به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران؛ دهمین شماره از فصلنامه «آوای خیر ماندگار»؛ فصلنامه اختصاصی مطالعات و مدیریت امر خیر، مربوط به تابستان و پاییز 1402، در 232 صفحه تمام‌رنگی منتشر شد و نسخه الکترونیکی آن اکنون در طاقچه در معرض مخاطبان است. 

  این شماره به صورت ویژه به موضوع کاربرد فناوری در نیکوکاری می‌پردازد و مشتمل است بر بخش‌های پرونده ویژه (12 مقاله)؛ گزارش (4 یادداشت)؛ مدیریت و حکمرانی (2 مقاله)؛ فرهنگی، هنری و ادبی (11 یادداشت)؛ آزاد (3 یادداشت) و بخش خبری (6 خبر). صاحب‌امتیاز این فصلنامه، «بنیاد خیریه راهبری آلاء» است.

 حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین علی ملانوری (مدیر مرکز خیر ماندگار) در جایگاه مدیرمسئول قرار دارد و دکتر سیدحسین سیدی؛ سردبیر، دکتر مهدی توسلی؛ جانشین سردبیر و دکتر مهشید رضایی؛ دبیر تحریریه هستند. 

ضرورت کاربرد فناوری‌های نوین در فعالیت‌های خیرخواهانه

 پرونده ویژه این شماره در رابطه با کاربرد فناوری در نیکوکاری، دربرگیرنده 12 مطلب است که در قالب مقاله، گفت‌و‌گو و گزارش تنظیم شده است.

  دکتر سیدحسین سیدی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شاهرود و سردبیر فصلنامه، در یادداشت کوتاه خود تحت عنوان «کاربرد فناوری در نیکوکاری»، ضمن ارائه توضیحی درباره اهمیت و ضرورت استفاده از فناوری در امور نیکوکارانه در دنیای جدید، به گستردگی ابعاد این موضوع در ارتباط با امر خیر پرداخته است. آنچنان‌که او و همکارانش را برآن داشته تا از این پس در فصلنامه «آوای خیر ماندگار»، بخشی را به موضوع فناوری اختصاص دهند. سیدی در پایان یادداشت خود به این نکته مهم اشاره می‌کند که «بی‌شک مسیر بهره‌وری و پایداری نیکوکاری از کاربرد فناوری‌های نوین در خیریه‌ها و فعالیت‌های خیرخواهانه می‌گذرد.» نکته‌ای درست که می‌تواند نیکوکاران و کنشگران مدنی را به فکر و اقدام وادارد.

 مزایای فین‌تک در جذب کمک‌های مالی

 مجید ولی‌محمدی؛ مشاور و پژوهشگر کارآفرینی اجتماعی در مقاله‌ای با عنوان «مزایای فناوری‌های مالی (FINTECH) در جذب سرمایه و کمک‌های مالی» از تلاقی فناوری و خیریه می‌گوید که در آن پیشرفت‌های فین‌تک یا تکنولوژی مالی، عصر جدیدی در جمع‌آوری سرمایه و هدایا به وجود آورده و به اهداء‌کنندگان، سازمان‌ها و علاقه‌مندان به خیریه، مزایای فراوانی ارائه داده است. ولی‌محمدی، فراگیری و دسترسی گسترده، راحتی و سرعت، پاسخگویی و شفافیت، کاهش هزینه‌های اداری، تأمین مالی جمعی و کمک‌های خُرد، تأثیرگذاری جهانی، شخصی‌سازی و اعطای شخصی، تجزیه و تحلیل داده‌ها، توسعه وقف، ارزیابی تأثیر، رعایت مقررات را از جمله مزایای این روش جدید معرفی می‌کند و از جمع‌آوری، سرمایه‌گذاری اجتماعی، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTS)، اتوماسیون فرایند رباتیکی (RPA) به عنوان روندهای فین‌تک در جذب سرمایه و کمک‌های مالی یاد می‌کند که منظره جمع‌آوری منابع مالی برای سازمان‌های غیرانتفاعی را تغییر داده است. به گفته این پژوهشگر، فین‌تک، یک صنعت پویا و در حال تکامل است و می‌تواند در بهبود کارایی و تأثیرگذاری خیریه‌ها مؤثر باشد. 

 پلتفرم «سایه» و بستر شفافیت و کمک‌رسانی

 گفت‌‌وگو با محمدعلی سبحانی؛ مدیرعامل پلتفرم «سایه»، دیگر بخش این پرونده است که توسط زهرا حاتمی انجام شده است. سبحانی در این مصاحبه از چگونگی تأسیس این پلتفرم توضیحاتی ارائه کرده است. به گفته او، پلتفرم «سایه» جزو معدود مؤسسات خیریه است که به عنوان مؤسسه دانش‌بنیان زیرنظر معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری ثبت شده است، حاصل یک ایده جمعی و یکی از محصولات مؤسسه خیریه «مجمع ترنم صبح سپید» است که از زمان راه‌اندازی تاکنون حدود 42 هزار نفر از طریق آن به افراد نیازمند کمک کرده‌اند و تاکنون اطلاعات بالغ بر صد و 80 هزار خانوار در تمام ایران به عنوان مددجو در آن ثبت شده است. سبحانی «بستر شفافیت و کمک‌رسانی» را شعار «سایه» دانسته و تأکید کرده است که با استفاده از پلتفرم‌هایی چون «سایه» می‌توان از موازی‌کاری مؤسسات خیریه جلوگیری کرد و به اعتمادسازی بیشتر برای مردم یاری رساند. توضیح طرح‌های «اهدای کامل» و «گلریزان» و گفت‌و‌گو درباره منابع مالی و ساختار اداری پلتفرم «سایه»، دیگر بخش‌های این مصاحبه است که اطلاعات خوبی درباره برنامه‌های این پلتفرم ارائه می‌دهد.

