تعریف و درک جهانی واحدی از خلاقیت وجود ندارد. این مفهوم از عرصه  هنری تا حل مسئله در زمینه توسعه اقتصادی، اجتماعی و توسعه پایدار قابل تعریف است. سازمان ملل متحد ۲۱ آوریل (امسال مقارن با 2 اردیبهشت‌ماه) را به عنوان روز جهانی خلاقیت و نوآوری نامگذاری کرده است تا آگاهی از نقش خلاقیت و نوآوری در تمامی جنبه‌های توسعه انسانی افزایش یابد.

نوآوری و خلاقیت در اهداف توسعه پایدار

 نوآوری برای استفاده از پتانسیل اقتصادی کشورها ضروری است. نوآوری، خلاقیت و کارآفرینی انبوه می‌تواند حرکت جدیدی را برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار (SDGs)  ایجاد کند. می‌تواند باعث رشد اقتصادی و ایجاد شغل شود و در عین حال فرصت‌ها را برای همه از جمله زنان و جوانان گسترش دهد. می‌تواند راه‌حل‌هایی برای برخی از اصلی‌ترین مشکلات مانند ریشه کنی فقر و رفع گرسنگی ارائه دهد. خلاقیت و نوآوری انسانی در هر دو سطح فردی و گروهی به ثروت واقعی ملت‌ها در قرن بیست و یکم تبدیل شده است.

چرا خیریه ها به نوآوری نیاز دارند؟

 امروزه نوآوری و خلاقیت رکن‌ اصلی پروژه های موفق را در یک خیریه تشکیل می‌دهند. موسسات خیریه برای یافتن راه‌حل‌های مشکلات موجود می‌بایست  نابرابری اجتماعی، بیماری، فقر و  نقض حقوق بشر را کاهش دهند. در دنیای امروز نوآوری برای خیریه و اهدافش ضروری است، زیرا به آن‌ها  اجازه می‌دهد تا تفکر خود را به چالش کشیده و سطح زندگی ذینفعان را  تغییر دهند. بنابراین، در عین حال که موسسات خیریه نیاز به نوآوری دارند ، این خطر نیز  وجود دارد که نتوانند نیازهای افرادی را که به آن‌ها خدمت می‌کنند برآورده کنند، واقعیت این است که کارمندان اغلب نمی‌دانند نوآوری برای آن‌ها چه معنایی دارد.

 تعریف نوآوری برای موسسات خیریه در واقع روش‌شناسی است که امکان تغییر را فراهم می‌کند و سطح تأثیر خیریه را بهبود می‌بخشد. این تأثیر مخصوصا برای نگاه به مشکلات  ذینفعان، فرآیندها، ماموریت، هدف و جوامع  با اهمیت است. هنگامی که نوآوری به خوبی انجام شود، می‌تواند مدل‌های کسب‌وکار، فناوری یا راه‌های کسب درآمد جدید و با ثبات مالی  را به نمایش بگذارد و خیریه‌ها‌‌ در  نهایت اطمینان حاصل کنند که خدمات آنها برای کسانی که به آنها نیاز دارند در دسترس است. از آنجایی که نوآوری یک متدولوژی است، همه کارکنان می‌توانند در نقش خود آن را  به کار ببرند زیرا  می‌توانند فرآیندی را دنبال  و شواهد را  جمع‌آوری کرد و با کشف بینش‌ها از آن‌ها برای توسعه، پیاده‌سازی و مقیاس‌بندی راه‌حل‌های تاثیرگذار استفاده کرد.

نوآوری یک خیریه معمولاً شامل برخی از اصول زیر است:

• پیدا کردن زمینه مشکلات اجرا و عملکرد یک خیریه
• ایده‌پردازی راه‌حل‌هایی برای حل مشکل
• جمع‌آوری ایده‌ها
• پیداکردن نمونه‌ای پویا و موفق از ایده
• قابلیت اندازه‌گیری داشتن یک ایده
• آماده بودن و توانایی سازگاری و شروع مجدد در صورت نیاز

یک تصور غلط رایج وجود دارد که نوآوری صرفاً به فناوری جدید مرتبط است، در واقع نوآوری به معنای بهتر کردن عملکرد یک سازمان نیز هست. خیریه‌ها می‌توانند برای ایجاد نوآوری بهتر می‌توانند از پنج روش استفاده کنند:

