به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، چهل و هشتمین نشست «یک چای، یک تجربه» عصر دوشنبه، سی‌ام بهمن با حضور دکتر رضا درمان، مدیرعامل موسسه خیریۀ «ابتکار و توسعه نوید» و جمعی از مدیران و اعضای برخی موسسات خیریه و سمن‌ها در سالن جلسات آکادمی خیر ایران برگزار شد.
دکتر رضا درمان در این نشست با بیان اینکه حدود ۲۰ سال است که در حوزه مردم‌نهاد در جایگاه مشاور، عضو هیئت امنا، عضو هیئت‌مدیره و مدیرعامل کار می‌کنم، گفت: هشت سال مدیرعامل یک موسسه مدرسه‌ساز بودم. مدتی است در بحث درآمدزایی متمرکز شدم که حاصل آن دو، سه جلد کتاب شد. تعداد زیادی کارگاه نیز از این جنس برگزار کردم. این شانس را پیدا کردم که از زوایای مختلف به امور عام‌المنفعه نگاه کنم و این امر حاصل تعامل با سازمان‌های مختلف بوده است.
فعالیت متفاوت موسسه «ابتکار و توسعۀ نوید»
وی با اشاره به اینکه موسسه ابتکار و توسعه نوید را در سال ۱۴۰۰ راه اندازی کردیم، بیان کرد: ما در این موسسه هیچ کار خیر مستقیمی انجام نمی‌دهیم. به تعداد کافی موسسات خیریه در حوزه‌های مختلف هستند که کارشان را بلدند و با تجربه هستند. ما منابع‌مان را برای حمایت از موسسات قرار دادیم. به کمک هر موسسه‌ای که پروژه‌ای موثر و یا ایده‌ای برای یک موضوع داشته باشد، می‌رویم و تلاش می‌کنیم آن موسسه کارش را بهتر انجام دهد. موفقیت خود را در این می‌دانیم که پروژه با حضور ما یک پله بهتر انجام شود.
مدیرعامل موسسه ابتکار و توسعه نوید که نویسنده و مترجم نیز هست، اظهار داشت: به لحاظ ادبیات عام‌المنفعه، در حوزه سرمایه‌گذاری جسورانه یا ریسک‌پذیر فعالیت می‌کنیم. حتی این ریسک را می‌پذیریم که سرمایه‌مان از بین برود. تمام موسسات این فرصت را دارند که از این منابع مالی استفاده کنند. ادبیات سرمایه‌گذاری جسورانه چند سالی است که در دنیا جاری شده است. در ایران هم چند موسسه در این حوزه فعالیت کردند که موفق نبودند خوشبختانه ما مسیر را حفظ کردیم و امیدواریم که بتوانیم آن را ادامه دهیم.
برای حمایت از مؤسسات، آن‌ها را دقیق ارزیابی می‌کنیم
دکتر درمان با اشاره به روند کاری موسسه ابتکار و توسعه نوید خاطرنشان کرد: در مرحله اول ارزیابی از موسسات را داریم که کاری سخت و پیچیده است. در مسیر ارزیابی، ایده‌ای را دریافت می‌کنیم. این ایده باید اجزای دقیق داشته باشد و ما متوجه شویم که چه مشکلی را می‌خواهد حل کند یا چه کاری را انجام دهد، راهکار آن سازمان چیست، تئوری تغییر چیست و دنیای قبل و بعد از پروژه چه فرقی دارند. برای ما مهم است که جداول دقیقی از ریال، زمان و تعداد داشته باشیم. این کار شبیه پروپوزال است. البته یک پله جلوتر می‌رویم چون جدول اقدام می‌خواهیم.