 نگاهی به همت جوانان؛ نخستین خیریه مجازی در ایران

 «نگاهی به «همت جوانان»؛ یک خیریه مجازی در کشور»، یادداشتی است به قلم مریم داوری؛ نویسنده و خبرنگار که در آن توضیحاتی درباره نخستین خیریه مجازی ایران به نام «همت جوانان» آمده است. داوری در این یادداشت، ضمن اشاره به نحوه شکل‌گیری ایده این خیریه، از تلاش بانیان آن برای جلب مشارکت همه اقشار جامعه سخن گفته و به این نکته اشاره کرده است که از زمان تأسیس خیریه در شهریورماه 1390 توسط مهدی قمصریان و زینب رشیدی مهرآبادی تاکنون، این مؤسسه قادر به جذب بیش از صد و 87 میلیارد ریال کمک نقدی مردمی شده است. توصیف فعالیت‌های مؤسسه از جمله همکاری در پخش برنامه تلویزیونی «خوبی از خودتونه» در ماه رمضان از شبکه دوم سیما، برگزاری گلریزان برای فروش «دیوار یادگاری» و ... از دیگر مطالب این یادداشت است که به آن پرداخته شده است.

 آگاپه؛ پلتفرمی برای اقدامات بشردوستانه

 «آگاپه؛ پلتفرمی برای اقدامات بشردوستانه»، بخش دیگری از این پرونده است که توسط زهرا حاتمی، گردآوری و آماده شده است. او در این یادداشت، اطلاعاتی درباره مؤسسه خیریه غیردولتی، غیر تجاری، غیر سیاسی و غیر انتفاعی «مهر هوشمند (آگاپه)» می‌دهد که از سال 1397 به عنوان یک استارتاپ اجتماعی با ایدۀ دانش‌بنیان و با مجوز وزارت کشور آغاز به کار کرد و تاکنون فعالیت دارد. این پلتفرم که در آغاز به عنوان بازوی اجرایی یک مؤسسه اعطای بورسیه به کودکان بی‌سرپرست شروع به کار کرد، بر اثر درک واقع‌بینانه نسبت به مشکلات کار خیر و در جهت راهیابی به شفاف‌سازی و تسهیل امور نیکوکارانه، کار خود را در سطح ملی و بین‌المللی گسترش داد. از جمله امکانات «آگاپه» می‌توان به بازارچه آنلاین، حمایت مالی و برندسازی اشاره کرد. همچنین همکاری استراتژیک با «دیجی‌کالا» از نوآوری‌های این پلتفرم است که مشکلات امور نیکوکارانه پیشین در انتخاب کالای مورد نیاز را تا حد زیادی مرتفع ساخته است. 

 رمزنگاری نیکوکاری و ابدی‌کردن لحظات نیکوکاری

 مهدی رضایی؛ کارشناس بورس و اوراق بهادار در یادداشتی با عنوان «معرفی فعالین NFT و رمزنگاری در نیکوکاری؛ ابدی‌کردن یک لحظه نیکوکاری»، ضمن اشاره مقدماتی به نیکوکاری مبتنی بر رمزنگاری به عنوان یک روش نسبتاً جدید برای کمک‌کردن، دریافت مساعدت‌های مالی و توزیع آن‌ها و شرح مزایای استفاده از ارزهای دیجیتال در امور خیریه، به معرفی سه فعال ایرانی در حوزه رمزارز و نیکوکاری پرداخته است. به زعم این پژوهشگر، خصلت غیرمتمرکز و جهانی‌بودن بلاک‌چین‌ها، وجود توافق‌نامه‌های دیجیتال و امکان مدیریت ساده‌تر مؤسسات خیریه از جمله مزایای این روش است که در کنار محدودیت‌هایی چون نوسان بالای قیمت ارزهای دیجیتال، مشکلات امنیتی و عدم آگاهی بخش زیادی از مردم باید در کنار هم درک شوند. پلتفرم‌های «مومنت» و «اکسبیتو (پویش اکستیکو)» و کمپین «تبدیل نیکی» ار جمله سامانه‌های ایرانی فعال در عرصه نیکوکاری با استفاده از رمزارز هستند که به کوتاهی و گویایی در این یادداشت معرفی شده‌اند.

 به گفته نویسنده، «مومنت» با ثبت لحظات نیکوکاری از طریق تبدیل لحظه اثر کمک افراد خیّر به ان‌اف‌تی، این لحظه را برای فرد، ابدی می‌کند. اکسبیتو که در سال 1401 در جشن یک‌سالگی خود از ویژگی جدید اکستیکو رونمایی کرد، به کاربران امکان پرداخت مبالغ رمزارزی تحت عنوان نیکوکاری و کمک به مؤسسات و بنیادهای هم‌یاری را می‌دهد و صرافی «تبدیل» در جهت توانمندسازی مالی تمام اقشار جامعه از 10 دی‌ماه 1401، بستری را فراهم ساخته تا ایرانیان بتوانند از طریق خیریه‌های سیمرغ، رامونا، پیام امید، «انجمن اوتیسم ایران»، کمک به هموطنان زلزله‌زده خوی را در قالب تومان و ارز دیجیتال انجام دهند. 

