به گزارش خبرنگار پایگاه خبری خیر ایران، از سال ۱۹۸۸، روز اول دسامبر (برابر ۱۰ آذر)، روز جهانی ایدز نامگذاری شده است. هدف عمده از این نام‌گذاری این است که به مردم یادآوری شود HIV از بین نرفته‌ و هنوز کارهای زیادی است که باید انجام شود. در روز جهانی ایدز مردم لباس‌های‌شان را به روبان قرمز مزین می‌کنند تا توجه و مراقبت در برابر HIV  و ایدز را متذکر شده و به دیگران یادآور شوند که تعهد و پایبندی و حمایت آنها مورد نیاز است. مؤسسه مردم‌نهاد «همیاران سلامت‌پرور البرز» از جمله مؤسسات غیر دولتی است که یکی از فعالیت‌هایش در حوزه ایدز است.

  به بهانه روز جهانی ایدز گفت‌وگویی با افسانه نساجان؛ مدیر عامل این مؤسسه مردم‌نهاد انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید؛

 - در ابتدا بفرمایید که مؤسسه مردم‌نهاد همیاران سلامت‌پرور البرز چه زمانی و با چه هدفی تشکیل شد؟

 مؤسسه مردم‌نهاد همیاران سلامت‌پرور البرز در سال 1390 کار خود را با مؤسسه احیای تهران آغاز کرد. این مؤسسه به ما پیشنهاد داد که چون بسیاری از افرادی که نیاز به کمک و گرفتن خدمات دارند از کرج  و نزدیک تهران هستند و رفت‌وآمد به تهران برایشان سخت است، ما با آنها همکاری کنیم. در سال 1392 مجوز خود را از فرمانداری و در سال 1396 مجوز را از استانداری گرفتیم. مؤسسه مردم‌نهاد همیاران سلامت‌پرور البرز با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی به طور ویژه و پُررنگ در شاخه پیشگیری از اعتیاد و HIV کار خود را آغاز کرد.

 - منابع مالی این مؤسسه چگونه تأمین می‌شود؟

 ما به جایی وابسته نیستیم. مؤسسه کاملا مردم‌نهاد و عام‌المنفعه است. برخی از افراد به طور رایگان به ما خدمات ارائه می‌دهند؛ مانند روانشناسان و پزشکانی که به صورت رایگان به عنوان مدرس سمینارها و کلاس‌های ما به آموزش می‌پردازند. عده‌ای هم هستند که به آنها حق‌الزحمه می‌دهیم و االبته شرط می‌کنیم که برنامه، مخاطب داشته باشد تا وقت و هزینه‌ای که می‌کنیم، مفید و مثمرِ ثمر باشد. 

 - در زمینه ایدز چه خدماتی ارائه می‌دهید؟

 زمانی که ما کار را شروع کردیم، ایدز تابو بود و حتی کسی نمی‌توانست نام آن را به زبان آورد. ما از همان ابتدا، اصل را بر پایه محرمانگی گذاشتیم. برای مددجویان پرونده تشکیل می‌دادیم و آن پرونده‌ها محرمانه بود. بیشترین خدمات ارائه‌شده ما به مددجویان در راستای آموزش، مهارت‌افزایی و توان‌مند‌سازی  و تاب‌آوری است. بسیاری از خانواده‌های مددجویان ما سرخورده و ناامید بودند و نمی‌خواستند در جامعه حضور داشته باشند. ما با برگزاری کلاس‌های مختلف آموزشی و مشاوره‌هایی که به آنها ارائه دادیم، امید به زندگی را در آنها افزایش دادیم و ثمره کلاس‌ها این بود که مددجویان و خانواده‌هایشان ترغیب شدند که خودشان زندگی‌شان را اداره کنند. 

 یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین نتایج خدمات ما که این است که هیچ‌یک از مادران HIV+ به فاز ایدز وارد نشدند. این نشان‌دهنده پیش‌آگاهی خوب است که یک مؤسسه توانسته است با آگاهی‌بخشی آن را ایجاد کند. بخشی از برنامه‌های آموزشی ما بر مبنای پیشگیری است. ما در دانشگاه‌ها و مدارس بسیاری، سمینار و همایش با هدف اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به نوجوانان، جوانان و والدین برگزار کردیم. بعد از هر سمینار و همایش تعداد زیادی از جوانان برای انجام تست HIV به ما مراجعه می‌کردند. ما به آنها مشاوره می‌دادیم و اگر مشکوک به HIV بودند، آنها را به مراکز تخصصی ارجاع می‌دادیم. اگر تست آنها منفی بود از آنها درخواست می‌کردیم برای اطمینان بیشتر سه‌ماه دیگر برای تست مراجعه کنند.

 - فعالیت‌های شما در زمان شیوع کرونا چگونه بود؟

 در زمان شیوع کرونا آموزش‌ها را تعطیل نکردیم و به صورت وبینار برنامه‌ها و کلاس‌ها را برگزار کردیم. آموزش‌های ما به طور رایگان است و تاکنون سمینار و کلاسهای آموزشی بسیاری بر گزار کردیم.

