به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، پانزدهم اسفندماه روز درختکاری و آموزش حفظ همگانی محیط زیست است. به مناسبت این روز با خسرو سلجوقی؛ کارآفرین نمونۀ کشاورزی دربارۀ درختکاری و بحران کم‌آبی به گفت‌وگو پرداختیم.آنچه در ادامه می‌آید، حاصل این گفت‌وگوست:

باتوجه‌به بحران کم‌آبی و بحران فرسایش خاک در ایران، درختکاری چه اصولی باید داشته باشد؟

 اتفاقاً با درختکاریِ اصولی، نه‌تنها با بحران آب مقابله خواهیم کرد؛ بلکه آب مورد نیاز برای توسعه و پیشرفت پایدار کشور را هم تأمین خواهیم کرد. موضوع را باید فراتر از درختکاری دانست و به رویکرد حفظ محیط‌زیست سرزمین عزیزمان به‌طور اقتصادی نگاه کنیم. نه‌تنها با بحران کمبود آب دست‌وپنجه نرم نمی‌کنیم؛ بلکه به‌اندازه کافی آب داریم!! چند فعالیت اقتصادی و هوشمندانه با مشارکت مردم و دانشمندان برای مدیریت منابع آب، خاک و هوای کشور به این شرح انجام‌شدنی است: اولین کار، شناخت انواع آب موجود در کشور است، آیا می‌دانیم حداقل هشت نوع آب برای کشاورزی چیست؟

 شعارهای سه‌گانه که برای مشکلات و راهکارهای آب کشور بیان می‌شود: ۱. خشک‌سالی است. ۲. کم‌ مصرف کنید. ۳. آب نیست!، به‌دلیل کم‌اطلاعی یا بی‌اطلاعی از آب‌های موجود کشور، عدم مدیریت استفاده از این آب‌ها و ادامه کشت سنتی در نوع محصول، نوعِ روش و امثالهم باید شعارهای فوق را سر داد؛ ولی اگر آن هشت نوع آب را شناختیم، متناسب با هر اقلیم و آب موجود، کشت و کشاورزیِ متناسب را مدیریت می‌کنیم. این آب‌ها عبارتند از: ۱. آب باران، برای دیم‌زارها ۲.رطوبت نامرئی (شبنم) که دوونیم میلیون هکتار از اراضی کشور دارای این آب است، در مناطقی مثل حاجی‌آباد، آب باران ۱۸۰ میلی‌متر در سال و آب شبنم ۲۸۰ میلی‌متر در سال است. ۳. آب فاضلاب (پساب) ۴. روان‌آب (رودخانه) ۵. آب تصفیه‌خانه‌های شرکت‌ها ۶. آب گیاهی (صنوبر با هندوانه)، (ریواس با کدو) ۷. آب‌های متمرکز (ساحلی، تالاب و...)، ۸. سفره زیرزمینی (۴۵۰ میلی‌متر آب باران و ۴۵۰ میلی‌متر رطوبت را چگونه به سفره زیرزمینی باید انتقال داد؟) و اهمیت آبخیزداری و آبخوان‌داری.

 برای مدیریت آب کشور باید اقتصادِ آب کشور فعال شود، شبکۀ آب کشور و نقشۀ آب کشور تهیه شود و نقشه تولید کشور بر اساس آن نقشه و نقشه قیمت تمام‌شده آب تهیه شود. اگر برای آب کشور واحد قیمتی تعیین شود و آن موقع تمامی بخش‌های تولیدی کشور بر اساس این قیمت ارزش‌گذاری شود، می‌شود برآورد کرد که یک پراید معادل چند واحد آبی کشور است و آیا تولید پراید به‌صرفه است؟

 هر یک از آب‌های هشت‌گانه فوق در هر اقلیمی قیمت متفاوتی دارد و نمی‌توان و نباید با یک قیمت در تمامی اقلیم‌های کشور با آب موجود فعالیت اقتصادی کرد. متذکر می‌شوم که کشت گیاهانی همچون سالیکورنیا با آب‌شور دریا و تغییر اقلیم این مناطق را نباید نادیده گرفت. همچنین، درباره کشت درختانی همچون دارتالاب، توت آمریکایی، اکالیپتوس، تاغ، پده با آب‌شور و تغییر اقلیم این مناطق نباید قصور کرد.