وی ادامه داد: وقتی پروپوزال را دریافت می‌کنیم یک ارزیابی سریع داریم. بررسی می‌کنیم که آن موسسه و پروژه با آنچه ما در ماموریت خود تعریف کردیم، جور هست یا خیر. مالکیت سازمانی در آن موسسه جاری هست، اصلاً موسسه است یا تیم . بدین ترتیب با مواردی که در نظر گرفتیم امتیازبندی می‌کنیم تا ببینیم می‌توانیم با آن موسسه همکاری کنیم یا خیر. یکی از موردهای مهم برای ما این است که موسسه شفافیت مالی داشته باشد. امیدواریم پروژه‌ای که می‌خواهد اجرا شود به سرانجام برسد و از پول سرمایه‌گذاری بهره درست ببریم. کار کردن با موسساتی که پرونده مالی دارند مشکلات زیادی دارد. ما به این موسسات پیشنهاد می‌دهیم تا زیرساخت‌های خود را اصلاح کنند.
فرایند انتخاب مؤسسات چگونه است؟
مدیرعامل موسسه ابتکار و توسعه نوید با بیان اینکه کار کردن با موسساتی که پرونده مالی دارند مشکلات زیادی دارد، گفت: ما به این موسسات پیشنهاد می‌دهیم تا زیرساخت‌های خود را اصلاح کنند. ما از مسئول موسسه ۱۱ سوال می‌پرسیم تا متوجه شویم ایده و پروژه آن‌ها در حوزه ماموریت ماست یا خیر. سه محور «آموزش کودکان»، «بهداشت‌ودرمان عمومی» و «فقرزدایی و اشتغال‌زایی» حساسیت مثبت و محور کاری ماست. بقیه موارد مثل محیط زیست در ماموریت ما تعریف نشده است. بخشی از ماموریت ما از دل وصیت‌نامه محمدعلی نوید می‌آید.
دکتر درمان با بیان اینکه ما یک مدل عارضه‌یابی سازمان داریم که آن را روی موسسه اجرا می‌کنیم، افزود: در هفت سرفصل موسسه را بررسی می‌کنیم. در نظر می‌گیریم مؤسسه به لحاظ مدیریت مالی و مدیریت منابع انسانی کجاست. ظرفیت‌های مؤسسه را مشخص می‌کنیم و اینکه چقدر می‌شود روی آن حساب کرد. کارشناسان ما در موسسه سند ارزیابی دقیقی مشتمل بر ۷۰ صفحه تعریف می‌کنند. ارزیابی از پروژه و مؤسسه را در هفت سرفصل ریسک داریم. مواردی چون ریسک مالی و عدم اجرای پروژه توسط موسسه را در نظر می‌گیریم.
تاکنون از 20 مؤسسه حمایت کرده‌ایم
این نویسنده و مترجم ادامه داد: وقتی گزارش از موسسه تهیه شد، آن را به کمیته ارزیابی و هیئت مدیره می‌بریم. مرحله بعدی ارزیابی موشکافانه است.اگر گزارش تایید شد، فرایند عقد قرارداد با سازمان را خواهیم داشت.حمایت مالی ما بدون هیچ گونه دریافت هزینه‌ای است. فقط انتظار داریم که آن پروژه طبق تعریف به بهترین نحو انجام شود.سپس پایش و در نهایت گزارش نهایی داریم. یک گزارش اثرگذار اجتماعی از اجرای پروژه هست که همکاران بنده تهیه می‌کنند. ما تاکنون حدود ۱۰۰ موسسه را ارزیابی کردیم و در نهایت با ۲۰ موسسه به همکاری رسیدیم. در نگاه اول از نظر آن‌ها سختگیر هستیم اما خودشان اعتراف کردند که همکاری با ما به این سختگیری‌های می ارزید. در این مسیر یادگیری برای خود ما هم زیاد بود.
مدیرعامل موسسه ابتکار و توسعه نوید با بیان اینکه چهار تا شش ماه پروسه ارزیابی طول می‌کشد، عنوان کرد: ما سازمان چابکی نیستیم. زمان نیاز داریم که خیلی از مطالعات را انجام دهیم. حاضر نیستیم کیفیت را فدای سرعت کنیم. مبلغی که ما به موسسه‌ای که با آن عقد قرارداد می‌بندیم، بلاعوض است و میزان آن بستگی به پروژه دارد. میانگین مبالغ ما به پروژه‌ها پنج تا شش میلیارد تومان است. به جای مفهومی تحت عنوان «نرخ بازگشت سرمایه»، موضوع ما اندازه‌گیری اثرگذاری اجتماعی آن پروژه است.