 - این سمینارها و کلاس‌های آموزشی را بیشتر کجا برگزار می‌کنید؟

 تقریباً در تمام دبیرستان‌های البرز، هشتگرد و نظرآباد و در دانشگاه‌هایی همچون خوارزمی، رجایی، دانشگاه‌های علمی - کاربردی و حتی حوزه‌های علمیه این کلاس‌های آموزشی را برگزار کردیم که از جمله آن‌ها حوزه علمیه خواهران فردیس، فاطمیه و حضرت زینب (س) است. در حال حاضر هم با دانشگاه آزاد اسلامی برای برگزاری سمینار در حال رایزنی هستیم. هر جایی که جوانان باشند، ما سعی کردیم و می‌کنیم که در آنجا برنامه آموزشی داشته باشیم تا گامی مؤثر برای پیشگیری از ایدز برداریم. 

 خوشبختانه تاکنون استقبال خوبی از کلاس‌ها و سمینارهای ما وجود داشته است. این نشان از محتوای خوب برنامه‌ها دارد. هدف ما این است که به نوجوانان، جوانان و والدین آگاهی دهیم تا پیشگیری از ابتلا به ایدز صورت گیرد و همین‌طور اگر فرد مبتلایی در خانواده وجود دارد، طرز برخورد با او آموزش داده شود که افراد بدانند باید چه بکنند و چه برخوردی داشته باشند. البته امسال دیگر نمی‌توانیم در مدارس برنامه آموزشی و سمیناری برگزار کنیم.

 - چرا امسال نمی‌توانید؟

 ما بعد از شروع به کار برای برگزاری برنامه‌های آموزشی از وزارت آموزش و پرورش مجوز گرفتیم تا برای برگزاری کلاس و سمینار، آموزشگر به مدارس اعزام کنیم. از سال 1392 با آموزش و پرورش همکاری داشتیم. سال قبل برای تمدید مجوز به آموزش و پرورش مراجعه کردیم که گفتند از این به‌بعد خودشان چنین برنامه‌هایی برگزار می‌کنند و آموزشگر هم دارند. به هر حال کسی که کارمند است با کسی که در حوزه خاصی تخصص و تجربه دارد، فرق می‌کند. امیدوارم که آموزشگر آن‌ها تنها کارمند صرف نباشد و از علم، آگاهی و تجربه خوبی برخوردار باشند تا بتوانند آموزش‌های خوب و مفید و موثری داشته باشد.

 - به غیر از بحث آموزش، چه خدمات دیگری ارائه می‌دهید؟

 علاوه بر کارهایی که در قالب آموزش برای مدجویان HIV+ انجام می‌دهیم که به فاز ایدز وارد نشوند، توانمندسازی مادرارن را در نظر داریم. تقریباً 80 درصد مادران تحت پوشش ما مشغول به کار شدند، درآمد دارند و می‌توانند خانواده خود را اداره کنند. ما برای توانمندسازی و اشتغال مادارن کلاس‌های مختلف هنری مانند معرق و چرم‌دوزی و کلاس‌‎های آموزش کسب‌وکار و برندینگ برگزار می‌کنیم که مادران، هم کاری یاد بگیرند و هم بتوانند از طریق آن کار، کسب درآمد داشته باشند یا سایت و صفحه‌ مجازی‌ای داشته باشند که محصولات خود را به فروش برسانند. ما هم گاهی برای کمک به فروش محصولات مددجویان بازارچه‌ای برپا می‌کنیم.

 یک‌سری از خدماتمان هم روانشناسی است. ما کلاس‌های مختلفی در حوزه روانشناسی از جمله کلاس عشق به خود، خودشناسی و مهارت کنترل خشم و استرس برای مددجویان برگزار می‌کنیم تا از نظر روحی و روانی هم به مددجویان کمک کرده باشیم و مشکلات آنها در این حوزه مرتفع شود. همچنین کلاس‌های مناسبتی هم برای مددجویان برگزار می‌کنیم. برای نمونه، در هفته پیشگیری از سرطان پستان ما کلاس‌های آموزشی برگزار کردیم تا در این زمینه هم اقدامات پیشگیرانه آموزش داده شود.

 - وضعیت کارهای خیر را در جامعه چطور ارزیابی می‌کنید و آیا مردم مشارکتی دارند؟

 مردم قطعاً مشارکت دارند. عده‌ای از مدرسان برای برگزاری کلاس‌ها و سمینارها به طور داوطلبانه با ما همکاری دارند و خدمات رایگان ارایه می‌دهند. بخشی از فعالیت‌های خیریه‌ها و مؤسسات مردم‌نهاد توسط گروه خیرین و داوطلب انجام می‌شود و این نشان‌دهنده مشارکت خوب مردم در امور خیر است.

