به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، دکتر مهدی نویدادهم؛ رئیس کمیسیون مدرسهیاری جامعه خیرین مدرسه‌ساز کشور و دبیرکل سابق شورای عالی آموزش و پرورش در میزگرد تخصصی «مدرسه‌سازی و مدرسهیاری در ایران» که با هدف بررسی چالش‌ها و فرصت‌های این حوزه و طرح انتظارات از سیاستگذاران و دولت، دی ماه سال 1403 به همت پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران و با همکاری مؤسسه خیریۀ نیک‌گامان جمشید برگزار شد، به ایراد سخن پرداخت.
دکتر مهدی نوید ادهم بیان کرد: انسان مسلمان براساس آموزه‌های قرآنی و روایی، انسانی است که خیرش به دیگران برسد. هرچه دامنه خیرگستری عمیق‌تر باشد ایمان و باورهای دینی در فرد نهادینه‌تر است و برعکس، اگر کسی فقط خودش را دوست داشته باشد و به دیگران فکر نکند، مورد تأیید دین نیست؛ زیرا این انسان خودخواه و خودپسند است و به دیگران توجهی ندارد؛ لذا بحث خیر و خیرخواهی، هم در فرهنگ ایرانی اصیل ما و هم در معارف دینی ما ریشه دیرینه دارد که می‌شود روی آن بحث‌های کارشناسی انجام داد. پس از انقلاب اسلامی یکی از تجلیات خوب این باورهای فرهنگی، مدرسه‌سازی بود. به بیان دیگر، مدرسه‌سازی تجلی باور فرهنگی ما ایرانیان در امر نوع‌دوستی است. کسی که وارد میدان مدرسه‌سازی می‌شود فردی است که از خودخواهی به در آمده و به دگردوستی رسیده است و به دیگران فکر می‌کند و دیگران را می‌بیند و برای دیگران احترام قائل است و برای بهروزی، باسودای، رشد و تعالی آن‌ها حاضر است سرمایه‌گذاری کند. این نوع نگاه بسیار ارزشمند است که قابلیت تجلیل هم دارد.
گمشدۀ خیرین مدرسه‌ساز انسان‌سازی است
نوید ادهم در ادامه افزود: خیرین مدرسه‌ساز معمولا اینطورند که زندگی سختی داشته‌اند ولی وقتی به درآمد رسیدند، فقط خودشان را ندیدند، بلکه دیگران را هم دیدند. دیدن دیگران و برای شاد کردن جامعه تلاش کردن، بسیاربسیار ارزشمند است. مدرسه‌سازی در اندیشه خیرین به نظر بنده در ساختمان‌سازی خلاصه نمی‌شود بلکه گمشده قریب به اتفاق خیرین مدرسه‌ساز، انسان‌سازی است؛ یعنی می‌خواهند انسان‌ها رشد کنند و استعدادشان شکوفا شود؛ چراکه انسان مهارت‌آموخته و توانا می‌تواند جامعه توانا درست کند. با این اندیشه جریان مدرسه‌سازی در کشور ما ایجاد شد و زمانی که در سازمان نوسازی مدارس بودم به سهم خودم در شروع و نهادینه شدن این کار نقش داشتم.
وی تصریح کرد: در سال‌های اخیر یک تحول دیگری در جامعه خیرین مدرسه‌ساز اتفاق افتاد که آن را هم باید به فال نیک گرفت و آن هم نشان بلوغ سازمانی این جامعه است. سازمان‌ها مرگ و حیات دارند و برای اینکه یک سازمان و نهادی نمیرد، یکی از شرایطش این است که بتواند تحولات محیطی خودش را درک کند و به اقتضای تحولات محیطی جلو بیاید. به نظرم جامعه خیرین مدرسه‌ساز با هوشمندی، این تحولات محیطی را درک کرد و همپای تحولات محیطی جلو آمد؛ یعنی حس کرد ساختن ساختمان تحت عنوان مدرسه لازم است، اما کافی نیست. یک تحول معنایی در جامعه خیرین اتفاق افتاد که بسیار ارزشمند است و آن اینکه مدرسه‌سازی مترادف با ساختمان‌سازی نیست، بلکه مدرسه‌سازی اعم از ساختمان‌سازی است. مدرسه، ساختمان به علاوۀ عناصر دیگر است. در مدرسه تعدادی دانش‌آموز هستند و دانش‌آموز باید نشاط، شادابی و شوق یادگیری داشته باشد؛ لذا خیّری که مدرسه می‌سازد یعنی ساختمان می‌سازد و به دانش‌آموز فکر می‌کند. همچنین در مدرسه معلم و مدیر نیز هستند.
