به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، دبیرخانۀ نخستین جشنواره ملی اعطای نشان نیکوکاری طی ماه‌های اخیر با همت تعدادی از سازمان‌های مرتبط با نیکوکاری و همکاری تعدادی از شبکه‌های ملی نیکوکاری و تشکل‌های خیریه تشکیل شده است.
تشکل‌های خیریۀ فعال در عرصه‌های خدماتی-حمایتی، عمران و آبادانی و توسعه زیست‌بوم احسان و نیکوکاری تا 15 مردادماه سال جاری امکان ثبت‌نام در این جشنواره را دارند. برای بررسی اهداف و کارکردهای این جشنواره با دکتر محمدمهدی جعفری، مدیرعامل بنیاد تعالی اجتماعی زندگی که عضو شورای سیاستگذاری و دبیر کارگروه علمی نخستین دورۀ این جشنواره نیز هست، به گفت‌وگو نشستیم. آنچه در ادامه می‌خوانید، حاصل این گفت‌وگوست:
- به نظر شما مهم‌ترین دلایل و ضرورت‌های برگزاری جشنواره ملی اعطای نشان نیکوکاری چیست؟
یکی از مهم‌ترین نیازهایی که امروز کشور ما با آن مواجه است، جلب مشارکت‌های مردمی و حضور نهادهای مردمی در عرصه‌های مختلف حل مسئله است. یکی از مهم‌ترین عرصه‌ها، عرصه مسائل اجتماعی است که بیش از پیش نیاز داریم که مجموعهها و تشکل‌های مردمی در آن وارد شوند و به ایفای نقش بپردازند. امروزه تعدادی از تشکل‌های مردمی اعم از مؤسسات مردمی، مؤسسات خیریه، گروه‌های جهادی و ... را داریم اما آنچه خیلی واضح است اینکه نیاز داریم تعداد این مجموعهها و فعالیت‌هایشان بیش از پیش توسعه یابد.
نکته قابل توجه این است که در کنار افزایش کمّی این مجموعهها، نیاز به افزایش کیفیت فعالیت آنها نیز داریم. مجموعه‌های مردمی و مؤسسات خیریه مجموعه‌هایی هستند که در حال ایفای نقش‌اند و از منابع خیرین استفاده می‌کنند و مبتنی بر سرمایه‌های اجتماعی و اعتماد عمومی فعالیت می‌کنند؛ بنابراین یک مؤسسه خیریه و نیکوکاری بیش از شرکت‌های خصوصی و مجموعه‌های دولتی نیاز به افزایش بهره‌وری و کارآمدی فعالیت‌ها دارد.
این گونه مجموعهها با اعتماد و سرمایه اجتماعی عجین هستند و نیاز دارند که در فعالیت‌هایشان نگاه‌های آحاد مردم و مجموعه‌های مردمی را همراه خود داشته باشند. اما متأسفانه در این زمینه با چالش‌هایی مواجه هستیم. یعنی باورمان این است که چون افراد با نیت و نگاه اجتماعی و اعتقادی وارد مؤسسات خیریه می‌شوند، شاید به رفتار حرفه‌ای در این مجموعهها نیاز نباشد. در صورتی که این تصور غلط است. بر این اساس، ما بیش از پیش و بیش از سایر نهادها به افزایش کیفیت فعالیت در این موسسات نیاز داریم.
امروزه در دانشگاه‌های خوب و معتبر دنیا رشته‌های دانشگاهی با عنوان charity management (مدیریت خیریه) داریم که به فعالان مؤسسه‌های خیریه مهارت‌های ضروری را برای کنشگری حرفه‌ای در یک مؤسسه خیریه آموزش می‌دهند. ما به چنین چیزی در کشورمان هم نیاز داریم. همچنین نیاز داریم که نظام صلاحیت حرفه‌ای و نظام حرفه‌ای‌‌گری در یک تشکل مردمی و مؤسسه خیریه بیش از پیش نهادینه شود و فعالیت‌ها در این مؤسسات به سمت حرفه‌ای‌شدن حرکت کند.
جشنواره ملی اعطای نشان نیکوکاری که امسال اولین دورۀ آن برگزار می‌شود به‌دنبال تحقق چنین هدفی است. بر مبنای این هدف بنا داریم الگوهای موفق از مؤسسه‌های خیریه را به جامعه معرفی کنیم. مؤسساتی که توانستند در عرصه‌های مختلف خوب رفتار کنند، شفاف‌سازی داشته باشند، کارآمد باشند و در زمینه مدیریت حرفه‌ای، عملاً فعالیت و نصاب خوبی را از خود نشان دهند را در قالب جشنواره اعطای نشان نیکوکاری شناسایی و در سطح ملی، استانی و شهرستانی به جامعه معرفی می‌کنیم.