 - چند نفر تحت پوشش مؤسسه مردم‌نهاد همیاران سلامت‌پرور البرز قرار دارند؟

 حدود 52 نفر خانم تحت پوششش داریم که علاوه بر ارائه خدمات به آن‌ها، به خاطر رفع مشکلات‌شان به خانواده آنها هم در زمینه‌های مختلف خدمات می‌دهیم. برای نمونه، برخی از فرزندان مددجویان ما ترک تحصیل کرده بودند که ما موانعی که بر سر راه تحصیل آنها بود را رفع کردیم و آنها به کلاس و درس بازگشتند. فرزندان برخی از مددجویان را هم تحت پوشش قرار داد‌ه‌ایم و به آن‌ها کمک‌هزینه تحصیلی می‌دهیم. 

 سعی می‌کنیم که به مددجویان خود سبد کالا هم بدهیم. بسیاری از فرزندان مددجویان ما به خاطر مشکلات مادر در دوران بارداری یا فقر، دچار سوء‌تغذیه و مشکلات جسمی، حرکتی، ذهنی و گفتاری بودند. ما بحث توان‌یاب‌ها را سال 1393 در قالب کاردرمانی و گفتاردرمانی راه‌اندازی کردیم و به طور رایگان به ارائه خدمات پرداختیم. 83 نفر از بچه‌ها تحت پوشش ما هستند و حدود 130 بچه ترخیصی با درصد درمان 25 تا 100 درصد داشته‌ایم. بچه‌ای داشتیم که نمی‌توانست حتی آب دهان خود را جمع کند یا بچه‌ای داشتیم که نمی‌توانست بنشیند که با ارائه خدمات توان‌یابی، مشکلات‌شان تا حدودی رفع شد.

 - مهم‌ترین چالش در حوزه کار خیر در کشورمان را چه می‌دانید؟

 شاید برخی در حوزه خیر بخواهند خود را مطرح کنند که در این زمینه با مشکل مواجه می‌شوند. اگر بخواهیم فقط کار خیر انجام گیرد و اینکه توسط چه کسی باشد برایمان مهم نباشد، مشکل خاصی هم ایجاد نمی‌شود. افرادی هم هستند که می‌خواهند خیریه و مؤسسه‌ای را زیر سئوال ببرند اما اگر شفافیت در کار آن مؤسسه باشد، این افراد موفق نمی‌شوند. برخی هم بودند که می‌خواستند مؤسسه ما را زیر سئوال ببرند اما چون در تمام کارهایمان شفاف‌سازی داشتیم، آن‌ها به هدف خود نرسیدند. مسئلۀ دیگر این است که برخی از خیریه‌ها و مؤسسات مردم‌نهاد که در حوزه خیر کار می‌کنند، ممکن است با کمبود نیروی داوطلب مواجه شوند و این باعث خستگی آنها می‌شود. 

 کار خیر بدون پشتوانه مالی و نیروی انسانی، فرسایشی خواهد شد. باید دست‌به‌دست هم داد؛ چه از نظر مالی و چه از نظر نیروی انسانی و کارها را پیش برد تا آن مؤسسه به مشکل برنخورد. ما اوایل تأسیس خیلی اذیت شدیم اما دوام آوردیم و همین صبر و استقامت باعث شد که بتوانیم شکوفا شویم و به کار ادامه دهیم.

 - چه پیشنهاداتی دارید که کارهای خیر در جامعه فراگیرتر و تاثیرگذارتر شود؟

 ما از هم جدا نیستیم و برای رفع مشکلات جامعه باید همه نهادها چه دولتی و چه غیر دولتی باهم همکاری کنیم. باید تعاملات نهادهای دولتی با خیریه‌ها و مؤسسه‌های مردم‌نهاد بیشتر شود. نقش مشارکتی و مشورتی مؤسسات مردم‌نهاد و خیریه‌ها باید بیشتر مورد توجه سازمان‌های دولتی قرار گیرد تا قدم‌های بهتر و مؤثرتری در امور خیر و رفع مشکلات مردم برداشته شود. به نظرم باید از ظرفیت و تجربیات و تخصص خیریه‌ها به خوبی استفاده شود و به این تخصص و تجربه باید بها داده شود. به هر حال این مؤسسات خدمات رایگان ارائه می‌دهند و از تجربیات خوبی در حوزه خود برخوردارند و حیف است که با آنها مشورتی صورت نگیرد و از تجربیات آنها استفاده‌ای نشود. تعامل، همیاری و همکاری سازمان‌های دولتی باید با مؤسسات مردم‌نهاد و خیریه‌ها بیشتر شود تا خدمات به مردم هم رشد کمی و کیفی بهتری داشته باشد.

 - سخن پایانی؟

 از شما و مردم دعوت می‌کنم که به مؤسسه مردم‌نهاد همیاران سلامت‌پرور البرز بیایید و از نزدیک برخی از فعالیت‌های مؤسسه را ببینید. امیدوارم در این چند سال خدمت به اندازه امکانات و توانمندی خود توانسته باشیم به رسالت خود عمل کنیم و دیده شده باشیم. دیده‌شدن مؤسسه مردم‌نهاد همیاران سلامت‌پرور البرز یعنی مبتلانشدن فرد جدید به HIV و عدم ورودش به سیستم مخرب اعتیاد.

گفت‌وگو از مریم داوری