منابع مالی موسسه از سود کارخانه‌های مرحوم «محمدعلی نوید» است
دکتر درمان در پاسخ به این سوال که آیا شما به موسسه‌ای که بخواهد بیمارستان بسازد، کمک می‌کنید، گفت: ساخت و ساز بیمارستان، مدرسه و هر جای دیگری در حوزه مأموریت ما نیست. به عنوان مثال اگر ایده نوآورانه برای سطح بهداشت وجود داشته باشد، آن را ارزیابی می‌کنیم. در واقع ما جاهایی حضور پیدا می‌کنیم که معمولاً خیرین به صورت عام علاقه به حضور در آن حوزه‌ها ندارند. یکی از مهمترین مفاهیمی که بر روی آن متمرکز هستیم، اندازه‌گیری اثرگذاری اجتماعی است. موسسه ما در سطح ملی است. ما از وزارت کشور مجوز گرفتیم و در این دو سال در حدود ۱۰ استان فعالیت داشتیم.
مدیرعامل موسسه ابتکار و توسعه نوین در مورد منابع مالی این موسسه خیریه اظهار داشت: منابع مالی این موسسه از اموال محمدعلی نوید است که یکی از کارآفرینان قدیمی ایران بوده است. وی کارخانجات زیادی همچون نفیس نخ، پروفیل سپاهان، بلور و شیشه تابان و نئوپان ایران کشت داشت. اصل اموال در این کارخانجات سرمایه‌گذاری شده است و ما از سود آن‌ها در موسسه ابتکار و توسعه نوین به موسسات خیریه برای انجام بهتر کارهای خیر کمک می‌کنیم.
25 درصد منابع خود در سال جاری را صرف توانمندسازی سازمان‌ها کردیم
مترجم کتاب «کسب و کار مشاوره» در پاسخ به این سوال که موسسه ابتکار و توسعه نوین حمایت غیر مالی هم از موسسات می‌کند، عنوان کرد: بله. یک بخش کار ما حمایت از پروژه است. یک مدل ارزیابی سازمان داریم که به آن سازمان کمک می‌کنیم که بهتر از قبل باشد و کمک‌های موثرتری انجام دهد. حمایت از سازمان اثر بلند مدت از خود به جای می‌گذارد. ما در سال ۱۴۰۰، هفت درصد منابع را در این بخش یعنی توانمند‌کردن سازمان‌ها صرف کردیم. این عدد در سال ۱۴۰۲ به ۲۵ درصد رسید و در سال ۱۴۰۳ به ۳۵ درصد خواهد رسید.
دکتر درمان درپاسخ به این پرسش که آیا کار در موسسه ابتکار و توسعه نوین طبق وصیت محمدعلی نوید است، بیان کرد: ایشان وصیت کرده بود که اموالش در سه حوزه آموزش کودکان، بهداشت و درمان و فقر زدایی و اشتغال‌زایی صرف شود. این موسسه حاصل خوش فکری و اعتقاد پسران ایشان به مطالعات محیطی بود. امروزه موضوع سرمایه‌گذاری جسورانه در دنیا جاری است. هر کاری که می‌کنیم اثر اجتماعی مثبت و منفی دارد. آنچه مهم است میانگین این اثرات است. ما پروژه‌ها را تقویت و سازمان‌ها را حمایت می‌کنیم.
رشد آسیب‌های اجتماعی و سرعت کارهای خیر زیاد شده است
مدیرعامل موسسه ابتکار و توسعه نوین ادامه داد: در برخی از موضوعات، پروژه‌های موازی را بررسی می‌کنیم که سه چهار سال دیگر بتوانیم مدلی را پیشنهاد دهیم. مثلاً بگوییم «ایران تاک» بهتر است یا «بنیاد توسعه کارآفرینی». اطلس ماندگار هم به نوعی کار ما را در حوزه ای دیگر انجام می‌دهد و ما می‌توانیم مکمل هم باشیم. موفقیت کار خیر در این است که کار عام‌المنفعه را اثرگذارتر انجام دهیم.