 دوم، رویکرد کل‌نگری و یکپارچه به محیط‌زیست کشور از جمله دو مقوله پسماند، پساب و سایر پول‌سازهای طبیعی: دو دو تا چهارتا نه، بیشتر از هفت هزار میلیارد تومان. کشور ما حدود هشتاد میلیون جمعیت دارد و به‌طور میانگین، سرانه زباله روزانه هشت‌صد گرم از انواع زباله خانگی، باغی، اداری و غیره است؛ یعنی روزی ۶۴ میلیون کیلوگرم یا ۶۴ هزار تن. هفتاد درصد این زباله تر است؛ یعنی ۴۴۰۰۰ تن در روز و بهترین خوراکِ کرم پروتئینی «آیزینیا فوتیدا» که می‌تواند خوراک دام، طیور و آبزیان کشور را تأمین کند.

 از این ۴۴ هزار تن علاوه بر تولید کرم پروتئینی روزانه حداقل بیست درصد ورمی‌کمپوست حاصل می‌شود که مصرف دوگانه دارد؛ اول به‌عنوان خوراک دام، طیور و آبزیان و دوم به‌عنوان کود آلی، غنی و ارگانیک برای اراضی و باغات کشور که جایگزین مناسب کودهای شیمیایی است، علاوه‌بر‌این بیست درصد مصرف آب کشاورزی کشور را کاهش می‌دهد.

 روزانه ۹ هزار تن پروتئین را دفن نکنیم و شیرابه تولید نکنیم. فقط کافی است آن‌ را در مبدأ، تفکیک و به فرآوری آن مبادرت کنیم و با حداقل کیلویی دو هزار تومان؛ معادل سالی هفت‌هزار میلیارد تومان طلا را دفن و به شیرابه تبدیل نکنیم! در روستاهای کشور اصلاً نیازی به سرمایه‌گذاری نیست و هر روستایی در کنار باغ و گوشه‌ای از زمین تعدادی کرم را در زباله خود رها کند والسلام.

 سوم اجرای بسته‌های زیر برای مناطق کشور پیشنهاد می‌شود که متناسب با ظرفیت، علاقه و همت مسئولین و مردم هر منطقه موارد مرتبط انتخاب و با همراهی، برنامه و دانش اعضای خوشه‌های اقتصادی قابلیت اجرا دارد: ۱. اجرای بسته کشاورزی نوین با بسته انرژی سبز، شامل تولید کود زیستی و پروتئین از زباله با کرم در مبدأ و یا با باکتری، انرژی خورشیدی، جای‌گزینی گلخانه مدرن به‌جای تمرکز بر روی زمین از طریق کنترل عوامل باهدف افزایش خروجی‌هایی همچون میزان برداشت، تنوع محصول، کیفیت، بهداشت، فروش و کاهش نهاده‌های ورودی، همچون نقدینگی، نیروی انسانی، آب، انرژی، خاک، کود، سم و... و پرورش زالو در منازل، پرورش آرتمیا در حوضچه آب‌شور، تولید کربن ترسیب (Agri Char) از زباله پایه گیاهی. ۲. اجرای بسته تأمین آب شامل بازچرخانی فاضلاب، آبخیزداری، آبخوان‌داری، نمونه اقدامات کاشت سالیکورنیا در مناطقی که دارای آب‌شور دریایند، کاشت اسفناج وحشی برای مناطق کویر، تصفیه فاضلاب در مبدأ با باکتری سامانه ایمهاف تانک (حمام شیخ بهایی)، تصفیه فاضلاب با عدسک آبی به همراه تولید پروتئین (Duckweed)، کاشت وتیور برای تصفیه فاضلاب، تولید علوفه، کاشت یاتروپا در مناطق کویری به همراه تولید سوخت طبیعی، کاشت جوجوبا در مناطق کویر، کاشت کنگر اصلاح‌شده در کلیه مناطق کشور به همراه تولید علوفه بدون نیاز به آبیاری (دیمی)، کاشت خارشتر در کلیه مناطق کشور به همراه تولید علوفه بدون نیاز به آبیاری (دیمی)، کاشت کاکتوس به همراه تولید علوفه بدون نیاز به آبیاری (دیمی)، کاشت گازرخ (مورینگا) در جنوب کشور، آب‌شیرین‌کن‌ها، به‌کارگیری راهبرد آب مجازی، پرورش ماهی در هر موتور آب قبل از ورود به مزارع، به‌کارگیری سوپرجاذب‌های طبیعی و نانو برای کاهش مصرف آب و استفاده از سامانه خشک‌کن (یوزار سیف) برای نگهداری و کپک‌زدایی و خشک‌کردن محصولات کشاورزی ۳. اجرای طرح پوشش آبراه‌ها و نهرها با صفحات خورشیدی ماژولار تا ضمن تولید انرژی تجدیدپذیر و تزریق به شبکه با تعرفه بالای تضمین‌شده از سوی دولت، از تبخیر بی‌رویه و نابودی آب بسیار باارزش جلوگیری به‌عمل آید.

