به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، اولین جلسه کارگروه علمی شبکه ملی سرطان، یکشنبه 21 بهمن 1403 با حضور دکتر عبدالرحیم حزینی؛ مدیرعامل شبکه ملی سرطان، دکتر محمدرضا مسجدی؛ مسئول کمیته علمی، فناوری و پژوهشی شبکه ملی سرطان، دکتر میرداود عمرانی؛ استاد گروه ژنتیک انسانی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر کیوان مجیدزاده؛ عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی و متخصص ژنتیک سرطان، دکتر ثریا سلمانیان؛ متخصص رادیوتراپی انکولوژی در محل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران برگزار شد.

 رسیدن به درمان هوشمند؛ هدف کارگروه علمی شبکه ملی سرطان

 در ابتدای این جلسه، دکتر حزینی؛ مدیرعامل شبکه ملی سرطان به ایراد سخن پرداخت و گفت: خیرین سرطان کشور تاکنون کمیته علمی نداشته‌اند و چندسال است که کارگروه‌های شبکه ملی سرطان نیز تقریباً تعطیل بوده است. یکی از کارگروه‌های شبکه ملی سرطان، کارگروه علمی، فناوری و پژوهشی است که مسئولیت آن بر عهده آقای دکتر مسجدی است. هدف این است که ایشان بتواند نگاه خیرین را به سمت درمان‌های هوشمند و هدفمند سوق بدهد تا قدری از مدل‌های سنتی فاصله بگیریم و به مدل‌ مدرن برسیم.

 وی در ادامه تصریح کرد: در این جلسه قرار است نقشه راه این کارگروه علمی مشخص شود. خیرین علاقه‌مند هستند تا در زمینه‌های پیشگیری، غربالگری و ابعاد نرم‌افزای کمک کنند. از این رو، پیشنهاد من به همه خیرین این است که هر خیریه یک نفر نماینده علمی داشته باشد که سرطان را بشناسد و بتواند آن خیریه‌ها را به سمت هوشمند شدن هدایت کند.

 در ادامه جلسه، دکتر مسجدی؛ مسئول کمیته علمی، فناوری و پژوهشی شبکه ملی سرطان صحبت‌های خود را آغاز کرد و گفت: چند سال قبل بنیاد نیکوکاری سرطان را که تأسیس کردیم، یک مرکز تحقیقاتی، مصوب وزارتخانه گرفتیم و در آنجا یک گروه علمی ایجاد کردیم. هرماه جلسه داشتیم و با پول خیرین توانسته‌ایم به دانشگاه‌ها کمک کنیم. طرح‌های تحقیقاتی برای انجام را اطلاع‌رسانی می‌کردیم و افراد هم می‌آمدند و به دفاع از طرح می‌پرداختند و سپس طرح تصویب می‌شد. در نهایت نیز خیرین پولش را تأمین می‌کردند. بر همین اساس در جشنواره رازی از ما به عنوان حامی تحقیقات سرطان تجلیل کردند.

 وی در ادامه افزود: ما یک گروه مجازی نیز تشکیل داده‌ایم که 90 درصد مقالات روز را آنجا ارائه می‌کنیم. عمده این مقالات را من ارائه می‌دهم و آخرین مقاله نیز برای سه روز قبل است. حساسیت داریم که مقالاتی که ایرانی‌ها نوشته‌اند را در گروهمان منعکس کنیم. یکی از مقالات جالب در این زمینه هم اینکه شش محقق ایرانی در شش مرکز خارج از ایران، یک مقاله مشترک نوشته بودند که آن را ارائه دادیم.

 مسجدی گفت: پس از اینکه پسرم به دلیل سرطان فوت کرد، خیریه‌ای به نام «اکسیر نور» را تأسیس کردیم و در قالب آن، پیگیر ایجاد یک مرکز تحقیقاتی هستیم. یک شورای علمی چندنفره داریم که بسیاری از اساتید مبرز سرطان در آن عضو هستند و در شش شاخه فعالیت انجام می‌شود. برای شورای علمی، تقریباً سرشاخه‌های علمی کشور را جمع کرده‌ایم.

 ثبت سرطان؛ موضوع مهمی که جدی گرفته نمی‌شود

 وی با تأکید بر اهمیت ثبت سرطان در کشور بیان کرد: یکی از موضوعات مهم، ثبت سرطان است که بر این اساس از دکتر قنبری مطلق دعوت کردیم و بنا شد از استان‌های گلستان و مازندران کار را آغاز کنیم. آن‌ها را دعوت کردیم و گفتند برای خرید سخت‌افزار به پول نیاز داریم. در ادامه قرار شد با وزراتخانه تفاهم‌هایی صورت بگیرد اما در نهایت این کار انجام نشد. سپس تصمیم گرفتیم این کار را در تهران و توسط یه دانشگاه علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی ایران و شهید بهشتی انجام دهیم اما باز هم این کار متوقف ماند و اختلافاتی به وجود آمد.