 تغییر نگاه سنتی به امر خیر با پلتفرم «مردمانیم»

 بخش دیگر این پرونده به گفت‌وگوی مریم داوری با کاظم قنبری؛ بنیانگذار پلتفرم «مردمانیم» اختصاص دارد. این پلتفرم که محصول شرکت «قاصدک سامانه» است، «مردمانیم» را در قالب مسئولیت اجتماعی سازمان خود که در حوزه طراحی و توسعه نرم‌افزارهای حوزه زیرساخت مخابرات مثل نرم‌افزارهای بیلینگ، شارژینگ و ... فعال است، تولید کرده است. قنبری در این گفتگو، از دیدگاه‌ها و چهارچوب‌های ذهنی سنتی و قدیمی در امر نیکوکاری گله کرده است و پلتفرم‌های موجود غیر از «مردمانیم» را در حد یک درگاه پرداخت فروکاسته است و او از جذب 12 هزار کاربر در طول یک‌سال‌و‌نیم به صورت ارگانیک و بدون تبلیغات سخن گفته است. مدیرعامل «مردمانیم» معتقد است که باید با آموزش، فرهنگ‌سازی و تغییر نگاه خیرین، مردم و حاکمیت به مسئولیت اجتماعی، تغییرات لازم رخ دهد. به گفته او کل هزینه‌های این پلتفرم تاکنون پنج میلیارد تومان بوده و تعداد افراد فعال در شرکت، حدود 30 نفر اعلام شده است. 

 سازمان‌های غیرانتفاعی و فناوری در بازاریابی دیجیتال و جذب سرمایه

 گزارش NONPROFIT TECH FOR GOOD از کاربرد فناوری در سازمان‌های غیرانتفاعی که در سال 2023 م. منتشر شده است، در این شماره «آوای خیر ماندگار» توسط فاطمه عبدالعظیم‌بیگ؛ کارشناس ارشد برنامه‌ریزی رفاه اجتماعی، ترجمه شده است. این گزارش به دنبال درک بهتری از نحوه استفاده سازمان‌های غیرانتفاعی از فناوری در بازاریابی دیجیتال و جذب سرمایه است که براساس پاسخ‌های نظرسنجی هزار و 732 متخصص غیرانتفاعی از 116 کشور جهان که در شبکه‌های اجتماعی مرتبط با سازمان‌های غیرانتفاعی مشترک هستند یا آن را دنبال می‌کنند، تهیه شده است. 

 بایننس؛ اولین خیریه فعال دنیا در فضای رمزارز

 مینا خاکی؛ نویسنده و خبرنگار در یادداشت «آشنایی با اولین خیریه فعال دنیا در فضای رمزارز» به سراغ مؤسسه خیریه بایننس (BINANCE CHARITY) رفته است که زیرمجموعه کمپانی بایننس است و در سال 2017 م. توسط چانگ‌پنگ ژائو (CHANGPENG ZHAO) در چین تأسیس شد. هدف این خیریه، ایجاد یک WEB3 فراگیر با در دسترس‌قرار دادن آموزش و تحقیقات آن برای همه و پیشبرد نوآوری در حمایت‌های بشردوستانه است که از سه طریق سازمان‌های غیرانتفاعی، اشخاص حقیقی و کیف پول خیریه در حال انجام است. 

 از جمله مهم‌ترین پروژه‌های برجسته بایننس در حوزه کمک‌های بشردوستانه، می‌توان به مبارزه با محرومیت دیجیتالی و مالی در برزیل، ناهار بایننس برای کودکان اشاره کرد. بایننس تلاش دارد از طریق  WEB3 برای همه با نابرابری و شکاف‌های اقتصادی و جنسیتی مقابله کند. همچنین بایننس در حال راه‌اندازی برنامه BINANCE SCHOLAR است تا کمک‌هزینه تحصیلی کامل دانشجویان در دانشگاه‌ها و کالج‌های برتر با مطالعات بلاک‌چین را فراهم کند. بایننس این کار را با هماهنگی BINANCE ACADEMY، مدارس توسعه‌دهنده و سایر مؤسسات آموزش حرفه‌ای انجام خواهد داد که برنامه‌هایی را برای حمایت مالی از افراد در زمینه آموزش مهارت‌های ضروری مرتبط با صنعت رمزارز ارائه می‌دهند. 

