به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، دکتر جلیل خاوندکار، استاد سابق دانشگاه تهران و از چهره‌های برجسته علمی کشورمان در عرصۀ «مدیریت دانش» که بنیانگذاری پارك علم و فناوری و عضویت در هیئت‌مدیره انجمن پارك‌ها و مراكز رشد فناوری كشور را در کارنامه دارد، در گفت‌وگوی اختصاصی با خیر ایران به جدیدترین رویکردهای خود درباره وضعیت نیکوکاری در ایران اشاره کرد. آنچه از نظر می‌گذرد، حاصل این گفت‌وگوست:
-از وضعیت گروه نیکی‌یار برای ما بفرمایید؛ در حال حاضر فعالیت‌های این گروه به چه شکلی پیگیری می‌شود و چه فرصت‌ها و چالش‌هایی دارد؟
جمعیت علمی نیکی‌یار یک هم‌اندیشی علمی برای توسعه و بهبود کار خیر در ایران است و در تعامل با موسسات خیریه، خیرین و مددجویان با برگزاری سمینار، شرکت در هم‌اندیشی، سخنرانی، برگزاری رویدادها و مطالعات علمی در پی ارتقای علمی کار خیر در ایران است. در دوران کرونا با محدودیت مواجه بودیم که در سال جاری تا حدودی جبران شده است.
-در حال حاضر وضعیت فعالیت‌های خیر و داوطلبانه را در ایران چگونه ارزیابی می‌کنید؟ مشارکت مردم را در کارهای خیر چطور ارزیابی می‌کنید؟ چه مشکلات و موانعی برای کار خیر در کشور وجود دارد؟
کار خیر در ایران هم به لحاظ کمّی و هم کیفی بسیار توسعه پیدا کرده و مشارکت بسیاری را جلب کرده است. انسداد راه‌های سرمایه‌گذاری و محدودیت در سبک زندگی لوکس همراه با سودهای کلانی که نیک‌اندیشان خیرخواه به دست می‌آورند، زمینه‌های زیادی برای توسعه نیکوکاری ایجاد کرده است. مشارکت مردم جای تحسین و افتخار دارد.
اگر دولت می‌توانست کار خیر را جایگزین بخشی از مالیات کند و نیز اگر ما هم مانند اروپا می‌توانستیم نیروهای جوان و فعال را بدون مزاحمت و با حمایت قانون در میدان‌ها و گذرهای مهم مستقر کنیم و نیز می‌توانستیم از جاذبه‌های موسیقایی و نمایشی استفاده بیشتری بکنیم، فضای نیکوکاری وسیع‌تر، لطیف‌تر و مردمی‌تر از این می‌توانست باشد.
- امروز کمک‌های فردی بیش از کمک به خیریه‌ها رونق دارد؛ رویکرد شما چیست، آیا کمک فردی را توصیه می‌کنید یا کمک سازمان‌مند به خیریه؟
کمک‌های بین فردی و کمک سازمان‌یافته هر کدام محسنات خود را دارند. اصلاً در کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست و خیرات مقایسه‌پذیر نیست. عده زیادی از هم‌وطنان ما به تبعیت از بزرگان و اولیاء و با پرهیز از ریا ترجیح می‌دهند کار خیر را در خفا انجام دهند. برای گروه دیگری از هم‌میهنان ما، تجربه‌های تلخ گرفتاری درنتیجۀ کمک جمعی و آشکار به خانواده زندانیان وجود دارد و گروه سومی هم هستند که با اعتماد به برخی خیریه‌های مشکوک خود را بازنده یافته‌اند.
اگر تمام خیریه‌ها ترازنامه مالی خود را با جزییات قابل قبولی منتشر کنند اعتماد مردم به خیریه‌ها بیشتر خواهد شد. مردم به هزینه‌های تأسیس آمفی تئاتر، سمینار، نشریه، جشن و امثالهم حساس هستند. از سوی دیگر بخشی از این نوع هزینه‌ها ضرورت دارند. ما با شفافیت و توضیحات اقناعی می‌توانیم این حساسیت را پاسخگو باشیم. بنظر من، بی‌گمان نتایج کار سازمان‌یافته با هم‌افزایی‌های وسیعی که ایجاد می‌کند بسیار بیشتر از کمک‌های بین فردی خواهد بود.
- با توجه به تجربیات شما در ارتباطات بین‌المللی، به نظر شما ارتباطات بین‌المللی چگونه می‌تواند به خیریه‌های داخلی کمک کند؟
نخستین بهره ما در ارتباطات بین المللی می‌تواند یادگیری باشد، یاد بگیریم زیاد ببخشیم، یاد بگیریم درست کار کنیم، یاد بگیریم حساب پس بدهیم، یاد بگیریم عده بیشتری از شهروندان خیر را در کنارمان داشته باشیم و یاد بگیریم از روش‌های بهتری برای جلب کمک‌های مردمی استفاده کنیم. در ارتباطات بین‌المللی باید مراقب پولشویی، سرچشمه‌های فساد، حمایت‌های سیاسی و کلاهبرداری باشیم. در درجه نخست، حمایت هم‌وطنان را جلب کنیم و در مراحل بعد، با هوشیاری و اطلاعات کافی، به همکاری با خیریه‌ها بپردازیم. موسسات نیکوکاری ایرانی از هر جهت مانند غار داموکلس محدودیت دارند و خیلی باید مراقب باشند.
- اگر قرار باشد در کارهای خیر، اولویتی را انتخاب کنید، این اولویت کدام است؟
خیرخواهی، نیکوکاری و کمک به همنوعان در وجود هر انسانی نهفته است. «برگ عیشی به گور خویش فرست / کس نیارد ز پس، تو پیش فرست!» کافی است کمی به خود بیاییم تا بفهمیم این همه مال و منال را نخواهیم توانست با خود به گور ببریم و روز خداحافظی هم توان بخشیدن نداریم همین امروز شاید که بخشی از دارایی خود را ببخشیم و این کار را تکرار کنیم. نیکوکاری راز ماندگاری نیکبختانه انسان در روی زمین است.
یک موضوع خیلی مهم این است که کمک‌های مستقیم، مددجویان را به سمت بیکاری سوق می‌دهد به طوری که حتی زمانی که کار پیدا می‌شود، حاضر نیستند کار کنند. شاید خیلی بجا باشد که کمک‌های کارآفرینی، تحصیلی، درمانی، ابزار کار و آموزشی … را اولویت قائل شویم. من شخصاً کمک درسی سالانه به ۲۰۰ الی ۳۰۰ دانش‌آموز و کمک‌هزینه برای چند دانشجو را به جای کمک‌های دیگر انتخاب کرده‌ام.
دیدگاه‌های بازدیدکنندگان
فاطمه قاضی نسب
با سلام
کاملا با نظر استاد عالی قدر و ارزشمند جناب آقای دکتر خاوندکار موافقم.
میرمعینی
سپاس از نکات مهمی که اشاره کردند