به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، در شهر بیابانی «جیسالمر» (واقع در استان راجستان هند) که به دلیل ماسه‌های زرد‌رنگ آن به «شهر طلایی» معروف است، مدرسه دخترانه‌ای با معماری منحصر به فردی ساخته شده است که شرایط تحصیل را برای دانش‌آموزان دختر بی‌بضاعت آن منطقه فراهم کرده است. از آن‌جا که دمای هوا در این شهر بیابانی به حدود 49 درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد و مدارس با قطعی برق و شرایط نامناسبی روبه‌رو هستند، یک معمار نیویورکی خوش‌ذوق، با همکاری «بنیاد خیریه آموزشی سیتا» (CITTA) و در نظر گرفتن این شرایط آب‌وهوایی، مدرسه‌ای متفاوت، سازگار با محیط‌زیست و تابآور را طراحی و بنا نهاده است.
بنیاد آموزشی سیتا حامی این پروژه است که به حمایت اقتصادی و آموزشی زنان و دختران مناطق محروم و حاشیه‌نشین می‌پردازد و هدف از ساخت این مدرسه را ادامه‌تحصیل و توانمندسازی زنان و دختران معرفی کرده است. نرخ باسوادی زنان در جیسالمر در پایین‌ترین سطح در مقایسه با دیگر نقاط هند است. (نرخی نزدیک به 52 درصد) به همین دلیل این پروژه در سه فاز شامل: ساخت یک مدرسه، یک مرکز تعاونی زنان و یک فضای نمایشگاهی قرار است در راستای بهبود وضعیت زنان مؤثر باشد.
«دیانا کلوگ»؛ معمار نیویورکی و طراح فاز یک این پروژه، مدرسه دخترانه «راجکوماری راتناواتی» را منطبق با اصول توسعه پایدار و سازگار با محیط و آب‌وهوای جیسالمر طراحی کرده است. از سوی دیگر، اجرای چنین پروژه‌ای در قالب فضای آموزشی در قلب صحرای دورافتاده هند؛ جایی که تغییرات آب‌وهوایی، خشکسالی را طولانی‌تر و شدیدتر کرده و زیرساخت‌های مناسبی نیز وجود ندارد، بسیار دشوار بوده است.
کلوگ که معمولاً پروژه‌های مسکونی مجلل را طراحی می‌کند در سال 2014 برای ساخت مدرسه به این شهر سفر کرد و توانست با حمایت مردم و جامعه محلی، با ترکیب جنبه‌های معماری سنتی و مدرن، مدرسه راجکوماری را به نمادی برای امید، انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری در قلب کویر، تبدیل کند.
مدرسه‌ای خنک بدون استفاده از انرژی
معماری مدرسه به صورتی است که دمای آن بدون استفاده از انرژی، 20 درجه از محیط اطراف خود خنک‌تر است. کلوگ در مورد این طراحی می‌گوید: «روش‌هایی برای خنک کردن فضاها وجود دارد که قرن‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند. تنها کاری که من انجام دادم این بود که آن‌ها را در ترکیبی قرار دادم که کار می‌کند.»
شکل ظاهری این مدرسه مانند تخم مرغ، بیضی‌شکل است که از یک منظر، نماد قدرت و توانمندسازی دختران و زنان در فرهنگ هند است و از سوی دیگر به گفته طراحش، نشانه‌ای از یک «آغوش بزرگ و محکم» است. ویژگی‌ها و سبک معماری خاص این مدرسه، منحصربه‌فرد و سازگار با محیط تعبیه شده است. این مدرسه مانند قلعه، دارای دیوارهای قلوه‌سنگی است که باعث بازتاب گرما به خارج از دیوارهای آن می‌شود و فضای داخلی آن نیز با ترکیبات آهک ساخته شده است که قابلیت حفظ رطوبت را دارد.
به گفته کلوگ، خنک‌کننده طبیعی مورد استفاده در این مدرسه می‌تواند این محیط آموزشی را به مکانی راحت و امن تبدیل کند تا دانش‌آموزان با آسودگی و اعتماد به‌نفس بیشتری به تحصیل و آموزش خود بپردازند و انگیزه بیشتری برای تحصیل به آنان می‌دهد. این مدرسه که در نوامبر سال 2021 افتتاح شده است در حال حاضر پذیرای 120 دانش‌آموز دختر است که در آن به صورت رایگان ثبت‌نام می‌شوند و از امکانات آن استفاده می‌کنند.
مانند بسیاری از بناهای جیسالمر، در ساخت مدرسه از ماسه‌سنگ استفاده شده است که به وفور در طبیعت این منطقه موجود است و می‌تواند گرمای خورشید را در طول روز حفظ کند و با محیط اطراف نیز سازگاری دارد. داخل مدرسه، کلاس‌های بزرگ و پُرنور با سقف‌ها و پنجره‌های بلند ساخته شده است تا هرگونه افزایش گرما یا رطوبت را از بین ببرد.
کلاس‌های مدرسه بسیار دلنشین و کاربردی هستند و دیوارها نیز با ساختار مُشبک خود، باعث ایجاد سایه و جریان یافتن هوای بیشتری می‌شوند. پنجره‌های مرتفع این مدرسه به گونه‌ای طراحی شده‌اند که هوای گرم بالارونده را خارج کنند و آب باران نیز از سقف صاف مدرسه برداشت خواهد شد. در برخی مکان‌ها نیز فضای بین دیوارها به شکلی خاص پُر شده‌اند. این تکنیک برای تهویه بیشتر هوا مورد استفاده قرار می‌گیرد و باعث حرکت نسیم در این سازه بیضی‌شکل می‌شود.
کلوگ در مصاحبه‌ای با خبرگزاری «سی‌ان‌ان» در مورد طراحی تابآور خود گفته است: «طراحی من الهام‌گرفته از معماری باستانی و قدیمی است». این معمارِ نیویورکی با طراحی یک دیوار سنگی سوراخ‌دار در این مدرسه، به خنک شدن فضای حیاط نیز کمک کرده است.
آشنایی بنیاد خیریه آموزشی «سیتا» (CITTA)
در پایان لازم به ذکر است که بنیاد سیتا در هند، بر مناطق محروم تمرکز دارد و توانسته است با ایجاد روشی جامع و سازگار به نام مدل HEED (بهداشت، آموزش و توسعه اقتصادی) به نفع جوامع محروم وارد عرصه شود و با ارائه خدماتی متنوع، از مراقبت‌های بهداشتی و ایجاد فرصت‌های آموزشی مناسب تا ساخت بیمارستان و مدرسه، خدمات رایگان و خیریه خود را عرضه کند. این بنیاد برای رفع نیازهای خاص یک جامعه سعی دارد تا به زیرساخت‌ها توجه کند و برای ایجاد فضاهای تابآور، با مردم محلی جامعۀ هدف همکاری می‌کند.
گزارش عاطفه جعفریان
منابع:
دیدگاه خود را بنویسید