 چهارم طراحی و تأمین ایستگاه‌های ماژولار و قابل‌گسترش تولید برق به روش‌های مختلف تجدیدپذیر برای روستاییان بر اساس شرایط و مشخصات مناطق مختلف استان به‌نحوی‌که ضمن استفاده از منابع و تسهیلات تصریح‌شده قانونی برای تولید غیرمتمرکز برق تجدیدپذیر، از تعرفه‌های بالای خرید تضمینی فعلی برای برق تجدیدپذیر منتفع گردند.

 پنجم طراحی و تأمین ایستگاه‌های ماژولار تولید هم‌زمان برق و گرما CHP برای مصارف مختلف محلی مانند کشاورزی، گلخانه، دامداری، پرورش ماهی و... . همچنین برای درآمدزایی از طریق تزریق برق تولیدی به شبکه.

 ششم طراحی و اجرای نیروگاه‌های کوچک و پراکنده در نقاط بهینه و مناسب باهدف اشتغال‌زایی و تولید ثروت باتوجه‌ به تعرفه‌ها و برنامه‌های بسیار مناسب تشویقی موجود برای تولید پراکنده برق و تزریق به شبکه، به‌علاوه ایجاد پایداری در تأمین برق در روستاهای استان و ارتقای کیفیت زندگی.

 هفتم طراحی و اجرای چندین سامانه تیپ پربازده و بهینه بر اساس انواع مختلف چاه‌های آب موجود در استان باهدف اجرای دقیق و مدیریت‌شده طرح برق‌دار کردن چاه‌ها با بیشترین توجه به بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر و باهدف منتفع شدن هم‌زمان کشور و کشاورزان.

 هشتم بازنگری به الگوی توسعه پایدار روستایی و به‌کارگیری الگوی پیشنهادی در تربیت نیروی کارآفرین روستایی و همچنین ضرورت استفاده از دانش زنجیره‌بلوکی (بلاک‌چین) در یکپارچگی اراضی.

 نهم به‌کارگیری خوشه‌های اقتصادی موضوعی برای توسعه اقتصادی پایدار روستایی.

 توضیح اینکه ۷۰ درصد زباله شهری و روستایی با کِرم فرآوری و به پروتئین تبدیل می‌شود، فاضلاب با کرم یا باکتری یا گیاه بازچرخانی به آب و پروتئین فرآوری می‌شود. تمامی موارد فوق دارای برنامه کسب‌وکاراند. تعدادی از برنامه‌های پیشنهادی در کشور اجرا و تعدادی نیز در خارج از ایران اجرا شده است.