 مسجدی تصریح کرد: در حالی موضوع ثبت سرطان در کشور ما انجام نشده است که یکی از موضوعات مهم است و تمام مشکلات به همین موضوع برمی‌گردد؛ زیرا اول باید ثبت شود تا بعد ببینیم چه نوع سرطانی در چه سنی و چه جنسیتی وجود دارد تا بعد کارهای دیگر را انجام بدهیم. بنابراین ایده‌ها خوب است اما عملیاتی کردن ایده‌ها دشوار است. البته در خیریه اکسیر نور کتابی به نام «آنچه باید دربارۀ سرطان بدانیم» تألیف شده است و قرار است در روزهای آینده چاپ و وارد بازار نشر شود. در این کتاب در مورد تعدادی از سرطان‌ها به زبان ساده توضیحاتی ارائه شده است تا حداقل کار ممکن در این زمینه صورت بگیرد و عملیاتی شود. 

 دخانیات؛ عامل 30 درصد از سرطان‌های ایران

 مسئول کمیته علمی، فناوری و پژوهشی شبکه ملی سرطان در بخش دیگری از صحبت‌های خود به اهمیت موضوع پیشگیری اشاره کرد و گفت: در این زمینه عوامل سرطان‌زا مشخص است که از جمله آن‌ها دخانیات، الکل، رژیم غذایی نامناسب، آلودگی هوا و عدم فعالیت‌های فیزیکی است. بیشترین عامل نیز عبارت از دخانیات است که WHO روی آن تأکید می‌کند. این در حالی است که ما در زمینه مبارزه با دخانیات خوب عمل نمی‌کنیم. علت 30  درصد سرطان‌های کشور، دخانیات است و با این وضعیت خدا می‌داند چند وقت دیگر چه می‌شود؛ چون در این توتون‌ها همه‌چیز هست. بنابراین باید روی دخانیات کار شود. 

 مسجدی بیان کرد: خیرین نیز درد را لمس می‌کنند اما فقط باید به آن‌ها اعتماد شود تا بدانند خوب هدایت می‌شوند. برای کارهای خیر، همه پای کار هستند و کسی دنبال اسم و ... نیست، بلکه همه می‌خواهند خدمت کنند اما درِ سیستم اداری ما قفل است. البته خوشبختانه اخیراً تحولاتی صورت گرفته است و در وزارت کشور نیز روندها مثبت است. وقتی اعتماد، شفافیت و صداقت وجود داشته باشد، خیرین نیز پای کار هستند اما از اینور دولت‌ها، مجالس، وزرای مختلف و ... هرکدام مشکلاتی داشته‌اند و مهم‌ترین مشکل ما نیز ضعف مدیریت بوده است.

 وی در انتهای صحبت‌های خود گفت: به هر تقدیر کارگروه علمی شبکه ملی سرطان ظرفیت خوبی است و در این کارگروه در خدمت دوستان هستیم و اگر پیشنهادی دارند می‌توانند ارسال کنند تا در جلسات آینده روی این پیشنهادات متمرکز شویم و کار کنیم. نیروهای علمی نیز پای کار هستند، چه‌اینکه هیچ نیروی علمی در کشور ندیدم که از او چنین کارهایی را بخواهیم و بگوید نه. 

 از استانداردهای دنیا در مقابله با سرطان بهره‌برداری کنیم

 در بخش دیگری از این جلسه دکتر عمرانی؛ استاد گروه ژنتیک انسانی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به ایراد سخن پرداخت و بیان کرد: باید از افراد نرمال، دیتابیس بگیریم و سپس روی تک‌تک این‌ها تمرکز کنیم. باید یکجا را داشته باشیم و دیتابیس را ایجاد کنیم. نکته دیگر اینکه اگر دنیا استانداردی در مبارزه با سرطان دارد، ما هم باید آن را به عنوان الگو در یک بیمارستان پیاده‌سازی کنیم تا بقیه جاها نیز از آن استفاده کنند. بنابراین یکجا را داشته باشیم که بتوانیم بگوییم در آنجا همه‌چیز براساس استاندارد پیش می‌رود. اگر بشود جلسه‌ای بگذاریم و این موضوعات را به خیرین توضیح بدهیم و برای چیزهایی که ملموس است درخواست کمک بدهیم نیز بسیار مطلوب خواهد بود.