- به عنوان عضو شورای سیاستگذاری و دبیر کارگروه علمی جشنواره ملی اعطای نشان نیکوکاری چه اهداف و کارکردهایی برای این جشنواره متصور هستید؟
چند هدف اصلی را دنبال می‌کنیم؛ اولین هدف، بحث الگوسازی است. بنا داریم الگوهای موفقی از مؤسسات خیریه که توانستند خوب و کارآمد فعالیت کنند و نگاه حرفه‌ای در آنها تسری یافته است را به جامعه معرفی کنیم. هدف دوم در کنار برگزاری جشنواره این است که نگاه عموم جامعه به مؤسسات خیریه را عوض کنیم. متأسفانه این نگاه بعضاً وجود دارد که مؤسسات خیریه لزوماً مؤسساتی نیستند که خوب و حرفه‌ای عمل کنند. بنا داریم در کنار معرفی الگوها به فعالان اجتماعی و امر خیر کشور، تغییر نگاه عمومی به مؤسسات خیریه را هم داشته باشیم تا مردم به موسسات خیریه به عنوان مؤسسات کارآمد نگاه کنند و به این نکته توجه داشته باشند.
- ثبت و مشارکت فعال خیریه‌ها در جشنواره اعطای نشان نیکوکاری چه آثار مثبتی برایشان در پی خواهد داشت؟
متأسفانه نهادهای مختلفی داریم که مجوز تأسیس یک خیریه را اعطا می‌کنند، اما تمرکزمان بر نظارت به فعالیت خیریه‌ها تمرکز بر نظارت‌های پیشینی است؛ یعنی در صدور مجوز اتفاقاً سختگیرانه رفتار می‌شود و اعطای مجوز به مؤسسات خیریه معمولاً پنج - شش ماه زمان می‌برد، اما بعد از اعطای مجوز کسی سراغ آنها نمی‌رود و عملاً از چیزی که امروز در دنیا به عنوان نظارت‌های پسینی به آن توجه می‌شود یا به عبارتی از اعتبارسنجی تشکل‌های مردمی در کشور غافل هستیم. بنابراین در قالب جشنواره اعطای نشان نیکوکاری به دنبال این هستیم که خیریه‌هایی که از نهادهای مختلف مجوز گرفته‌اند به این نگاه و گفتمان بپیوندند و بعد از اینکه خدمات خود را عرضه می‌کنند این الگوهای موفق را معرفی کنیم تا این الگوها منجر به تسری این نگاه در عرصه فعالان اجتماعی شود.
- کیفیت ساختار جشنواره اعطای نشان نیکوکاری و حامیان آن را چطور ارزیابی می‌کنید؟
در این جشنواره، نهادهای مختلفی داریم که در حوزه فعالیت مؤسسات خیریه در کشور فعالیت می‌کنند و ذی‌نفع هستند. یکی از اتفاقات خوب در طراحی این جشنواره، تشکیل شورای سیاستگذاری است. این شورا متشکل از نمایندگان دستگاه‌های مختلف کشور اعم از وزارت کشور، بهزیستی، نیروی انتظامی و همچنین فعالان و مؤسسات خیریه‌ها و مدیران شبکه‌های مردمی مختلف است. بنابراین ترکیب خوبی از نهادهای دولتی و حاکمیتی و نهادهای مردمی که می‌توانند مؤسسات خیریه را نمایندگی کنند در قالب این شورا شکل گرفته است. مهم‌ترین نقطه مزیت در جشنواره اعطای نشان نیکوکاری، حضور ذینفعان مختلف در عالی‌ترین سطح طراحی و اجرای این رویداد است که همان شورای سیاستگذاری محسوب می‌شود.
اتفاق مبارک دیگر در طراحی این جشنواره این است که در قالب جلسات مختلفی با استفاده از نظرات خبرگان، کلیه فعالیت‌های اجرایی وهمچنین فرایندهای داوری و ارزیابی نامزدهای دریافت نشان را بررسی و بر آن اساس کلیه فعالیت‌ها در معرض دید عموم قرار می‌گیرد. بر این اساس می‌توان گفت تعریف مخاطبان از این جشنواره تعریف یکسانی خواهد بود.