مدرسهیاری و اصلاح یک باور نسبت به مدرسه‌سازی
رئیس کمیسیون مدرسهیاری جامعه خیرین مدرسه‌ساز کشور اظهار داشت: بنابراین تصویری در گذشته وجود داشت که سازمان نوسازی مدارس یا جامعه خیرین مدرسه‌ساز صرفاً ساختمان می‌سازند اما در سال‌های اخیر این تصویر با یک تصمیم هوشمندانه هیئت‌مدیره جامعه خیرین تبدیل به مدرسهیاری شد. یعنی غیر از سخت‌افزار و ساختمان به نرم‌افزار مدرسه نیز باید توجه شود؛ لذا خیرین وارد میدان شدند. البته در ابتدا مقاومت‌هایی وجود داشت اما الان همراهی می‌کنند که همانطور که برای فیزیک مدرسه سرمایه‌گذاری و هزینه می‌کنند و دقت می‌کنند که مصالح از کجا تأمین شود و ... توجه می‌کنند که معلمش نیز چه توانمندی‌ای داشته باشد؛ لذا بحث توانمندسازی معلمان مدرسه مانند سیستم سرمایش و گرمایش مدرسه برای خیّر موضوعیت دارد. همچنین مدیریت مهارتی مدیر مدرسه مانند رنگ مدرسه برای خیرین موضوعیت یافته است.
وی تصریح کرد: به همین دلیل کمیسیونی به نام مدرسهیاری شکل گرفت که در آنجا دو هدف با حضور خیرین پیگیری می‌شود؛ یکی ارتقای کیفیت که اگر ساختمان و مدرسه و مدیر و معلم داریم، چه کنیم کیفیت بیشتر شود و دوم عدالت آموزشی که چه کنیم تا نابرابری آموزشی را خیرین برطرف کنند. این دو موضوع موضوعیت دارد و ادله مختلفی وجود دارد که این دو مشکل آموزش‌وپرورش را دولت به تنهایی نمی‌تواند حل کند و همانطور که تأمین فضای مورد نیاز مدارس را دولت به تنهایی نتوانست حل کند و مردم به میدان آمدند و مشارکت کردند و بیش از یک‌سوم مدارس را خیرین ساختند، کیفیت‌بخشی به فرایند تعلیم و تربیت نیز صرفاً از عهده دولت برنمی‌آید. جهت‌گیری کمیسیون مدرسهیاری این است که با جلب مشارکت مردم زمینه ارتقای کیفیت فرایند تعلیم و تریبت و بسط عدالت را ایجاد کند.
توجه به مشارکت‌پذیری در سند تحول آموزش و پرورش
در ادامۀ این جلسه که با دبیری مجتبی اصغری، سردبیر پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران برگزار شد، نوید ادهم در پاسخ به این سؤال که مدرسه‌سازی و خیرین چه جایگاهی در سند تحول آموزش و پرورش دارد؟ گفت: یکی از اصول حاکم هم در فرایند تدوین سند تحول و هم در اجرای سند و هم در محتوای سند، مشارکت‌پذیری است. در جای‌جای سند به این بحث اشاره شده است. در اصول کلی حاکم بر نظام آموزش‌وپرورش که در سند آمده است، یکی از اصول جدی بحث مشارکت‌پذیری است. آموزش‌وپرورش در کشور ما در طول تاریخ، مردمی بوده است و با مشارکت مردم یا توسط مردم مدیریت و اداره شده است و فقط در 100 سال اخیر دولتی شد که دلیلش پول نفت و حاکمیت دولت مرکزی بود که دوست داشت همه‌چیز در اختیار خودش باشد که پای مردم را تا جای ممکن کوتاه و قطع کردند و مدارس دولتی شدند، والا هزار سال پیش مدارس افتخارآمیزی داشتیم که از دل آن‌ها بوعلی‌سیناها درآمدند.