وی با اشاره به اینکه کارهای عام‌المنفعه در دنیا روز به روز بیشتر می‌شوند، اظهار داشت: هیچ موقع به اندازه امروز برای ما خیریه‌ها پول در دسترس نبوده است اما آیا این کافیست؟ خیر چون سرعت بروز اتفاقات بد و آسیب‌های مختلف به محیط، معیشت و بهداشت هیچ‌وقت به اندازه الان نبوده است. در واقع رشد آسیب‌ها هم زیاد شده است. با توسعه مقداری امر خیر نمی‌توان آسیب‌ها را جبران کرد. راهی نیست جز اینکه اثرگذارتر و بیشتر کار کرد و همچنین به کار عمق بخشید.
برنامه‌ریزی در ایران، کاری اضافی و تشریفاتی تلقی می‌شود
نویسنده کتاب‌هایی همچون «چگونه از خدمات مشاوران مدیریت استفاده کنیم؟» و «جمع سپاری» خاطرنشان کرد: فاز برنامه‌ریزی به لحاظ فرهنگی در ایران، فازی اضافی تزیینی و تشریفاتی محسوب می‌شود، در صورتی که در دنیا امری مهم و موثر تلقی می‌شود. پروپوزال، آرزوهایی است که در روی کاغذ می‌نویسیم و مهم‌تر از پروپوزال، برنامه اقدام است که ما توجه زیادی به آن داریم.
دکتر درمان در پاسخ به این سؤال که محمدعلی نوید چه سالی فوت کرد و موسسه ابتکار و توسعه نوین چه زمانی تاسیس شد، گفت: محمدعلی نوید سال ۱۳۹۱ درگذشت و ما موسسه را در مرداد ۱۴۰۰ تاسیس کردیم. اکثر سهام در کارخانه «نفیس نخ» تجمیع شده است چون کارخانه سودآوری است و ما بر کارخانجات آقای نوید نظارت داریم. در کنار موسسه، صندوق اثرگذاری اجتماعی ایجاد کردیم که روی کسب و کارهایی که اثرگذاری اجتماعی دارند، سرمایه‌گذاری می‌کنیم.
مدیرعامل موسسه ابتکار و توسعه نوین ادامه داد: به عنوان مثال یکی از سرمایه‌گذاری‌های ما روی «ایران تلنت» است که در حوزه اشتغال‌پذیر کردن جوانان کار می‌کند. اگر «ایران تلنت» خوب کار کند، اثرگذاری مثبتی می‌گذارد. در دنیا به این کار خلق ارزش اجتماعی می‌گویند. اگر آقای موسوی در کارخانه فیروز به جای ۱۲۰۰ نفر ۲۰۰۰ جوان را شاغل کند که می‌دانیم ۹۰ درصد آن‌ها معلول حسی حرکتی هستند مسلماً اثرگذاری اجتماعی بیشتری خواهد داشت. معتقدیم باید بر روی این کسب و کارها سرمایه‌گذاری کرد.
از برنامه‌های فرهنگی که در راستای ماموریت ما باشد، حمایت می‌کنیم
حمایت موسسه ابتکار و توسعه نوین از برنامه‌هایی با تولید محتوای فرهنگی و همچنین حمایت از برگزاری برنامه‌های فرهنگی پرسش دیگری بود که در این نشست مطرح شد و دکتر درمان در جواب آن تصریح کرد: اگر برنامه فرهنگی بتواند تبدیل به پروژه شود و در راستای ماموریت ما هم باشد از آن حمایت می کنیم. برای برگزاری برنامه‌های فرهنگی هم تاکنون حمایتی نداشتیم.
مدیرعامل موسسه ابتکار و توسعه نوین در پاسخ به این سوال که اگر خیریه‌ای پروژه‌ای در خارج از ایران داشته باشد با آن همکاری می‌کنید، بیان کرد: تاکنون چنین موردی نداشتیم. البته انتقال پول مشکل خواهد بود و مسئله مهم‌تر این است که حجم نیازهای داخل زیاد است و بهتر است که به مسائل داخل بپردازیم.
گزارش از مریم داوری
دیدگاه خود را بنویسید