- چه پیشنهادی برای بهتر دیده‌شدن جشنواره ملی اعطای نشان نیکوکاری در سطح کشور دارید؟
این جشنواره‌ها برخلاف آنچه تصور می‌کنیم که لزوماً یک جشنواره، رویدادی برای تجلیل از الگوهای موفق است، کارکردهای زیادی دارند. این جشنواره‌ها نقش جریان‌ساز و فرهنگ‌ساز را ایفا می‌کنند و می‌توانند در بدنه جامعه به جهت‌دهی بپردازند. اتفاق خوبی که در قالب این جشنواره در کنار فرایند اصلی رقم خورده، پیشبینی برنامه‌های جانبی گسترده است. در کنار روند اصلی جشنواره، برنامه‌های تبیینی، علمی و گفتمان‌ساز پیشبینی شده است و اجرا خواهد شد.
به دنبال این هستیم که در اولین دوره جشنواره با استقبال خوبی از مؤسسات خیریه مواجه شویم. برای اینکه استقبال خوب اتفاق بیفتد، در کنار اینکه از ظرفیت رسانه‌های مختلف مثل صدا‌وسیما استفاده می‌کنیم، بخشی هم پیشبینی شده است که از ظرفیت شبکه فعالان مردمی و مجامع نیکوکاری در فرایند اصلی جشنواره بهره‌مند شویم تا نقش خوبی در اطلاع‌رسانی جشنواره ایفا کنند.
البته یکی از نکاتی که در شناسایی نامزدها دیدیم، پیشبینی دو فرآیند است؛ یکی فرایند فراخوان است که بنا داریم نامزدها و مؤسسات علاقه‌مند به شرکت در جشنواره از طریق اطلاع‌رسانی عمومی خود را معرفی کنند و در سایت ثبت‌نام و اطلاعات خود را بارگذاری کنند. از طرف دیگر ما در دبیرخانه فرایند نامزد‌کنندگی را پیشبینی کرده‌ایم؛ یعنی افرادی که از مؤسسات خوب اطلاع دارند می‌توانند این مؤسسات را به ما معرفی کنند که آنها هم در فرایند شناسایی و ارزیابی قرار بگیرند.
با توجه به اینکه مؤسسات خیریه‌ای که بناست در این جشنواره شرکت کنند در سطوح مختلف ملی، استانی و شهرستانی حضور دارند، پیشبینی کرده‌ایم دبیرخانه‌‌‌هایی هم در این سه سطح در کشور شکل بگیرد. دبیرخانه مرکزی متناسب با فعالیت مؤسسات ملی، دبیرخانه‌های استانی متناسب با مؤسساتی که در سطح استانی فعالیت می‌کنند و دبیرخانه‌های شهرستانی هم متناسب با مؤسساتی که در سطح شهرستان فعالیت می‌کنند شکل می‌گیرد. ۳۱ دبیرخانه استانی و همچنین به تعداد شهرستان‌ها هم دبیرخانه‌های شهرستانی را شکل می‌دهیم که بتوانند نقش خوبی در شناسایی و ارزیابی دقیق‌تر نامزدهای دریافت نشان ایفا کنند.
یکی از مزیت‌های این جشنواره این است که مؤسسات در این جشنواره خود را نامزد نشان نیکوکاری کنند که در سه سطح تعریف می‌شوند؛ سطح اول، مؤسسات خدماتی - حمایتی هستند که در حوزه نیکوکاری فعالیت می‌کنند. جنس دوم مؤسسات، موسساتی‌اند که در حوزه‌های زیرساختی و در عمران و آبادانی فعالیت می‌کنند و ما بعضاً آنها را می‌شناسیم؛ مانند مؤسسات فعال در حوزه‌های راه‌سازی، بیمارستان‌سازی و مدرسه‌سازی. مزیت این جشنواره گروه سوم مؤسساتی هستند که به آنها می‌پردازیم؛ مؤسساتی که در زمینه توسعه زیست‌بوم فعالیت می‌کنند و حضور آنها باعث افزایش کیفیت و کارآمدی فعالیت‌های خیریه‌ها می‌شود؛ مثل مؤسساتی که در حوزه آموزش و در زمینه پشتیبانی مؤسسات خیریه فعالیت می‌کنند یا مؤسساتی که در زمینه اصلاح سیاستگذاری در حوزه خیریه‌ها فعال هستند. کمتر به این جنس از مؤسسات توجه و پرداخته شده است و لازم است که به اینگونه مؤسسات توجه شود و الگوهای موفق آنها به جامعه معرفی شوند.
گفت‌وگو از مریم داوری
دیدگاه خود را بنویسید