 دکتر مجیدزاده؛ عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی و متخصص ژنتیک سرطان سخنران دیگر این جلسه بود و بیان کرد: 30 سال است که در زمینه ژنتیک سرطان کار کرده‌ام. امروز که خدمت شما هستم، براساس نتایج رجیستری‌های بزرگ دنیا، معلوم شده است که عامل وراثت در ابتلا به سرطان بیش از چیزی است که در گذشته فکر می‌کردیم. در گذشته وراثت را به برخی تک‌ژن‌ها نسبت می‌دادیم و امروز در این زمینه با یک ریسک‌فاکتور جدی مواجهیم. اگر می‌خواهیم نگاه زیرساختی داشته باشیم اول باید افرادی که ریسک بالایی در ابتلا به سرطان دارند را از افراد دیگر که ریسک پایین‌تری در ابتلا به سرطن دارند جدا کنیم. 

 وی در ادامه افزود: اگر استاد مسجدی که سال‌ها است در این زمینه کار کرده‌اند و فعالیت‌های مؤثری داشته‌اند، به عنوان محور این کار چند حیطه با نگاه کلان که قابلیت اجرا داشته باشد را در نظر بگیرند، خوب است. در ابتدا نباید وارد پروژه شویم بلکه باید از کلیات به جزئیات برویم و مشخص کنیم در هر حیطه چه کاری می‌خواهیم بکنیم. باید ببینیم در پیشگیری اگر چه‌ کار کنیم بیشترین اثربخشی را ایجاد می‌کند. در درمان نیز باید این بررسی را داشته باشیم. ما با آموزش می‌توانیم 30 درصد در زمینۀ استعمال دخانیات پیشگیری داشته باشیم.  بنابراین اگر بتوانیم از کلیات به جزئیات حرکت کنیم و کلان‌پروژه‌ها را معلوم کنیم و پروژه‌هایی که عملی است را مشخص کنیم، کار بزرگی رخ می‌دهد. اصلاً ناامید نیستم و فکر می‌کنم اگر دولت نتواند کاری بکند، خیریه‌ها می‌توانند کارهای بزرگی انجام بدهند.

 موازی‌کاری هزینه و وقت را هدر می‌دهد

 دکتر سلمانیان؛ متخصص رادیوتراپی انکولوژی در بخش دیگری از این جلسه بیان کرد: یکی از موضوعات مهم، پیشگیری است. موضوع مهم دیگر اینکه کارهای بزرگی دارد انجام می‌شود اما این کارها به صورت پراکنده‌اند و پراکندگی موجب شده است تا هزینه و وقت هدر برود. بر این اساس باید متمرکز بود. خیرین به کمک کردن علاقه دارند اما در سیستم به دلیل موازی‌کاری، کارها متوقف می‌ماند و پیش نمی‌رود. پس باید برای یک سیستم یکپارچه باید برنامه‌ریزی کرد. گاهی اوقات به سراغ چیزهای پیچیده می‌رویم. این کار درست است اما بپذیریم که باید با هماهنگی پیش برویم. بنابراین باید با خیرین داخلی و خارجی بنشینیم و در برنامه‌های کلی هماهنگی ایجاد کنیم.

 اقدامات فوری و کم‌هزینه برای کنترل سرطان

 در انتهای این جلسه، دکتر حزینی به جمع‌بندی از مباحث ارائه‌شده پرداخت و گفت: پیشنهاد من این است که برنامه WHO برای کنترل سرطان را بگیریم و مطالعه کنیم و نقاط ضعف و قوتش را مشخص کنیم. همچنین می‌توانیم کارهایی که هزینه‌ای ندارد را از همین امروز آغاز کنیم. در همین راستا لازم است تا سواد پیشگیری و مبارزه با سرطان را بیشتر کنیم، سواد ژنتیک سرطان را افزایش بدهیم، با باورهای غلط دربارۀ سرطان در ایران مبارزه کنیم و همچنین به مبارزه با سرطان‌هراسی بپردازیم. در همین راستا می‌توان هفته‌ای یک وبینار آموزشی نیز تدارک دید که در آن نکات لازم دربارۀ سرطان بیان شود.

 دکتر مسجدی نیز بیان کرد: کارگروه علمی شبکه ملی سرطان، برای هم‌افزایی بیشتر باید اولویت‌هایش را متناسب با شرایط فعلی کشور تعریف کند و تمرکز روی آگاهی دادن باشد تا مردم با سرطان آشنا شوند و به پیشگیری بپردازند. سپس موضوع نحوه مشارکت آن‌ها در غربالگری مطرح می‌شود. همچنین باید در این راستا از هوش مصنوعی نیز بهره‌برداری کرد.