دکتر فاطمه مهاجرانی؛ سخنگوی دولت چهاردهم که معاونت سازمان نوسازی مدارس کشور و عضویت در رئوس عالی چندین مؤسسۀ نیکوکاری را در کارنامه دارد، در میزگرد «انتظارات بخش مردم‌نهاد از دولت چهاردهم» که آبان‌ماه 1403 به همت پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران و با همکاری انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات برگزار شد، به ایراد سخن پرداخت.

  مهاجرانی بیان کرد: خیلی خوشحالم که در جمع نیکوکاران هستم. حوزه‌های کار خیر یک حال خوبی به آدم می‌دهد که با هیچ حوزه دیگری قابل مقایسه نیست. مثال من و خیرین، مانند آدمی است که در بازار عطاران می‌رود. درست است که عطر نمی‌خرد اما بوی عطر می‌گیرد. آدم وقتی در این جلسات شرکت می‌کند بوی عطر می‌گیرد.

کارهای اجتماعی آرام آرام به ثمر می‌نشینند

 وی در ادامه افزود: ما در یک جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که کهن‌الگویمان، کهن‌الگوی قهرمان است و به دنبال پرورش قهرمان هستیم؛ یعنی در جامعه ما معمولاً آن چیزی که در مدیریت ژاپنی به آن بهبود مستمر می‌گویند، وجود ندارد و ما عادت به خانه‌تکانی شب عید داریم و عادت به معرفی یک قهرمان ملی داریم که بگوییم این آدم کل موضوعات عالم امکان را حل کند. از آنجایی که یک چنین موجودی وجود ندارد، لذا است که در ذهن ما دائم تجربه شکست‌های مکرر به وجود می‌آید. این از یک‌سو یک موضوع خیلی عمیقی است و کسانی که در حوزه فرهنگ و تاریخ مطالعه می‌کنند بهتر در جریان این موضوع قرار دارند.

 مهاجرانی تصریح کرد: نکته دیگر اینکه ساختارهای اداری ما معیوب است. وقتی می‌گوییم سازمان، این سازمان، ساختار، سیستم و هدف دارد و این‌ها باید یکجایی باهم همسو شوند نه اینکه علیه یکدیگر کار کنند. تا جایی که من فهم می‌کنم هیچ دو نفری در حوزه دولت نمی‌خواهند باهم تعارض پیدا کنند، اما ناخواسته اهدافشان این‌ها را در مقابل هم قرار می‌دهد و ما در طول این سال‌ها به دلیل نداشتن ساختار و سیستم درست، بسیاری از آدم‌هایی را که باهم دوستان بسیار شفیقی هستند و خیلی هم آدم‌های خوبی محسوب می‌شوند در فضاهایی قرار می‌دهیم که ناخواسته باهم تعارض‌های جدی پیدا می‌کنند. در حوزه امر خیر این موضوع خیلی جدی‌تر است.

 سخنگوی دولت چهاردهم در ادامه افزود: به خاطر دارم که در بخش نوسازی مدارس بودم و یک نفر آمد و گفت می‌خواهم در بشاگرد مدرسه بسازم. من به مدیرکل استان هرمزگان زنگ زدم و گفتم این فرد می‌خواهد در بشاگرد مدرسه بسازد. بعد گفتم سرانه بشاگرد در زمینه محیط آموزشی چقدر است؟ گفت سرانه هر دانش‌آموز در بشاگرد بالای شش‌متر است. توجه کنید که سرانه دانش‌آموز در کل کشور حدود پنج متر و 20 سانتی‌متر است اما در بشاگرد بالای شش‌متر است. این نشان می‌دهد که ما این همه هزینه کرده‌ایم اما به دستاورد نرسیده‌ایم؛ یعنی موضوع فقر در سیستان‌وبلوچستان، بشاگرد، خراسان شمالی، گلستان و ... نتوانسته به صورت کامل حل شود. پس ساختار و سیستم ما که نقص دارد و این سر جای خودش است که یک بخش از مسئله است.

 عزت نفس نیازمند خدشه‌دار نشود

 وی تصریح کرد: اما مسئله دوم این است که خیلی از اوقات چون درک درستی نداشتیم، احساس کردیم اگر به سیستان‌وبلوچستان برویم و کفش توزیع کنیم، مشکل را حل کرده‌ایم، در حالی که این اتفاق نمی‌افتد. اتفاقا با این ورودهای مکرر، فرهنگ بومی آن‌ها را نیز دستکاری کردیم و با آدم‌هایی مواجه شدیم که دیگر عزت نفس هم ندارند. لذا در حوزه کارهای اجتماعی که همه دوستان تجربه‌های ارزشمندی دارند و حتماً خیلی‌ها تحصیلات مرتبط نیز دارند باید توجه شود که میزان مداخلات خیلی باید لطیف و حساب‌شده باشد و به نحوی باشد که کرامت انسانی فرد آسیب نبیند.