 یووارلایک و گسترش فرهنگ اهدای فردی در ترکیه

YUVARLA؛ شرکت اجتماعی در ترکیه» حاصل گفت‌و‌گو با امره داناجی، یکی از مؤسسان یووارلایک؛ سیستم صندوق پول اهدایی شفاف دیجیتال در ترکیه است که با همراهی اردی یرباسماز در ترکیه از سال 2014 م. آغاز به ایجاد یک زنجیره خرده‌فروشی با انجام توسعه کسب‌و‌کار در زمینه دیجیتال کرده‌اند. هدف آن‌ها ارائه کمک‌های مالی لازم به سازمان‌های غیردولتی است که در جستجوی راه‌حل‌هایی برای مشکلات اجتماعی مهم امروزی از تهدید حیات وحش گرفته تا خشونت علیه زنان هستند. این مجموعه در حال حاضر پلتفرمی به نام «فون‌زیپ» را هم مدیریت می‌کند و می‌کوشد تا فرهنگ اهدای فردی در ترکیه را توسعه دهد. «فون‌زیپ» با بیش از پانصد و 30 هزار عضو، تاکنون قادر به گردآوری مبلغی بالغ بر 9 میلیون لیر شده است. امره داناجی در این مصاحبه توضیح می‌دهد که هیچ کمیسیونی از کمک‌های مالی دریافت نمی‌منند و صد درصد کمک‌ها را به سازمان‌های غیردولتی منتخب می‌دهند. او به همه خیریه‌ها توصیه کرده است که با برنامه‌ریزی، وارد دنیای کسب‌و‌کار شوند و تیم‌سازی کنند و هدف داشته باشند. 

USSD و نیکوکاری

 «USSD؛ اولین مسیر پرداخت نیک از راه دور»، عنوان مقاله‌ای به قلم فائزه شجاعی‌نیا است که در آن ضمن توضیح واژه USSD و تاریخچه استفاده از آن در ایران و جهان، نحوه استفاده از این کد در امر خیر توضیحاتی داده شده است. به نظر نویسنده، USSD که به معنای ارسال پیام از طریق کد دستوری است و جزء خدمات ارزش افزوده GSM به حساب می‌آید، در ابتدا مسیری امن برای پرداخت به حساب می‌آمد که با گسترش فوق‌العاده در طی یک بازه زمانی، اندک‌اندک امنیت پیشین خود را از دست داد و تبدیل به یک مسیر ناامن شد. نویسنده، عدم نیاز به پیش‌ثبت‌نام اطلاعات کارت بانکی در یک سامانه مجزا را از جمله دلایل این رویداد می‌داند که نیکوکاران و خیریه‌ها را از استفاده از این مسیر منصرف و به سمت اپلیکیشن‌های قابل اعتمادتر سوق داده است. 

 مشکلات استارت‌آپ‌ها در گفت‌و‌گو با محی سنیسل

 گفت‌وگو با «محی سنیسل»؛ بنیانگذار «دونیت»، بخش دیگر شماره دهم مجله آوای خیر ماندگار است. در این مصاحبه که با «اکوموتیو» انجام شده است و در این مجله بازنشر می‌شود، سنیسل از چرایی تأسیس این استارت‌آپ و مشکلات آن می‌گوید. این بخش که با انتشار نامه‌ای انتقادی و گلایه‌آمیز از این کارآفرین ایرانی آغاز می‌شود، با مصاحبه‌ای از او تکمیل می‌گردد. سنیسل در این نامه از اعمال نظر شخصی مدیران دولتی، مالیات‌گیری‌های کمرشکن و قوانین ناعادلانه می‌گوید و از کارآفرینان می‌خواهد در صورت ناتوانی در موفقیت استارت‌آپ خود، آن را تعطیل کنند. به گفته این کارآفرین، «دونیت» موفق به مدیریت سیصد پروژه شده است که با کمک مالی آن کارگاه خیاطی، قالی‌بافی، حمایت مالی از دو استارت‌آپ و حمایت از حداقل 20 پروژه مرتبط با آموزش و فن‌آموزی تحقق یافته است. سنیسل، تأمین مالی خُرد (CROWD FUNDING) را کاراترین مدل برای مناطق محروم و کارآفرینی برای زنان سرپرست خانوار و نیازمندان می‌داند و از خلاء یزرساخت‌های بانکی و قوانین متناسب مالیاتی شِکوه می‌کند. او به خیریه‌ها توصیه می‌کند که حواس‌شان به تغییر نسل باشد و بدانند که نسل جدید به روش‌های سنتی نیکوکاری اعتمادی ندارد. 

 اتصال نیاز نیازمند به توان توانمند با «سایه»

 گفت‌و‌گو با حامد حمایت‌کار؛ فعال حوزه فناوری نیکوکارانه، درباره پلتفرم «سایه» دیگر بخش گفت‌و‌گومحور شماره جدید آوای خیر ماندگار است که توسط بهشته ضرغامیان انجام شده است. در این مصاحبه، حمایتکار از تأسیس پلتفرم «سایه» در سال 1395 و هدف آن برای اتصال نیاز نیازمند به توان توانمند می‌گوید. او یکی از مشکلات جدی اکوسیستم خیر در ایران را نداشتن اطلاعات جامع و صحیح دانسته است و امکان شفافیت بیشتر فضای اینترنتی در حوزه امر خیر حکایت کرده است. به نظر این فعال عرصه دیجیتال، میزان خیری که رد کشور در حال انجام است، مقدار محدودی را شامل می‌شود و در حال چرخش به سمت سازمان‌های معدودی است که درآمدهایی بیش از هزینه‌های خود دارند. پیشنهاد او تلاش برای اولویت‌سنجی و طراحی مدلی است که از طریق آن امکان پاسخگویی به دغدغه خیرین فراهم شود و بازار امر خیر در ایران توسعه یابد. همچنین او درخواست می‌کند که کمیته امداد یا نهادهای خیریه بزرگ در کشور در تولید پلتفرم‌های حوزه کراد فاندینگ بیشتر سرمایه‌گذاری کنند. 

