به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، زمین برای نجات خود از تغییرات آب‌وهوایی فرصت زیادی ندارد. بعد از کنوانسیون پاریس مربوط به تغییرات اقلیمی، اجلاس‌های تغییرات آب‌وهوایی (COP) به صورت مستمر در کشورهای مختلف برگزار شده است تا شاید بتواند دولت‌ها را برای پایان دادن به تغییرات اقلیمی به یک راهکار جمعی برساند. با وجود این‌که دولت‌ها نقش‌آفرینان اصلی در تعیین و اجرای سیاست‌های مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی هستند اما این مهم بدون مشارکت همه کشورها، مخصوصاً کشورهای صنعتی که نقش اصلی را در تولید گازهای گلخانه‌ای دارند بسیار دشوار است.
در این میان سازمان‌های مردم‌نهاد نقش بسیار کوچک و در عین حال مهمی را می‌توانند در مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی ایفا کنند. این نقش کوچک اما می‌تواند صدایی بلند داشته باشد که آرام‌آرام به گفتمان و مطالبه‌ای بین‌المللی در همه کشورها تبدیل شود. در دهه اخیر علی‌رغم محدودیت‌ها و مانع‌تراشی‌ها، بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد در سراسر دنیا با آموزش، ترویج، مبارزه و برگزاری رویدادها یا چالش‌های مختلف سعی دارند تا نسلی پایبند به مسائل اقلیمی پرورش دهند.
شاید رهبران کنونی کشورها نظیر رئیس جمهور فعلی آمریکا باوری به خطرات تغیرات آب‌وهوایی نداشته باشند، اما مسلماً تلاش‌های بی‌وقفه سازمان‌های جامعه مدنی در آگاهی‌بخشی نسل آینده و رهبران آگاه فعلی می‌تواند بسیار مؤثر باشد. پایبندی به اصول زیست‌محیطی آرام‌آرام جایگاه خود را در میان بخش خصوصی باز کرده است و بسیاری از مدیران صنایع بزرگ به این نتیجه رسیده‌اند که برای بقا و ماندن در آینده، به تغییراتی بنیادین در صنعت نیاز است. در کارزار تلاش‌های جهانی برای رسیدن به دنیایی سبز، یک همبستگی جهانی لازم است تا بتوان به آینده امیدوارتر بود و اجلاس‌های تغییرات آب‌وهوایی (COP) نیز گوشه‌ای از این تلاش‌ها محسوب می‌شود.
چارچوب عمل COP29
چارچوب عمل این اجلاس بر این اصل استوار است که همه باید تلاش کنند تا از افزایش 1.5 درجه سانتیگرادی کره زمین جلوگیری کنیم. اما پنجره فرصت این کاهش در حال بسته شدن است و فرصت چندانی برای جهانیان باقی نمانده است. اولویت چارچوب عمل بیست‌ونهمین دوره اجلاس‌های تغییرات آب‌وهوایی (COP29)، کاهش‌های عمیق، سریع و پایدار انتشار گازهای گلخانه‌ای، مخصوصاً کربن است تا دما تحت کنترل نگه داشته شود و زیر 1.5 درجه سانتیگراد باقی بماند.
COP29 مبتنی بر دو رکن به‌هم وابسته است؛ رکن اول، افزایش جاه‌طلبی برای حفظ دمای 1.5 درجه سانتیگراد طبق توافق پاریس و به معنای مبارزه و تقویت اراده همه طرف‌ها به سمت تعهد بر برنامه‌های بلندپروازانه است و رکن دوم، توانمندسازی اقدام به معنای اطمینان از وجود حمایت مالی برای انتقال انرژی و نیازهای کشورهای در حال توسعه است که نقش حیاتی ابزارهای مالی را منعکس می‌کند. مسائل مالی ابزاری کلیدی برای تبدیل آرزوها به عمل، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و انطباق با تغییرات آب‌وهوا با احتساب منفعت مالی است.
رکن دوم در رسیدن به اهداف مهم‌تر است؛ زیرا شرکت‌ها و صنایع دنیا برای پایبند بودن به مبارزه برای کاهش کربن باید رویکردهای خود را به‌نحوی تغییر دهند تا ضرر مالی نیز متوجه آنان نشود و چرخ اقتصاد دنیا از حرکت باز نایستد. کشور آذربایجان که میزبان این اجلاس است، متعهد شده است تا ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر خود را که بخش مهمی از برنامه این کشور برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تا 40 درصد تا سال 2050 است، توسعه دهد.
اولویت‌ها و نتایج کلیدی مورد نیاز در COP29
اولویت‌ها و نتایج کلیدی مورد نیاز در COP29 شامل تأمین مالی آب‌وهوا، رسیدگی به ضرر و زیان ناشی از مبارزه برای تغییرات آب‌وهوایی، عملیاتی‌سازی بازار کربن، تسریع در گذار عادلانه و تغییر اقلیم و تنوع زیستی است. قرار است امسال در COP29 در آذربایجان، یک هدف سالانه 100 میلیارد دلاریِ تعیین‌شده در پانزدهمین دوره اجلاس‌های تغییرات آب‌وهوایی (COP15) که در سال 2009 تصویب شد، اجرایی شود. این هدف که به اصطلاح «هدف جمعی جدید منصفانه و جاه‌طلبانه در تأمین مالی آب‌وهوا» (NCQG) خوانده می‌شود، برای فوریت و مقیاس تغییرات آب‌وهوایی، با در نظر گرفتن نیازها و اولویت‌های کشورهای در حال توسعه است.
