد تاثیر گذاشته و آن را مدیریت کنند. این حیطه، جایی است که سازمان‌های مردم نهاد می‌توانند بیشترین تاثیر را در نهادیه شدن این رویکرد از خود نشان دهند.

رهبری محلی در سازگاری با اقلیم  با  ترویج آگاهی، تقویت جامعه و  واگذاری تصمیم‌گیری به مردم امکان‌پذیر  است.  از سوی دیگر پرداختن به نابرابری‌های ساختاری که زنان، جوانان، کودکان، معلولان، آوارگان، مردم بومی و گروه‌های قومی به حاشیه رانده را  در برمی‌گیرد، با کمک  سازمان‌های مردم‌نهاد و دولت  می‌تواند در هسته اقدامات سازگاری با اقلیم قرار ‌گیرد و  افراد آسیب‌پذیر و به حاشیه رانده شده را تشویق ‌کند تا برای حل مسائل در تصمیم‌گیری مشارکت کنند.

به عنوان یک ان‌جی‌او چگونه سازگاری با اقلیم را انجام دهیم؟

رویکرد سازگاری با اقلیم یک جزء حیاتی از واکنش بلندمدت جهانی به تغییرات آب و هوایی برای محافظت از مردم، معیشت و اکوسیستم است و تحقق آن تنها به دولت‌ها بستگی ندارد. بر اساس «کنوانسیون UNFCCC و موافقتنامه پاریس» سازگاری با اقلیم لزوم اتخاذ یک رویکرد جهانی را خاطرنشان می‌سازد  که همه جوامع در سطح محلی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی با چالش‌های تغییرات آب و هوایی مواجه هستند و به همین علت مشارکت فعال و پایدار ذینفعان از جمله جوامع محلی، سازمان‌های ملی، منطقه‌ای،بین‌المللی، بخش‌های دولتی و خصوصی، جامعه مدنی و سایر بازیگران مرتبط ضروری است.

 سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOها) با توجه به ماهیت انعطاف‌پذیر، شبکه‌های گسترده و نزدیکی به جوامع محلی، نقش بسیار مهمی در فرایند سازگاری با تغییرات اقلیمی ایفا می‌کنند. این سازمان‌ها می‌توانند با اجرای اقدامات متنوع و خلاقانه، به جوامع کمک کنند تا در برابر اثرات نامطلوب تغییرات اقلیمی مقاوم‌تر شوند. آن‌ها با آگاهی‌رسانی و آموزش ازطریق برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها و کمپین‌های اطلاع‌رسانی در مورد تغییرات اقلیمی، اثرات آن و راه‌های مقابله با آن به ترویج‌گری می‌پردازند.

 سازمان‌های مردم‌نهاد یا خیریه‌ها می‌توانند با آموزش مهارت‌های سازگاری با اقلیم به جوامع محلی در مدیریت منابع آب، کشاورزی پایدار، ساخت سازه‌های مقاوم در برابر بلایا و یا مدیریت پسماند، کمک کنند. از سوی دیگر این سازمان‌ها مشارکت مردم را در  تشویق و تصمیم‌گیری برای اجرای پروژه‌های سازگار با تغییرات اقلیمی، افزایش می‌دهند. تقویت ظرفیت‌های سازمان‌های محلی و جوامع برای مقابله با اثرات تغییرات اقلیمی در کنار تسهیل و ارتباط بین بخش‌های مختلف جامعه مانند دولت، بخش خصوصی و دانشگاه‌ها برای همکاری در زمینه سازگاری با تغییرات اقلیمی، از دیگر اقدامات سازمان‌های مردم‌نهاد و یا خیریه‌ها در سازگاری با اقلیم می‌تواند باشد.

 حمایت از اقدامات سازگار با اقلیم و حمایت مالی و فنی از پروژه‌های محلی مانند احیای اکوسیستم‌ها، توسعه کشاورزی پایدار و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در کنار توسعه زیرساخت‌های مقاوم در برابر بلایا مانند سیستم‌های هشدار زودهنگام، سدهای حفاظتی و شبکه‌های آبرسانی، بخشی مهم از اقدامات و رویکردهای سازگار با اقلیم است که این سازمان‌ها در آن شرکت دارند.

 معرفی و ترویج فناوری‌های نوین و مناسب برای سازگاری با تغییرات اقلیمی مانند سیستم‌های آبیاری قطره‌ای، کشت گلخانه‌ای و استفاده از انرژی خورشیدی در کنار لابی‌گری و تاثیرگذاری بر سیاست‌گذاری‌ها و حمایت از رویکردهای دولتی نیز می‌تواند از نقش مهم این سازمان‌ها در سازگاری با اقلیم حکایت داشته باشد. از آن‌جایی که سازمان‌های مردم‌نهاد تجربه طولانی‌مدت در کار با شرکای محلی برای حمایت از مردم در آسیب‌پذیرترین موقعیت‌ها را دارند و در افزایش تاب‌آوری جوامع از تجارب خوبی برخوردارند، می‌توانند با  طرح‌هایی در راستای سازگاری اقلیم پروژه‌های خود را تنظیم  و  از طریق اقدامات پیشگیرانه؛  برای کاهش خطر بلای طبیعی و رهبری جوامع پس از وقوع فاجعه، برنامه‌‎ریزی کنند و در عین‌حال برای بحران‌های بشردوستانه در صحنه حضور داشته باشند.

گزارش از زهرا میرابیان

_منابع:

_{The Global Center on Adaptation}

_{climatepromise}

_{IPCC_AR6_WGII_Annex-II.pdf}

_{Adapting to the Inevitable: The Global Goal on Adaptation and the Urgency of Action}

_unfccc

_{the-humanitarian-ngos-perspective-on-climate-resilience.pdf}