 غزه به روایت تصاویر

 گزارش تصویری از کمک‌رسانی بین‌المللی به آسیب‌دیدگان غزه، نخستین قسمت بخش دوم شماره جدید آوای خیر ماندگار تحت عنوان «گزارش» است که در آن هفت عکس از این منطقه به چاپ رسیده است. 

 «آرشیت» در تلاش برای مطالبه‌گرکردن خیرین

 در ادامه، گفت‌و‌گو با مهندس بهبود برزین؛ مدیرعامل «آرشیت مهر رایانه» آمده که توسط زهرا حاتمی و غلامرضا صفرزاده صورت پذیرفته است. این شرکت که در سال 1392 ثبت شده و از سال 1395 کار خود را به صورت جدی آغاز کرده است و تاکنون موفق به ساخت سه نسل نرم‌افزار از جمله نرم‌افزار ویندوزی و دو نرم‌افزار تحت وب ورژن اول و سوم شده است، تا امروز 310 خیریه نرم‌افزار آرشیت را خریداری کرده‌اند که از آن میان 120 تا 150 خیریه فعال هستند و روزانه با آرشیت کار می‌کنند. برزین، ضمن انتقاد از هیئتی و سنتی‌بودن خیریه‌ها به این نکته اشاره می‌کند که با طراحی این نرم‌افزار تلاش کرده است خیرین را مطالبه‌گر کند. او فعالیت مجموعۀ خود را متفاوت از «آگاپه»، «مهربانانه» و «سایه» می‌داند و می‌گوید که دنبال آن نیست تا روی ابعاد اجتماعی کار کند و ترجیح می‌دهد تأثیر مثبت خود را فرای حاکمیت و بدون دخالت در سیاست روی جامعه بگذارد. 

 جنبش خبر خوب

 «جنبش خبر خوب» چگونه تأسیس شد؟» گزارشی است درباره صفحه اینستاگرامی GOOD NEWS MOVEMENT که در حال حاضر در حدود 2/5 میلیون نفر دنبال‌کننده دارد. صفحه‌ای که توسط میشل فیگوروآ ؛ روزنامه‌نگار و خبرنگار آزاد آمریکایی تأسیس شد تا به جای انتشار اخبار بد و ناراحت‌کننده رسانه‌های رسمی، به آرزوی مردم برای شنیدن اخبار خوب پاسخ دهد و از طیف گسترده‌ای از اخبار امیدبخش مانند نجات جان انسان‌ها از موقعیت‌های خطرناک، درمان بیماری‌های مختلف، رویدادها و تحولات شاد و مفرح برای مردم، تلاش برای پاکسازی محیط زیست و ... سخن گوید. این صفحه گرچه بر اخبار ایالات متحده آمریکا متمرکز است اما اتفاقات خوب دیگر کشورهای جهان را نیز منعکس می‌کند. برخی از این داستان‌ها مثل جمع‌آوری کمک 25 هزار دلاری برای دختر جوان معلول از جمله اخبار مثبت خیریه‌ای در این صفحه‌اند. 

 «آدم‌حسابی‌ها»

 «هم از آدمی شنیدیم بیان آدمیت... آدم حسابی‌ها»، راوی شکل‌گیری و پیشرفت صفحه اینستاگرامی «آدم‌حسابی‌ها» است. در این روایت، مهشید رضایی؛ دکتری تاریخ معاصر به ابتکار ایمان کاظمی در بنیانگذاری صفحه «آدم‌حسابی‌ها» در 15 مهرماه 1396 پرداخته است. رسانه‌ای با دنبال‌کننده‌های بسیار که با ایده مهرورزی اولین کنش‌های خود را نشان می‌دهد و آن را در شش فاز ادامه می‌دهد تا به معرفی افراد نیکوکار گمنام بپردازد و به جای اخبار تلخ و محتواهای زرد، زیبایی‌های انسانی را ثبت کند. 

 راهبرد حکمرانی مطلوب در امور خیر؛ با تأکید بر فضای مجازی

  نوبت به بخش «مدیریت و حکمرانی» می‌رسد؛ «راهبرد حکمرانی مطلوب در امور خیر؛ با تأکید بر فضای مجازی» نوشته دکتر محمدرضا اخضریان کاشانی؛ استادیار مرکز مطالعات انقلاب اسلامی دانشگاه تهران و مهدی احمدی؛ کارشناسی ارشد اندیشه سیاسی، یک مقاله علمی – پژوهشی در پاسخ به این پرسش است که فضای مجازی چه تأثیری بر حکمرانی مطلوب در امور خیریه دارد؟ نویسندگان ضمن مطالعه تطبیقی ارتباط میان فضای مجازی و امور خیریه ایران و جهان و نسبت این دو با حکمرانی مطلوب به کارکردهای فضای مجازی در امر خیر اشاره کرده‌اند که از جمله آن می‌توان به ایجاد یا توسعه زیرساخت ارتباطی مستقل در امر خیر، تسهیل دسترسی خیرین به اجتماعات و انجمن‌ها و نهادهای خیر در کشور و خدمات خیریه از طریق تجارت الکترونیکی اشاره کرد. 

