راز مگوی کوهستانهای ایران از زبان محمد درویش/گورستان بهبهای کوهستان
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، محمد درویش؛ کنشگر نامآشنای محیطزیست و عضو بازنشسته هیئتعلمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در دیدار پاییزی خود با جمعی از هنرمندان و ادبا در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از رازهایی درباره کوهستان پرده برداشت و گفت: حتی در مناطق خشک ایران، ساختار اداری و بودجه مشخص برای تالابها وجود دارد، برای سواحل دفتر و معاونت تعریف شده است، اما برای کوهستان _که ارزشمندترین بخش و الماس درخشان ایران است_ هیچ دفتر و ردیف بودجه سازمانی وجود ندارد.
او اشاره کرد که فقط حدود ۱۷،۶۰۰ هکتار از کل وسعت ایران
فردوسی، ضحاک _دشمن ایران_ را در غاری در دماوند به بند میکشد؛ چون دماوند مهمترین وزنه ثبات و پایداری اکولوژیک ایران است. دماوند بهتنهایی دستکم ۱۱ میلیارد متر مکعب آب تولید میکند که به دامنههای شمالی، جنوبی، شرقی و غربی آن جاری میشود، اما ما نتوانستهایم این ارزش را برای بچهها و جوانان و نسل آینده _که مدیران فردای این سرزمیناند_ درست توضیح دهیم و برای همین، آنها بعدها بهسادگی و بهبهانه استخراج معدن، جادهکشی یا تلهکابین ممکن است یکی از راهبردیترین کوههای ایران را قربانی کنند.
_یعنی حدود ۱۶۵ میلیون هکتار (۱،۶۴۸،۱۹۵ هکتار)_ ارتفاعی بالای ۴ هزار متر دارد؛ جالب است که همین ۱۰ هزارمِ کوچک از مساحت ایران پهناور، تداوم حیات را ممکن میکند، سفرههای آب زیرزمینی را تغذیه میکند، قناتها را زنده نگه میدارد و بهنوعی «حاصل کل خاک ایران» از آن است، پس باید فهمید این الماس چهقدر ارزشمند است.
بهنوعی «حاصل کل خاک ایران» از کوهستان است؛ پس باید فهمید این الماس چهقدر ارزشمند است. اگر در عرصه سینما، قصهگویی یا شعر بتوانیم این معنا را روایت کنیم، «کوه» قهرمان قصه میشود؛ همانطور که در اسطورهها دماوند چنین جایگاهی دارد.
درویش میگوید: اگر در عرصه سینما، قصهگویی یا شعر بتوانیم این معنا را روایت کنیم، «کوه» قهرمان قصه میشود؛ همانطور که در اسطورهها دماوند چنین جایگاهی دارد: آرشِ کمانگیر بر قله دماوند میرود و تیر را رها میکند، فردوسی ضحاک _دشمن ایران_ را در غاری در دماوند به بند میکشد؛ چون دماوند مهمترین وزنه ثبات و پایداری اکولوژیک ایران است. دماوند بهتنهایی دستکم ۱۱ میلیارد متر مکعب آب تولید میکند که به دامنههای شمالی، جنوبی، شرقی و غربی آن جاری میشود، اما ما نتوانستهایم این ارزش را برای بچهها و جوانان و نسل آینده _که مدیران فردای این سرزمیناند_ درست توضیح دهیم و برای همین، آنها بعدها بهسادگی و به بهانه استخراج معدن، جادهکشی یا تلهکابین ممکن است یکی از راهبردیترین کوههای ایران را قربانی کنند.
بهگفته درویش، بسیار مهم است که بخشی از آثار فاخر ما در ستایش کوهستانها باشد. او از «انجمن دماوندکوه» نام برد که سالها برای تعطیلی معادن دماوند جنگید و سرانجام در سال ۱۳۹۸ توانست آخرین معدن کوه را ببندد. هدف بعدی اعضای انجمن این است که تمام موجودیت دماوند را بهعنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت کنند.
او از کوه کرکس سخن پیش کشید؛ کوهی در قلب ایران، آشنا برای مردم اصفهان، نطنز، کاشان، میمه و دلیجان با ارتفاعی نزدیک به توچال (حدود ۴ هزار متر) که سالانه ۲ میلیارد متر مکعب آب تولید میکند و رودخانه سیلابی بزرگی را به سمت بادرود میفرستد.
به گفته درویش، این کوه یکی از مهمترین منابع تضمینکننده آب زایندهرود است، در حالی که اصفهان امروز با بدترین بحران فرونشست و ناترازی آب روبهرو است و مهمترین کهنزیستبومهایش، مانند سیوسهپل، پل خواجو، چهلستون، نقشجهان و منارجنبان، در خطر نابودیاند؛ هر کدام از این بناها در حکم یک صندوق ارزی برای کشوارند.
او معتقد است اگر بتوانیم در قالب قصه، رابطه میان پایداری کرکس و پایداری ستونهای اصفهان را نشان دهیم، کار بزرگی کردهایم، اما در واقعیت، روزانه حدود ۳۵۰ کامیون سنگ گرانیت _عمدتاً برای سنگ قبرستانها_ از کرکس برداشته میشود، پوشش گیاهی تقریباً نابود شده و مهمترین منبع تولید آب شیرین استان اصفهان بهنام توسعه اقتصادی، خامفروشی و ویران میشود، بیآنکه به عوارض آن توجه کنیم؛ عوارضی چون خالیشدن اصفهان از سکنه، مهاجرت مردم به شهرهایی مانند صومعهسرا در گیلان و پیامدهای
باید دانایی فردی کسانی مثل او به آگاهی عمومی و مقتدر ملی تبدیل شود؛ با مقالههای علمیِ صرف، کاری پیش نمیرود و اینجاست که هنرمندان، نویسندگان، نقاشان و شاعران باید به کمک بیایند و این مسئله را در ذهن جامعه بنشانند.
جبرانناپذیر بعدی.
بهگفته درویش، بسیار مهم است که بخشی از آثار فاخر ما در ستایش کوهستانها باشد. او از «انجمن دماوندکوه» نام برد که سالها برای تعطیلی معادن دماوند جنگید و سرانجام در سال ۱۳۹۸ توانست آخرین معدن کوه را ببندد. هدف بعدی اعضای انجمن این است که تمام موجودیت دماوند را بهعنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت کنند؛ دماوند یکی از پنج قله مخروطی زیبای جهان و بلندترین کوه ایران است. فعلاً فقط بخش کاکل سفیدش؛ یعنی بالاتر از ارتفاع ۴ هزار متر، ثبت ملی شده است، در حالی که آنها میخواهند این ثبت از ارتفاع ۲ هزار متر به بالا انجام شود و این موضوع به یک مسئله ملی تبدیل شود.
درویش تأکید کرد برای رسیدن به این هدف، باید دانایی فردی کسانی مثل او به آگاهی عمومی و مقتدر ملی تبدیل شود؛ با مقالههای علمیِ صرف، کاری پیش نمیرود و اینجاست که هنرمندان، نویسندگان، نقاشان و شاعران باید به کمک بیایند و این مسئله را در ذهن جامعه بنشانند.
گزارش از مهدیه رشیدی
