به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، اول ما می، روز جهانی کارگر امسال با 12 اردیبهشت‌ماه مصادف است. روز کارگر را می‌توان فرصتی برای حمایت سمن‌ها و خیریه‌ها از کارگران و کمک به ارتقای پایدار وضعیت شغلی آنان دانست.
روز کارگر در آینه تاریخ
روز جهانی کارگر، از جنبشی هشت‌ساعته توسط یک اتحادیه کارگری در آمریکا سرچشمه می‌گیرد. در اواخر قرن 19، قطعنامه‌ای توسط حزب «انترناسیونال سوسیالیست» در آمریکا به تصویب رسید که از کارگران خواسته شد بیش از هشت ساعت کار نکنند و از آن زمان، روز اول ماه مِی، به سمبل و نمادی برای کارگران تبدیل شد و به عنوان روز کارگر در 100 کشور جهان جشن گرفته می‌شود.
پس از جنگ جهانی دوم، سازمان بین‌المللی کار (ILO)، به عنوان یکی از آژانس‌های سازمان ملل متحد که در زمینه بهبود شرایط کار در سراسر جهان فعالیت دارد، روز جهانی کارگر را به عنوان یک رویداد رسمی پذیرفت. در طول سال‌ها، تمرکز این روز غیر از تقاضای یک روز کاری هشت‌ساعته، به موضوعات گسترده‌تری مانند امنیت اجتماعی، حداقل دستمزد، ایمنی شغلی و حقوق کارگران حاشیه‌نشین، بسط پیدا کرده است.
حقوق کارگران
حقوق کارگران در سطح بین‌المللی در تعدادی از کنوانسیون‌ها و معاهدات حقوق بشر از جمله اعلامیه جهانی حقوق بشر (مواد 23 و 24، 1948) و میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (1966) آمده که شامل موارد زیر است:
- حق هر فرد برای کسب معاش از طریق کاری که آزادانه انتخاب یا قبول می‌کند
- حق برخورداری از شرایط عادلانه و مساعد کار؛ به ویژه دستمزدی منصفانه و برابر برای زندگی مناسب
- شرایط کار ایمن و سالم
- فرصت برابر برای ارتقای شغلی برای همه به سطوح بالاتر
- استراحت، اوقات فراغت و محدودیت معقول ساعات کار و تعطیلات دوره‌ای با حقوق و همچنین پاداش برای تعطیلات رسمی
- حق کارگران برای تشکیل و عضویت در اتحادیه صنفی دل‌خواه و حق اعتصاب مشروط منطبق با قوانین
در کنار حقوق بشر کارگران، سازمان بین‌المللی کار نیز سیستم استانداردهای بین‌المللی کار را توسعه داده است که به مواردی چون آزادی انجمن، مذاکره جمعی، پاداش برابر، عدم تبعیض و حذف کار اجباری و کار کودکان می‌پردازد. سازمان بین‌المللی کار، بعضی از حقوق کارگران شامل دستمزد، ساعات کار، بهداشت شغلی و ایمنی، مرخصی زایمان و امنیت اجتماعی را نیز در استانداردهای جداگانه‌ای آورده است.
امکان نقش‌آفرینی سمن‌هاوخیریه‌ها در ارتقای وضعیت کارگران
همانطور که پیشتر بیان شد، دو مورد مهم از حقوق کارگران عبارتند از: شرایط کار ایمن و سالم و فرصت برابر برای ارتقای شغلی. بنظر می‌رسد در هر دو مورد سمن‌ها و خیریه‌ها می‌توانند نقش‌آفرینی مؤثر داشته باشند. برای مثال در زمینه شرایط کار ایمن و سالم، سمن‌ها که ذاتاً برای مطالبه‌گری اجتماعی تشکیل شده‌اند، می‌توانند مطالبات و مذاکراتی را حول بهبود شرایط محیط کار در جامعه و در تعامل با دولت و کارفرمایان بخش خصوصی و اصناف کارگری شکل دهند.
طبق برآورد سازمان بین‌المللی کار، نزدیک به سه میلیون نفر در سال 2019 در اثر حوادث و بیماری‌های ناشی از کار جان خود را از دست داده‌اند که بیشتر آن‌ها یعنی حدود 89 درصد به دلیل بیماری‌های ناشی از شغل و حدود 11 درصد به دلیل حوادث کار بوده است. همچنین نزدیک به 400 میلیون کارگر دچار صدمات و آسیب در حین کار شده‌اند. همچنین یک مطالعه مشترک توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان بین‌المللی کار (ILO) نشان داد که قرار گرفتن در معرض ساعات کار طولانی، بیشترین عامل خطر بیماری ناشی از کار در سال 2016 بوده است که باعث بیش از 39 درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های شغلی در آن سال است. به همین علت در سال 2022، سازمان بین‌المللی کار، «ایمنی و بهداشت» را به اصول و حقوق اساسی کار اضافه کرد. در این راستا و تا به امروز، 150 کشور «کنوانسیون بازرسی کار 1947» سازمان بین‌المللی کار را تصویب کرده‌اند که در آن اجرای مقررات قانونی مربوط به شرایط کار و حمایت از کارگران در حین کار را تضمین کنند. کار آن‌ها، نظارت بر ایمنی، سلامت و رفاه کارگران است.
در زمینه ارتقای مهارت‌های شغلی کارگران نیز خیریه‌ها در همکاری با اصناف کارگری می‌توانند خدمات داوطلبانه و خیرخواهانه خود را در زمینه‌های آموزشی و مهارتی به کارگران ارائه کنند. چراکه پیشرفت‌های سریع در فناوری، کارگران را برای ارتقا یا تغییر مسیرهای شغلی وتحت فشار قرار می‌دهد. با پیشرفت تکنولوژی و بخصوص ابزارهای هوش مصنوعی، موقعیت کاری کارگران در معرض تهدید است. تکامل سریع ماشین‌ها و هوش مصنوعی، جایگزین حدود 75 میلیون شغل و موجب بیکارشدن افراد خواهد شد. همچنین براساس پیش‌بینی «مجمع جهانی اقتصاد» تا سال 2025، ماشین‌ها وظایف کاری بیشتری نسبت به انسان‌ها انجام خواهند داد و این آمار در مقایسه با نقش 71 درصدی انسان است که در حال حاضر وجود دارد. در چنین شرایطی، کارگران به مجموعه مهارت‌های بسیار متفاوت و حمایت‌های بیشتری در مقایسه با آن‌چه امروز دارند، نیازمند هستند. به گفته برخی پژوهشگران، بزرگترین مشکل کارفرمایان و کارگران، بازآموزی خواهد بود.
گزارش از زهرا میرابیان
منابع:
- سازمان بین‌المللی کار
- نشریه اینترنتی «اولیو برد»
- دایره المعارف «بریتانیکا»
- گزارش مجمع جهانی اقتصاد
- گروه صنعتی «اد کو»
دیدگاه خود را بنویسید