 امتیاز ناشناس‌ماندن، جهانی‌بودن، کاهش هزینه‌های اقتصادی – اجتماعی، دسترسی افراد به امکانات یکسان، گسترش تعاملات و تبادل نظرها با سرعت بسیار بالا بخشی از فرصت‌های امر خیر در فضای مجازی است که مورد توجه این مقاله قرار گرفته است. با این حال پژوهشگران از چالش‌های پیش روی امر خیر در فضای مجازی غافل نبوده‌اند. آن‌ها وابستگی صرف خیریه‌ها و مؤسسات مردم‌نهاد به نهادهای دولتی و تورم قوانین و تشکیلات در امور خیریه، عدم تعریف ساختار شفاف در عرصه فضای مجازی درخصوص امر خیر و مشخص‌نبودن نیت افراد را از مهم‌ترین چالش‌های این حوزه دانسته‌اند. 

 کاربرد تکنولوژی‌های فناوری‌های اطلاعات در سازمان‌های مردم‌نهاد

 مقاله «راهکارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در شفاف‌سازی خیریه‌ها» نوشته امیررضا کولیوند؛ کارشناس ارشد مدیریت فناوری به موضوع کاربرد تکنولوژی‌های فناوری‌های اطلاعات در سازمان‌های مردم‌نهاد در دنیا پرداخته و نشان می‌دهد که فناوری‌های نوظهوری چون هوش مصنوعی، بلاک‌چین و اینترنت اشیاء و ... می‌توانند به کمک خیریه‌ها بیایند. کمک به خیریه‌ها برای طراحی یک مدل برای به حداکثر رساندن کمک‌های مالی به مدد هوش مصنوعی، صدور گواهینامه خدمات و تحقیقات، مالی و شفاف‌سازی، تأئید اعتبار شبکه و سرمایه‌گذاری گسترده توسط بلاک‌چین از جمله دستاوردهای این فناوری‌ها برای اکوسیستم خیریه در دنیای مدرن است. اموری که به خیریه‌ها یاری می‌رسانند تا امنیت مبادلات مالی خود را کنترل کرده و با استفاده از هوش مصنوعی به شناسایی و شفاف‌سازی خیریه‌ها کمک کند. 

بخش فرهنگی، هنری و ادبی

 فرهنگ یاریگری در شمال ایران

 «یاوردهی؛ مرهم رنج برنج» نوشته سعیده داوری‌مقدم؛ کارشناس ارشد جامعه‌شناسی و پژوهشگر اجتماعی، در مقاله خود به توصیف خُرده‌فرهنگ یاریگری یا یاوردهی در شمال ایران و در مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت برنج پرداخته است. به گفته نویسنده، این سنت علاوه بر نقش مهمی که در کشت و زرع برای شالیکاران دارد، منجر به تبادل صداقت، احساس مسئولیت، اعتماد، دوستی، ارتقاء روحیه شخصی، نشاط و سرزندگی، صمیمیت و احساس رضایت و مهربانی می‌شود و باعث قوام همبستگی و اعتماد میان روستاییان می‌گردد. 

 گردشگری گروهی و سنت شنبتشو –امی‌ایج در ژاپن

 «پیوند سفر و مِهر؛ سنت متقابل شنبتسو – امی‌ایج در میان گردشگران ژاپن» به قلم فاطمه عبدالعظیم‌بیگ؛ کارشناس ارشد برنامه‌ریزی رفاه اجتماعی به یکی از سنت‌های قدیمی و نیکوکارانه در ژاپن می‌پردازد که از قرن ششم تا هفدهم میلادی متداول بوده و همچنان نیز پُرطرفدار است. در این سنت، بستگان، دوستان و همکلاسی‌های فرد در هنگام مسافرت، هدایایی به او تقدیم می‌کنند. هدایایی که پذیرفتن آن، مسافر را ناگزیر خواهد کرد حتماً پس از پایان سفر برای فرد هدیه‌دهنده، سوغاتی‌ای به ارمغان بیاورد. نویسنده با تأکید بر این رسم، از گردشگری ژاپن به عنوان گردشگری گروهی یاد می‌کند و آن را بازتابی از ماهیت جامعه ژاپن می‌داند. جامعه‌ای که در آن یکی از کارکردهای سفر، تقویت هویت گروهی است. 

 مهرجویی، راوی مشارکت!

 مهراد شاهی؛ کارشناس ارشد پژوهش هنر و منتقد هنری در مقاله «مهرجویی، راوی مشارکت!» به سراغ کارنامه داریوش مهرجویی رفته است. او از مهرجویی به عنوان استاد تصویرساختن از روابط بین آدم‌ها و استاد روایت مشارکت یاد کرده و با مروری بر کارنامه فیلم‌سازی او، آنچه را که در این فیلم‌ها می‌توان مرتبط با مضامین نیکوکاری، همیاری، مشارکت و ... دانست، برکشیده است. به نظر شاهی، واکنش اهالی روستا و به خصوص شخصیت منش «مش‌حسن» در «گاو»، نشانگر مشارکت آن‌ها برای بهبود امور است. علی نصریان «آقای هالو»، نماد یک یاری‌دهندهِ خوش‌ذات و پاک‌طینت است که هم تلاش‌هایش پَرپَر می‌شود. «مادر عباس‌آقا» در فیلم «اجاره‌نشین‌ها»، تصویری از یک مادر ایرانی است که مایل است همه اهالی جامعه کوچک آپارتمان به صلح و رفاقت برسند. سرگذشت «بانو»ی مهرجویی در پی‌رنگ‌های پسینی خود به اخلاق یاریگری اشاره دارد و «سارا» نیز زنی یاریگر و کنشگر است که خلق آن کارنامه شخصیت‌های یاریگر مهرجویی را تکمیل می‌کند. در «مهمان مامان»، روایت مشارکت پُر فراز و نشیب همسایه‌ها برای حفظ آبروی مامان را می‌بینیم و سفره رنگینی که ماحصل مهربانی تک‌تک آدم‌هایی است که دور آن نشسته‌اند و برای این مهمانی زحمت کشیده‌اند. 