 نکته بعدی معرفی و الگوبرداری از کتاب اقتصاد آبی است. گونتر پائولی در کتاب اقتصاد آبی با شعار ۱۰ سال، ۱۰۰ نوآوری و ۱۰۰ میلیون کار که توسط دفتر پژوهش‌های فرهنگی و مؤسسه تحقیق‌وتوسعه صنعت احداث و با همت آقای محمود عبدالله‌زاده ترجمه شده است، از نوآوری‌هایی که با شرایط آینده و امروز امکان ایجاد ۱۰۰ میلیون شغل پایدار را فراهم می‌کند، می‌گوید (تلفن پخش کتاب: ۲-۰۲۱۸۸۸۴۹۴۶۱ و ۰۹۱۲۲۱۷۷۶۴۷).

 اقتصاد آبی به مسائل پایداری می‌پردازد که فراتر از حفظ صرف است. اقتصاد آبی به باز تولید می‌پردازد. می‌توانیم بگوییم که اقتصاد آبی در مورد این اطمینان‌بخشی است که زیست‌بوم‌ها می‌توانند سیر تکاملی‌شان را نگه دارند تا همه بتوانند از جریان بی‌پایان آفرینش‌گری، سازگاری و فراوانی طبیعت بهره‌مند شوند. درگیر و متعهد کردن مردم آن چیزی است که قواعد بازی را تغییر خواهد داد. هدف این کتاب، مشارکت در طرح یک مدل جدید اقتصادی است که نه‌تنها می‌تواند جواب‌گوی نیازهای همگان باشد، بلکه می‌تواند مفهوم ساختگی «کمیابی» را به مفهوم کفایت و وفور تبدیل کند.

 این اقتصاد متکی بر به‌کارگیری روش‌های آبشارگونه یا چرخه به هم مرتبط است که مواد غذایی را آبشارگونه به هم مرتبط می‌سازند و غذا، زیست‌بوم، اشتغال، انرژی و پول را به شیوه‌هایی تجدیدپذیر ایجاد می‌کنند.

 یکی از این پروژه‌ها در کشور بنین است که ضایعات حیوانی کشتارگاه در یک مزرعه پرورش کرم برای تغذیه ماهی و بلدرچین فرآوری می‌شوند، بیوگاز تولید شده از این فرآیند به‌مصرف تولید برق و تصفیه‌خانه‌های آب می‌رسد. این طرح نمونه‌ای کوچک از اقتصاد آبی است که درآمد، وسیله امرار معاش و امنیت غذایی به وجود می‌آورد و در همان حال ضایعات را بازیافت و دوباره استفاده می‌کند. تا امروز ۲۵۰ نفر در این طرح در بنین شاغل شده‌اند. اگر این مدل زنجیره‌ای در هر یک از کشتارگاه‌های آفریقا به کار گرفته شود، امکان بالقوه ۵۰۰ هزار شغل در آفریقا و در سراسر جهان ۵ میلیون شغل وجود دارد.

 روش به‌کارگرفته‌شده برای جمع‌آوری آب از الگوی رفتاری سوسک صحرایی نامیبیا که می‌تواند آب را از مه‌هایی که چندین صبح در هر ماه به شکل تندبادهایی در پهنه صحرا می‌وزند، جمع‌آوری کند، نوآورانه است.

 روش خنک‌کردن ساختمان‌ها با ساختارهایی الهام‌گرفته از پشته‌های موریانه یکی دیگر از این ۱۰۰ نوآوری است. کاشت درخت کاج در دشت ویچادا کلمبیا با پ‌هاش (PH) پایین زمین و آب غیرقابل‌آشامیدن و عدم دسترسی آسان به زمین، آب یا هوا وجود نداشت.  قارچ پیسولیتوس تینکتوریوس (Pisolithus tinctorius) خاک و ریشه‌ها را از تشعشعات ماورا بنفش محافظت کرد و این دشت خشک را به بهشتی برین تبدیل شد.