 مهاجرانی گفت: بنابراین یکی از موضوعاتی که با آن در حوزه‌های کار خیر مواجه می‌شویم، چنین موضوعاتی است. من دیدم که یکی از خیریه‌ها می‌گفت چیزی به نام درخت آرزوها طراحی کرده‌ایم. می‌گفت بچه می‌گوید دلم می‌خواهد فلان‌چیز را داشته باشم و بعد یک نفر این آرزو را برآورده می‌کند و مانند یک قهرمان برای او مثلاً یک دوچرخه می‌آورد. ممکن است این کارها در لحظه کارایی داشته باشد که حتماً هم همینطور است؛ زیرا دقیقاً روی عواطف آدمی دست می‌گذارد و اشک همه را درمی‌آورد، اما در درازمدت تمام کوشش این بچه را از او می‌گیرد؛ چراکه او یاد گرفته است که همیشه یک کسی هست که می‌آید و درخت آرزوهایش را بارور می‌کند و او را به خروجی می‌رساند.

 توسعه با واسطه‌گری ان‌جی‌اوها میان دولت و ملت حاصل می‌شود

 وی در ادامه تصریح کرد: البته خوشحالم که در حوزه کار خیر، فعالیت‌های عمیقی هم انجام می‌شود. واقع مطلب این است که جامعه توسعه پیدا نمی‌کند و اجتماعی نمی‌شود مگر اینکه رابطۀ دولت و ملت با وجود ان‌جی‌اوها شکل بگیرد و ان‌جی‌اوها حد واسط شوند. یکی از دلایلی که جامعه ما الان به شدت دچار افت سرمایه اجتماعی است این است که یک زمانی آمدیم و از ان‌جی‌اوها بت ساختیم و یک زمانی هم اژدها. اما هیچ‌کدام از اینها درست نیست و باید روی سر ان‌جی‌او‌ها بیاییم و مانند دیگر موضوعات اجتماعی، قاعده، قانون، رویه و نظارت و بازرسی داشته باشیم. کجای دنیا اجازه می‌دهند که هرکسی هر کاری دلش می‌خواهد بکند؟ طبیعتاً یکسری قاعده و قانون می‌گذارند و می‌گویند در فلان حیطه حق ورود ندارید و مواردی از این دست را مطرح می‌کنند. هرچقدر که این موضوعات بیشتر باشد ان‌جی‌اوها بهتر و راحت‌تر کار می‌کنند و روان‌تر به کارشان ادامه می‌دهند. 

ضرورت انسجام و شبکه‌یابی خیریه‌ها

 سخنگوی دولت چهاردهم در ادامه افزود: نکته دیگر اینکه نمی‌دانم دوستان چقدر با سامانه سخا که سامانه خیر و احسان  است آشنا هستند و با آن تماس دارند. چندین اقدام مانند این طرح صورت گرفته  است برای اینکه این ان‌جی‌او‌ها بتوانند خدماتشان را به شکل منسجم ثبت  کنند و به نحوی بتوانند هم‌افزا شوند. از دهه هشتاد ذیل اتاق بازرگانی این  اقدامات شروع شد و افراد فعال در انجا مثل آقای خامنوی، مجموعه‌ای را با  نام شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری تأسیس کردند که موجب انسجام خیریه‌ها بشود.  این شبکه تاکنون خوب پیش رفته ولی به آن جایی که باید می‌رسید، نرسیده است.  این موضوع مهمی است؛ زیرا وقتی مجموعه‌ها خودشان تشکل پیدا می‌کنند و از  حالت انفرادی خارج می‌شوند، توان چانه‌زنی‌شان زیادتر می‌شود.

 وی تصریح کرد: یکی از کارهایی که به نظر می‌آید پایگاه خبری [خیر ایران] دارد خوب انجام می‌دهد این است که کمک می‌کنند که این اخبار برسد و این شبکه‌ها معرفی شوند و مجموعه‌هایی که کارهای کوچک انجام می‌دهند شناسانده شوند. به شدت اعلام علاقه‌مندی می‌کنم نسبت به این فعالیت‌ها و کمک در این زمینه‌ها؛ زیرا خودم را از این جنس می‌دانم و اتفاقاً سخنگویی دولت را بسیار کوتاه‌مدت می‌دانم و اعتقاد دارم که من معلم دانشگاه و از جنس جامعه هستم؛ لذا اگر این فرصت در اختیار من قرار دارد باید حداکثر استفاده را بکنم تا فاصله دولت و ملت را کمتر کنم. بر همین اساس من خدمت دوستان اعلام آمادگی و علاقه‌مندی می‌کنم که در خدمتتان هستم و در کنار دکتر ربیعی و بلکه پشت سر ایشان که استاد من هستند، هر زمانی که  باید کاری یا کمکی انجام شود به سهم خودم به صورت تمام و کمال در خدمت دوستان هستم.

متن کامل میزگرد
فیلم کامل سخنان دکتر فاطمه مهاجرانی