تنش گرمایی به تنهایی می‌تواند منجر به کاهش بهره‌وری معادل 80 میلیون شغل شود. بیش از 70 درصد از نیروی کار جهانی -2.4 میلیارد نفر- اکنون در معرض خطر بالای گرمای شدید قرار دارند. کسانی که در حال حاضر با آسیب‌پذیری‌های اجتماعی - اقتصادی مواجه هستند، با تهدیدات شدید ناشی از تأثیرات آب‌وهوایی مواجه می‌شوند. همچنین حدود 4.1 میلیارد نفر یا 53 درصد از جمعیت جهان، فاقد حمایت اجتماعی هستند.
حضور سازمان‌های مردم‌نهاد در اجلاس COP29
در این اجلاس سازمان‌های مردم‌نهاد متعددی حضور به‌هم رسانده‌اند. این سازمان‌ها که در حوزه‌های مختلفی نظیر محیط زیست، تغییرات آب‌وهوایی و حوزه‌های بشردوستانه فعالیت می‌کنند، به صورت اعضای ناظر در این اجلاس حضور دارند. روند دریافت این مقام زیرنظر «کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد درباره تغییر اقلیم» (UNFCCC) انجام می‌شود.
اعضایی که توانسه‌اند مقام ناظر را در این اجلاس به دست آورند، در جلسات اصلی اجلاس شرکت می‌کنند و در مباحث جانبی و رویدادهای مختلف به بیان نظرات و تشریح رویکردهای خود می‌پردازند. برخی دیگر از سازمان‌های مردم‌نهاد که دارای مقام ناظر در COP نیستند نیز به عنوان انجیاوهای فعال در عرصه مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی در نشست‌ها و رویدادهای جانبی اجلاس شرکت می‌کنند.
«سازمان ملی انجیاوها» کشور آذربایجان در این اجلاس وظیفه هماهنگی‌های حضور انجیاوها را برعهده گرفته است و در این راستا «ائتلاف انجیاوهای COP29» را به وجود آورده است. در حال حاضر 108 سازمان مردم‌نهاد خارجی از 30 کشور با پیوستن به این ائتلاف موافقت کرده‌اند و این شبکه ممکن است گسترش بیشتری پیدا کند. چنین قالب جهانی و در مقیاس وسیع از حضور سازمان‌های جامعهۀ مدنی، در حال حاضر فرصت‌های منحصربه‌فردی را به آذربایجان داده است.
«رامیل اسکندرلی»؛ رئیس سازمان ملی انجیاوهای آذربایجان گفته است: کشور آذربایجان در چارچوب اجلاس‌های تغییرات آب‌وهوایی (COP) و کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات اقلیمی (UNFCCC) سه گروه از غیردولتی‌ها را برای این اجلاس هماهنگ می‌کند؛ اولی سیستم سازمان ملل متحد و آژانس‌های تخصصی آن، دومی سازمان‌های بین دولتی و سومی سازمان‌های مردم‌نهاد (انجیاوها).
در حال حاضر سه‌هزار و 631 سازمان غیردولتی در UNFCCC وضعیت ناظر دارند. حدود 90 درصد از این سازمان‌ها در 9 حوزه انتخابیه متحد شده‌اند. این حوزه‌ها عبارتند از: ENGO (گروه‌های زیست محیطی)، BINGO (کسب‌وکار و صنعت)، WGC (زنان و جنسیت)، RINGO (مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاهی)، صنعت کشاورزان، TUNGO (اتحادیه‌های کارگری)، YUNGO (گروه‌های جوانان و کودکان). LGMA (دولت‌های محلی و مقامات شهری) و IPO (جمعیت‌های بومی). از این حوزه‌ها 36 سازمان غیردولتی در این ائتلاف حضور دارند.
سهم کشورها در COP29
شرکت‌کنندگان از کشورهای صنعتی غنی از لحاظ تاریخی، بزرگترین گروه ناظران در اجلاس تغییرات آب‌وهوایی (COP) را تشکیل داده‌اند. نیمی از ناظران در بیست‌وهشتمین دورۀ اجلاس‌های تغییرات آب‌وهوایی (COP28) سال گذشته در دبی، از بلوکی از کشورهای اروپای غربی، ایالات متحده آمریکا، کانادا و استرالیا بودند، اگرچه کشورهای این گروه تنها 12 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند.
«سایمون استیل»؛ دبیر اجرایی UNFCCC چندماه پیش اعلام کرد که برای حضور در COP به مشارکت بیشتر کشورهای در حال توسعه نیاز داریم تا این واقعیت را منعکس کنند که بحران آب‌وهوا، همه جوامع را در جهان تحت تأثیر قرار داده است. این گفته مورد استقبال سازمان‌های مردم‌نهاد در کشورهای در حال توسعه قرار گرفت و برخی از گروه‌های سبز در کشورهای صنعتی نسبت به کاهش شدید سهمیه‌های اختصاص داده شده در این اجلاس اعتراض داشتند.
«محمد آدو»؛ مدیر اندیشکدۀ «قدرت آفریقا» مستقر در نایروبی در این‌باره می‌گوید: این درست است که مردم کشورهایی که بیشترین آسیب را در برابر بحران آب‌وهوایی دارند بتوانند در جلساتی که قرار است به نیازهای آن‌ها رسیدگی شود، شرکت کنند؛ زیرا برای مدت طولانی، اکثریت قریب‌به‌اتفاق شرکت‌کنندگان COP، سازمان‌های غربی بوده‌اند؛ رویه‌ای که در COP29 شاهد بهبود آن هستیم.
گزارش از زهرا میرابیان
منابع:
International Initiatives related to COP29
دیدگاه خود را بنویسید