1 -روش نوآوری خود را ابداع کنید

اجرای فرآیندهای جدید از هر نوع در محل کار می تواند یک کار چالش برانگیز باشد. روش‌های بسیار خوبی وجود دارد که خیریه‌ها می‌توانند از آن برای ابداع  استفاده کنند، اما آن‌ها باید اطمینان حاصل کنند که نسخه خودشان و متایب با  هدف خیریه خودشان باشد. آن‌ها می‌توانند با تهیه  چارچوب و سپس آزمایش  آن در چندین پروژه مختلف و در بخش‌ها و تیم‌های متفاوت به   نتایج قابل اندازه‌گیری برسند. همچنین می‌توانند  قبل از راه‌اندازی رسمی پروژه،  آن را آزمایش کنند که آیا  قابل اجرا است یا خیر زیرا مشکل احتمالی را باید  زودتر شناسایی و بررسی کردد که آیا واقعاً قابل استفاده است و  یا هدف  همه برآورده می‌کند؟

2- نوآوری  را به یک اولویت سازمانی تبدیل کنید

نوآوری امروزه در راس همه فعالیت‌های خیریه‌ای و در اولویت مدیران آن‌ها است و تقریباً همه اهمیت آن را تصدیق کرده اند. اغلب سازمان‌های خیریه از ایده‌های نوآورانه صرف نظر می‌کنند  تا رویکرد خیریه به سلیقه همه سازگار شود که تفکری اشتباه است. ایجاد نوآوری پایدار چیزی بیش از راه اندازی این روش است. نوآوری خیریه بدان معناست که خیریه‌ها بتوانند به طور مستمر به ذینفعان خدمات ارائه کنند نه این‌که باب سلیقه افراد عمل کنند.

3-  به افراد خود اجازه شکست بدهید و وقتی شکست خوردند از آنها تجلیل کنید

برای این‌که نوآوری کار کند، ضروری است که خیریه‌ها آزمایش و ریسک‌های محاسبه‌شده را بپذیرند تا به درستی نیازهای ذینفعان را درک کنند و شانس بیشتری برای ایجاد راه‌حل‌های موثر داشته باشند. کارمندان باید در محل کار احساس راحتی و امنیت کنند تا بتوانند خطرات لازم برای آزمایش و یادگیری را بپذیرند. تحقیقات دکتر «برنه براون» در مورد آسیب‌پذیری می‌دهد که ریسک‌پذیری، درس‌های ارزشمندی را به همراه دارد که از شکست ناشی می‌شود. خیریه‌هایی که در مواجهه با شکست شجاع باقی می‌مانند و اشتباهات را فرصتی برای یادگیری می‌دانند، طبیعتاً محیط‌هایی را ایجاد می کنند که کارکنان در ایده‌ها و تصمیم‌گیری‌های خود جسورتر و شجاع‌تر خواهند بود.

4-  به افراد خود قدرت دهید تا نوآور باشند

موسسات خیریه نباید صرفاً به این واقعیت بپردازند که نوآوری وظیفه همه است - آن‌ها باید روی آموزش صحیح سرمایه‌گذاری کنند تا اطمینان حاصل شود که همه می‌دانند چگونه واقعاً نوآورانه رفتار کنند. با معرفی برنامه‌ها و آموزش‌های نوآورانه، موسسات خیریه مهارت‌های مناسبی چون  رهبری، تجربه، خلاقیت و اعتماد به نفس را در افراد  ایجاد می‌کنند که برای نوآوری لازم است.

5- فرهنگ یادگیری و ارتباط را افزایش دهید

فرهنگ یادگیری زمانی است که یک سازمان تاکید زیادی بر تشویق کارکنان خود برای به دست آوردن دانش و توانایی‌های لازم برای بهترین عملکرد خود و کمک به رشد سازمان دارد. یادگیری گاهی اوقات کاملاً فردی است و  اعضای تیمی که در یک دوره آموزشی شرکت دارند و مهارت‌های جدیدی را می آموزند، آن را با سایر اعضا به اشتراک نمی‌گذارند. برای مقابله با انحصار آموزش و یادگیری در خیریه‌ها، مدیران باید بر روی ارزیابی پروژه، جمع‌بندی، ایجاد فرصت مساوی برای تبادل فکری در مورد موفقیت‌ها و آموخته‌های پروژه و ایجاد یک برنامه عملی، تمرکز کنند تا  در نتیجه آن فرهنگ نوآوری ارتقا پیدا کند. 

یادداشت از زهرا میرابیان 

منابع

سازمان ملل متحد

نشریه اینترنتی مدیوم