 مسابقه عکاسی

 معرفی مسابقه عکاسی INTER ACTION’S PHOTO CONTEST 2023، یکی دیگر از بخش‌های شماره اخیر آوای خیر ماندگار است. این مسابقه در بازه زمانی 10 جولای 2023 تا 1 سپتامبر 2023 برگزار می‌شود. تمرکز آن بر کارهای باورنکردنی بشردوستانه و توسعه است و به عکس‌هایی جایزه می‌دهد که منحصر به فرد و خلاقانه در مورد سوژه‌هایی چون خوداتکایی، فناوری نوآورانه، ارزش‌های مشترک، مشارکت و ارائه کمک‌های بشردوستانه باشند. 

 جشنواره ملی عکس نیکوکاری

 «جشنواره ملی عکس نیکوکاری» گزارشی از نشست شورای سیاستگذاری جشنواره‌ای به همین نام است که با حضور حجه‌الاسلام‌و‌المسلمین علی ملانوری؛ رئیس مرکز خیر ماندگار، دکتر مهدی توسلی؛ رئیس مرکز فرهنگ نیکوکاری خیر ماندگار، سیدعباس میرهاشمی؛ عضو شورای سیاستگذاری شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر و جمعی از عکاسان، فیلم‌سازان و استادان دانشگاه پیرامون مقدمات برگزاری این جشنواره برگزار شده است. این رویداد فرهنگی با شعار «هر ایرانی، یک نیکوکار و نیکوکاری، مسئولیت اجتماعی» در سال 1402 برگزار خواهد شد.

 مضامین نیکوکارانه در چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران

 «از افسانه تا واقعیت» به قلم اعظم ده‌صوفیانی؛ دکتری علوم ارتباطات، مروری است بر چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران که با محوریت مضامین نیکوکارانه آثارِ ارائه‌شده نوشته شده است. نویسنده، شرح کوتاهی از فیلم‌های متعددی چون «افسانه کوه ننوک»، «تاکسیدرمیست»، «مانلی»، «ملودی» و ... ارائه داده و در نهایت نتیجه گرفته است که مضامین نیکوکارانه به عنوان مضمون اصلی، بیش از همه در فیلم‌های پویانمایی به تصویر کشیده شده است و در فیلم‌های مستند، در کنار نشان‌دادن آداب و روابط اجتماعی و فرهنگی، نیک‌اندیشی هم حضور دارد. فیلم‌های داستانی اما به ندرت بیانگر نیکوکاری هستند و مضامین مرگ و نیستی، مصیبت و ناامیدی آن‌ها را دربرگرفته است. 

 معرفی کتاب

 معرفی دو رمان «گاف» نوشته سارا گریانلو که در سال 1399 موفق به دریافت مدال نیکوکاری از مرکز نیکوکاری خیر ماندگار شده است و کتاب «معماران عصر جدید؛ تحلیلی نو بر وضعیت سازمان‌های مردم‌نهاد در ایران و جهان» نوشته دکتر محمدصالح طیب‌نیا، مینا فلاح و دکتر حوریه ربانی اصفهانی، دیگر قسمت‌های این بخش است که به کوتاهی انجام شده است. کتاب «زندگی‌ای که می‌توانی نجات دهی» نوشته پیتر سینگر ترجمه دکتر کیوان شعبانی مقدم، دیگر کتابِ معرفی‌شده است. سینگر در این کتاب به ما می‌آموزد که برای حل یک مشکل فوری از عقل سلیم خود کمک بگیریم، درباره کسانی که دچار فقر شدید هستند، بیندیشیم، در راه کاستن از رنج دیگران اقدام کنیم و به این نکته توجه کنیم که جان انسان، انسان است و فرقی نمی‌کند آن انسان در کجا زندگی می‌کند؟

 معرفی پادکست با مضمون نیکوکاری

 همچنین پادکست‌ ایرانی «نیک‌آوا»؛ نخستین پادکست اختصاصی نیکوکاری و امر خیر و دو پادکست غیر ایرانی در حوزه نیکوکاریِ فناورانه در ادامه این بخش آمده است. 

CHARITY DIGITAL PODCAST، پادکستی است که به مؤسسات خیریه کمک می‌کند تا از بازاریابی دیجیتال و فناوری برای کاراتر شدن فعالیت‌های خود استفاده کنند و پادکست THIRD SECTOR، نوعی مجله صوتی در حوزه خیریه است که متخصصان این حوزه را از آخرین اخبار در این بخش مطلع می‌کند و به روز نگه می‌دارد. 