 گورخر، بینشی اضافی به فناوری‌هایی که نیاز به عایق‌بندی را در بسیاری از نقاط دنیا، با کنترل گرمای سطحی کاهش می‌دهد یا در بعضی موارد حتی از بین می‌برد، ارائه می‌کند‌. گورخر از طریق تأثیر متقابل خطوط سفید و سیاهش قادر به کاهش حرارت سطحی‌اش تا ۵/۱۷ درجه فارنهایت است.

 فناوری گرداب چه منافعی دارد؟ یک نمونه با به‌کارگیری آن فقط در زمین‌های یخ سرپوشیده در جهان ۲۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی در هزینه سالانه برق ایجاد می‌کند. در این کتاب الگوهای فکری جدیدی در خصوص طبیعت و بازگشت به استفاده از چرخه طبیعت برای نوآوری و ایجاد فناوری‌های جدید را یادآوری می‌کند.

 فلسفه اقتصاد آبی این است؛ خداوند چیزی به‌ نام زباله نیافریده است و هر چه را که فکر می‌کنیم زباله است، اگر درست اندیشیده شود، نه‌تنها زباله نیست، بلکه مواد اولیه فعالیت دیگری است. چیزی که با هیچ‌چیزی جایگزین نمی‌شود؛ بلکه به‌عنوان منبع مولد استفاده خواهد شد، مثلاً زباله تر به‌عنوان خوراک کرم استفاده خواهد شد یا فاضلاب به‌عنوان خوراک گیاه عدسک آبی یا وتیور. همچنین، آب شور دریا به‌عنوان آب لازم برای سالیکورنیا و الی آخر. این امر حال‌وهوای خاصی به مدل پدیدارشونده اقتصاد آبی ما می‌بخشد. فرصت‌های ایجاد شغل جدید از تولید اکولوژیکی پدید خواهد آمد، نه از تولید صنعتی. صنایع جدیدی که پدیدار می‌شوند از فرآیندهایی استفاده خواهند کرد که با همان قواعد فیزیکی که طبیعت از آن‌ها پیروی می‌کند، مطابقت دارند. پسماندها به یک منبع مبدل خواهند شد.

 بیایید از این زمین بیشتر نطلبیم، بلکه بیایید از آنچه این زمین فراهم می‌کند، بیشتر استفاده کنیم. اگر به کودکانمان فقط آن چیزی را که می‌دانیم، بیاموزیم، آنان هرگز نمی‌توانند بهتر از ما انجام دهند. شاید بزرگ‌ترین آزادی‌ که می‌توانیم به کودکانمان عرضه کنیم،  این است که به آنان امکان دهیم، متفاوت فکر و از آن مهم‌تر متفاوت عمل کنند. بعضی در رؤیا هستند تا از واقعیت فرار کنند، برخی در رؤیا هستند تا واقعیت را برای همیشه تغییر دهند. جدول ۱۰۰ اختراع یا نوآوری الهام‌گرفته از طبیعت را در این کتاب باید الگوی کشور کرد.

 استفاده از اراضی منابع طبیعی کشور مهم است. پیشنهاد می‌کنم که در هفتاد درصد وسعت ایران عزیز، گیاهانی بکاریم که نیاز به شخم و آبیاری ندارند که کنگر، خارشتر، کل گیاهان دارویی، کاکتوس و... از این دسته‌اند. متخصص آن آقای دکتر یزدیان در رشته جنگلداری می‌تواند خیلی به تنوع متناسب با اقلیم‌های مختلف کشور کمک کند. اتفاقاً این فعالیت در اقتصاد مقاومتی، تاب‌آوری مناسب‌تری دارد و با نگاه به درون و امکانات داخلی میسور است.

 هفتاد درصد اراضی کشور منابع طبیعی است و در اقتصاد کشور هیچ یا کمتر به آن پرداخته شده است. اراضی منابع طبیعی یعنی اقتصاد تولید و ذخیره طبیعی آب، تولید اکسیژن، تولید نهاده‌های دامی، ایجاد اشتغال پایدار، ممانعت از خروج ارز، ممانعت برای ازبین‌رفتن خاک، جلوگیری از بحران‌های طبیعی همانند سیلاب، تغییر اقلیم منجر به رفاه بیشتر برای زندگی‌کردن، اقتصاد مقاومتی و... .