دبیرکل سابق شورای عالی آموزش و پرورش ادامه داد: در سند تحول یکی از اصولی که در فرایند تدوین مورد توجه قرار دادیم این بود که مجدداً آموزش‌وپرورش را به سمت مردمی‌بودن سوق بدهیم و به گونه‌های مختلف این تدابیر اندیشیده شده است و در جای‌جای مبانی نظری و راهکارها به این موضوع اشاره شده است. مدرسهیاری نیز در اینجا هم‌خوانی کامل دارد. البته این واژه در سند نیامده است؛ زیرا در زمان تدوین سند این واژه هنوز مطرح نشده بود.
نوید ادهم گفت: دربارۀ اجرای سند نیز باید بگویم از نظر من که دارم به کلیت آموزش‌وپرورش نگاه می‌کنم بخش قابل توجهی از سند اجرا شده است و برخلاف نظراتی که برخی افراد مطرح می‌کنند، من معتقدم سند اجرا شده است و اجرای آن را فقط عملیات اجرایی نمی‌بینم، بلکه در تغییر باور مدیر و معلمان می‌بینم. نگاه مدیر و معلمان به فرایند تعلیم و تربیت عوض شده است و معلم حرف جدید دارد. الان تربیبت چندساحتی شده است و در هر مدرسه‌ای بروید معلمان به این توجه دارند. اما آنطور که باید و شاید اجرا نشده است. ما به عنوان مدیران این طرح، آرزویمان این بود که این حوادث تلخ در آموزش‌وپرورش رخ نمی‌داد و این سند اجرا می‌شد و قطعاً اگر اجرا می‌شد امروز آموزش‌وپرورش دیگری داشتیم.
تحول در آموزش و پرورش نیازمند ثبات مدیریت است
وی با اشاره به دلایل عدم اجرای شایسته سند تحول بیان کرد: یکی از دلایلی که باعث شد سند تحول اجرا نشود، بی‌ثباتی مدیریت آموزش‌وپرورش بود. ما فکر می‌کردیم وزیر آموزش‌وپرورش عوض شود، اما فکر نمی‌کردیم انقدر تندتند عوض شود. بعد از سند تحول، حدود 9 وزیر داشته‌ایم؛ یعنی سالی یک وزیر داشته‌ایم و در اینصورت طبیعی است که نمی‌شود آن را اجرا کرد. اجرای سند تحول یعنی تحول جدی که امروز چیزی را بکارید و چندسال بعد درو کنید. این نیاز به یک وزیر دارد که چندسال باشد. من بارها بیان کردم که باید نگاه‌ها به آموزش‌وپرورش تغییر کند. چرا مثلاً وزیر امور خارجه و نفت در همه دولت‌ها هشت سال بر سر کار هستند اما وزیر آموزش‌وپرورش یک سال و دو سال می‌ماند؟ دلیلش کوچک‌انگاری آموزش‌وپرورش است. نفت و امور خارجه مهم است و وزیرش نیز باید هشت ساله باشد، اما آموزش‌وپرورش برایشان مهم نیست. این دردی است که ریشه‌اش کوچک‌انگاری آموزش‌وپرورش است و خوشبختانه مقام معظم رهبری نیز در یکی از سخنرانی‌های خود به آن اشاره کردند.
نوید ادهم گفت: این سند با مشارکت بیش از 600 نفر از متخصصین و صاحب‌نظران آموزش‌وپرورش تنظیم شده است و بزرگ‌ترین پروژه تحقیقاتی در زمینه آموزش‌وپرورش کشور قبل و بعد از انقلاب درباره همین سند بوده است. درباره اکثر کشورها مطالعه شد و قرار شد چیزی متناسب امروز و فردای جامعه نوشته شود. در عمل موفق بودیم اما نه آنطور که باید.
مشاهده فیلم کامل سخنان دکتر مهدی نوید ادهم
دیدگاه خود را بنویسید