 تأثیر رسانه و شبکه‌های اجتماعی بر جمع‌آوری کمک‌های خیریه

در ادامه نوبت به بخش آزاد می‌رسد. یادداشت «تأثیر رسانه و شبکه‌های اجتماعی بر جمع‌آوری کمک‌های خیریه» به قلم گریگوری سکستون و لیلی ونگ و ترجمه صالح کمپانی عبائی؛ کارشناس ارشد آموزش زبان انگلیسی به بررسی محیط «فیسبوک‌کاز – FACEBOOK CAUSE» پرداخته است تا کارایی این محیط به منظور جمع‌آوری کمک‌های خیرخواهانه را به آزمایش گذارد. به گفته نویسنده، ویژگی ذاتی شبکه‌های اجتماعی از جمله ماهیت برهم‌کنشی آن‌ها، غیرمتمرکز‌بودن قلمرو مجازی و عدم محدودیت جغرافیایی به بسط تأثیر آن‌ها بر سازمان‌های مردم‌نهاد کمک کرده است. به نظر نویسندگان، هرچه یک مؤسسه، منابع بیشتری در اختیار داشته باشد، وب‌سایت باکیفیت‌تری در اختیار دارد که در نتیجه آن قادر به جمع‌آوری پول بیشتری هم هست. از سوی دیگر، برخی شاخه‌های مربوط به سازمان‌های مردم‌نهاد مثل مؤسسات مرتبط با سلامت، بیش از دیگران منابع مالی جذب می‌کنند و اهداء‌کنندگان معمولاً تمایل دارند که به خیریه‌های کوچک کمک کنند. 

شش خیریه معروف جهانی در حوزه فناوری اطلاعات

 «شش خیریه معروف جهانی در حوزه فناوری اطلاعات»، یادداشتی است که در آن، نویسنده که نامی از او نمی‌بینیم، خیریه‌های موسوم به فناوری اطلاعات را که نهادهایی غیرانتفاعی‌اند که ایدئولوژی اصلی‌شان ارتقای استفاده از رایانه، فناوری اطلاعات و بهبود سواد اطلاعاتی در میان گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه است، معرفی کرده است. از این جمله می‌توان به TECHNOLOGY FOR ALL (TFA) با هدف توانمندکردن قشر آسیب‌پذیرِ کم‌درآمد در استفاده از ابزار فناوری؛ CAMARAکه در زمینه دریافت کامپیوترهای دست‌دوم، تعمیر و نوسازی آن‌ها و توزیع‌شان در میان مدارس و مراکز آموزشی مناطق مختلف آفریقا فعالیت می‌کند. IT4COMMUNITIES IT4C که در حوزه معرفی متخصصان فناوری اطلاعات به خیریه‌هایی که به خدمات فناوری اطلاعات نیاز دارند، فعالیت می‌کند. 

BLACK GIRL CODE (BGC) یک سازمان غیرانتفاعی که تمرکزش بر آموزش استفاده از فناوری به دختران سیاه‌پوست هفت تا 17 سال دارد. 

GAMES FOR GOOD یک مؤسسه غیرانتفاعی که محصولات و خدمات سرگرم‌کننده را از صنایع فعال در این (GFG) حوزه جمع‌آوری و آن‌ها را به مراکز نگهداری از کودکان می‌دهد. 

A HUMAN RIGHT یک مؤسسه غیرانتفاعی است که خدمات دسترسی به اینترنت و خطوط تلفن را به طور رایگان برای کشورهای در حال توسعه و شهروندان کشورهایی که دولت آن‌ها دسترسی به اینترنت را محدود کرده است، فراهم می‌کند. 

 معرفی پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران

 در ادامه به بخش خبری می‌رسیم. در یادداشت «پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، چرا و چگونه تأسیس شد؟»، مجتبی اصغری؛ سردبیر این پایگاه، ایجاد این رسانه را یکی از برنامه‌های عرصه فرهنگ‌سازی معرفی می‌کند که قرار است خلاء یک پایگاه اطلاع‌رسانی جامع در عرصه نیکوکاری ایران را پُر کند و مرجعی برای انتشار اخبار، گزارش‌ها، تحلیل‌ها و مطالبات مربوط به فعالیت‌های خیر و رسانه‌ای برای رشد و ارتقای عرصه نیکوکاری باشد. طرح تأسیس این پایگاه خبری در بهمن 1401 در مرکز فرهنگ نیکوکاری خیر ماندگار به نگارش درآمد و سرانجام در مردادماه 1402 به تصویب شورای عالی خیر ماندگار رسید. پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، فعالیت آزمایشی خود را از اول شهریورماه آغاز کرد و در حال حاضر با هفت گروه خبری شامل فعالیت‌های نیکوکاری، اندیشه، جامعه بهتر، بین‌الملل، سیاستگذاری و حکمرانی، فرهنگ و هنر و چندرسانه‌ای به کار خود ادامه می‌دهد.

 اخبار دیگر

 در پایان این شماره، اخبار «نخستین همایش نکوداشت مؤسسات مردم‌نهاد و نیکوکاری ایران»، «نمایشگاه دستاورد سمن‌های استان مرکزی» و «جشنواره بین‌المللی همام (نمایش توانمندی هنرمندان توانیاب)» نیز آمده است.

گزارش از زهرا حاتمی