در شرایط کمبود آب، تحریم اقتصادی، نیاز به علوفه و بیکاری چگونه می‌توان به سرعت از این منابع نهایت استفاده را کرد؟

 با تصویب قانون دوفوریتی، مجوز بهره‌برداری از اراضی منابع طبیعی بدون مالکیت، بدون فعالیت آبیاری و در قالب فناوری نوآورانه کشت، بدون شخم (No Tillage) و توسعه کشاورزی حفاظتی، دیم‌کاری باهدف ذخایر مواد آلی برای احیا، حفظ رطوبت ذخیره‌شده در خاک، افزایش حاصل‌خیزی خاک، پایداری در تولید و افزایش عملکرد و... می‌توان منابع طبیعی را منبع تولید ثروت و اشتغال پایدار کرد.

 در این طرح به واسطه سازمان بسیج مستضعفین و متولی‌گری سازمان به هر متقاضی مالکیت بهره‌برداری مقداری زمین براساس اثبات توان مالی برای فعالیت طبق مختصات جغرافیایی که از طریق فناوری اطلاعات (GPS و GIS و زنجیره‌بلوکی و...) تعیین و داده می‌شود تا گیاهان و درختان بدون نیاز به آبیاری (دیمی) همچون خارشتر، کنگر، کاکتوس و... را متناسب با اقلیم منطقه زیر کشت ببرند و محصولات حاصله را بتوانند برداشت و بفروشند.

 طبق قانون، وزارت جهاد کشاورزی موظف است که ظرف مدت یک ماه دستورالعمل واگذاری بهره‌برداری از اراضی منابع طبیعی بدون مالکیت، فاقد پوشش گیاهی و لم‌یزرع را برای کشت بدون شخم به افراد دارای توان مالی با متولی‌گری سازمان بسیج مستضعفین تهیه و اجرایی کند. متولی اجرای این قانون سازمان بسيج مستضعفين تعیین می‌گردد و سازمان مذکور با شرایط زیر مبادرت به اقدام خواهد کرد:

 ۱. با توجه‌ به نقش اقتصاد مقیاس، از متخصصان ذی‌ربط برای تعیین نوع گیاهان و یا درختان قابل‌کشت در هر منطقه استفاده خواهند کرد و از تنوع کشت ممانعت خواهند کرد.

 ۲‌. باتوجه‌به نقش تأمین منابع مالی برای اجرای طرح با استفاده از انواع روش‌های تأمین سرمایه جمعی (CROWD FUNDING) (هدیه، پاداش، سهام و وام) اقدام خواهد کرد و نظر به اهمیت مشارکت مردمی و نقش اهالی هر منطقه، اولویت در تأمین مالی با اهالی بومی و سپس تأمین منابع از طریق سازمان مرکزی بسیج مستضعفین برای مناطقی است که منابع لازم را نتوانسته است تأمین کند.

 ۳. در خصوص عملیات اجرایی، اولویت با اهالی نیازمند اشتغال و بیکار منطقه است و در صورت تأمین‌نشدن نیاز نیروی انسانی طرح در منطقه از سایر مناطق تأمین گردد.

 ۴. برای نهادینه و پایدار شدن طرح، در هر منطقه آمادگی لازم فراهم شود. شرکت‌ تعاونی عمران اراضی منابع طبیعی روستایی متشکل از ذی‌نفعان با فروش سهام تشکیل خواهد شد.

 ۵. بدیهی است وزارت جهاد کشاورزی و سازمان بسیج مستضعفین در تمامی مراحل، نظارت کامل را بر این طرح مبنی بر ممانعت از هر نوع تغییر کاربری و همچنین ممانعت از کشاورزی با آبیاری و نیز تمرکز دقیق بر کشت بدون شخم (No Tillage) و توسعه کشاورزی حفاظتی دیم‌کاری را خواهند داشت.

۶. سازمان بسیج مستضعفین موظف است که برای استفاده از فناوری و نوآوری مبادرت به سفارش تحقیقات کند و برای به‌کارگیری نتایج در بهره‌وری طرح از طریق مراکز پژوهشی و دانش‌بنیان وارد عمل شود.

 ۷. در روش‌های اجرایی در تمامی مراحل استفاده از فناوری و نوآوری الزامی است. درآمد حاصل از این فعالیت اقتصادی برای توسعه پایدار طرح و همچنین برای تشکیل شرکت‌های تعاونی عمران اراضی منابع طبیعی روستایی هزینه خواهد شد.

 چه درخت‌هایی را باید کاشت که به بحران آب و بحران محیط زیستی دامن نزند؟

 تعدادی از انواع درخت و گیاه متناسب با بوم هر منطقه باید کاشته شود که ذکر شد.

 بعضی کارشناسان معتقدند باید درخت‌های مُثمِر کاشته شود. این رویکرد درست است؟

 همه گیاهان و درختان مُثمِراند و شاید هدف از مُثمِر، یعنی درختان میوه باشد و این موضوع نه کاملاً درست است و نه کاملاً نادرست، بلکه متناسب با اقلیم و شرایط زیستی هر منطقه باید تصمیم درست گرفته شود. بدیهی است هر جا شرایط برای کشت درختان میوه مهیا باشد، نباید مبادرت به کشت درختان غیر میوه اقدام کرد؛ ولی برای تأمین آب، آب‌خیزداری و غیره بسیار ضروری است که متناسب با بوم منطقه کشت برتر را انتخاب کرد، برای مثال در حاشیه اطراف دریاهای کشور با آب‌شور بجای میوه از کاشت گیاه سالیکورنیا نتیجه بسیار مطلوب‌تری می‌توان گرفت.

در بعضی کشورهای منطقه مثل عربستان میلیون‌ها درخت قرار است طی سال‌های پیش رو کاشته شود. آیا چنین طرحی موفق خواهد شد؟

 قطعاً بلی و موفقیت آن‌ها قبلاً در تولید گندم اثبات شده است.

 چنین طرحی در ایران چگونه می‌تواند بومی شود؟

 اول باور اینکه چنین طرحی با مشارکت مردم، دانشمندان کشور و بدون تامین منابع دولتی میسور است، به شرط اینکه دخالت مراکز دولتی، حاکمیتی و طمع استفاده از این خان دولتی را بتوانیم حذف کنیم.

نقش سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) و خیریه‌ها را در امر درختکاری چطور ارزیابی می‌کنید؟ آن‌ها چگونه می‌توانند به درختکاری کمک کنند؟

 نقش اصلی را باید این سازمان‌ها عهده‌دار شوند تا بتوانند مانع طمع و دست‌درازی مراکز دولتی و حکومتی به همین منابع بسیار محدود شوند و دوم اینکه با مشارکت مردمی منابع مالی و غیرمالی را برای فعالیت‌های گفته‌شده عهده‌دار شوند، لکن مشکل سازمان‌های مردم‌نهاد؛ جزیره‌ای عمل‌کردن و اندازه کوچکشان است که موجب می‌شود نتوانند از ارزش افزوده دو اقتصاد اشتراکی و اقتصاد مقیاس به‌درستی استفاده کنند. برای بزرگ‌شدن و یکپارچه‌سازی فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد، ضروری است که در اولین فرصت سکوی سازمان‌های مردم‌نهاد کشور را راه‌اندازی کنیم.

 در وهله نخست، با راه‌اندازی سازمان سکویی مبادرت به افزایش بهره‌وری سازمان خود و دوم مبادرت به هم‌افزایی برای انجام پروژه‌ها و طرح‌های ملی همچون درختکاری، آبخیزداری، فرآوری پسماند، بازچرخانی پساب و... کنند.

گفت‌وگو از مهدیه رشیدی