به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، این رسانه بنا دارد تا با معرفیِ ماهانۀ مفاهیم و اصطلاحات بین‌المللیِ سازمان‌های مردم‌نهاد، مخاطبان را در عرصۀ پژوهش و تعامل با مسائل بین‌المللیِ اقدامات نیکوکارانه، آشناتر سازد. در قسمت پنجم از این سلسله‌گزارش‌ها، به معرفی مفهوم «مطالبه و ترویج» Advocacy می‌پردازیم. Advocacy در لغت به معنی حمایت، دفاع، طرفداری، یا ترویج یک موضوع، یک گروه یا یک ایده است.

  برخی از منابع فارسی این مفهوم را «حمایت‌طلبی» نیز معنی کرده‌اند. ما در پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران این واژه را معادل «مطالبه و ترویج‌» بکار می‌بریم. «مطالبه و ترویج» در رویکرد سازمان‌های مردم‌نهاد به معنای استفاده استراتژیک از اطلاعات برای تغییر سیاست‌هایی است که بر زندگی افراد تأثیر می‌گذارد و به فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که برای دادخواهی، حمایت از حقوق یا مصالح دیگران، ترویج یک موضوع خاص یا اعمال فشار برای تغییر سیاست‌های عمومی، قوانین و مقررات انجام می‌شود.

 مطالبه و ترویج با جلب توجه به مسائل اجتماعی و ارائه راه‌حل‌هایی برای آن درصدد جلب حمایت عمومی برای اقدام در این زمینه است. این فعالیت‌ها به خصوص در سازمان‌های غیردولتی و بشردوستانه اهمیت دارد. این فعالیت‌ها می‌توانند به شکل‌گیری افکار عمومی و تقویت تفکر انتقادی کمک کنند و منجر به تغییرات مثبت در سیاست‌ها و برنامه‌های دولتی و بین‌المللی شوند. این سازمان‌ها با حمایت از گروه‌هایی که به حاشیه رانده‌شده و صدایی در سپهر عمومی ندارند تلاش می‌کنند مشارکت افراد و ذینفعان واقعی در فرآیندهای تصمیم‌گیری را که بر زندگی آنها تأثیر می‌گذارد، تسهیل کنند.

 مطالبه و ترویج شامل فعالیت‌های خاص و کوتاه‌مدتی است که هدف آن دست‌یابی به چشم‌اندازهای بلندمدت و تغییرات مثبت در جامعه است. این فعالیت‌ها با استفاده از راهبردهای گوناگون سعی در تأثیرگذاری بر تصمیم‌گیری‌ها در سطوح سازمانی، محلی، استانی، ملی و بین‌المللی دارند. استراتژی‌های دادخواهی، حمایت‌طلبی و ترویج می‌تواند شامل مذاکره و لابی‌گری، بازاریابی اجتماعی، گردآوری اطلاعات، آموزش و ارتباطات، سازماندهی جوامع و بسیاری از تاکتیک‌های دیگر باشد.

 چرا مطالبه و ترویج؟

 سازمان‌های مردم‌نهاد نقش حیاتی در حکمرانی و روند توسعه کشورهای مختلف دارند. این سازمان‌ها با ارائه خدمات عمومی گسترده، از جمله آموزش، دفاع از حقوق بشر، حفظ محیط زیست، تأثیرگذاری بر سیاست‌های عمومی و مبارزه با فقر و به عنوان نهادهای مستقل، در فرآیندهای تصمیم‌گیری دولتی نظارت کرده و مشارکت مدنی را ترویج می‌کنند، که این می‌تواند به توسعه و تسهیل گذار به دموکراسی کمک نماید.

 سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند با مطالبه و ترویج، به ایجاد فضایی سالم، هماهنگ و صمیمی برای مشارکت شهروندان در عرصه عمومی و سیاسی کمک می‌کنند. مطالبه و ترویج به معنای جلب توجه سیاستگذاران و بلکه عموم مردم به مسائل اجتماعی، ارائه راه‌حل‌ها و بسیج حمایت‌هاست. چنین فضایی به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا به شکل موثری بر سیاست‌ها تأثیر بگذارند و موجب تحولی مثبت در جامعه شوند. از این رو، مطالبه و ترویج در فضای مدنی برای ایجاد محیطی توانمند در جهت مشارکت معنادار شهروندان در فرآیندهای تصمیم‌گیری عمومی ضروری است. 

 از سوی دیگر در عرصه بین‌المللی، مطالبه و ترویج در شرایط کنونی و با توجه به بحران‌های جهانی چندوجهی نظیر درگیری‌های مسلحانه، تغییرات آب و هوایی، نقض حقوق بشر، مسائل اضطراری بهداشتی مانند همه‌گیری کووید ۱۹، بحران‌های غذایی و آب سالم، نقش حیاتی و بی‌بدیلی در فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد ایفا می‌کند و در خدمت اطلاع‌رسانی مؤثر، تأثیرگذاری بر سیاست‌ها و توانمندسازی جوامع و بسیج عمومی است و در نهایت به ایجاد جهانی عادلانه‌تر، برابر و پایدارتر کمک می‌کند.

هدف مطالبه و ترویج در سازمان‌های مردم‌نهاد

هدف اولیه مطالبه و ترویج افزایش آگاهی است. بدان معنا که یک سازمان‌مردم‌نهاد با جلب توجه به چالش‌ها و مسائل مبرم اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی که اغلب نادیده گرفته می‌شوند، به حل مسائل  کمک می‌کند. آنان با اطلاع‌رسانی به مردم و سیاستگذاران، تسهیل حمایت و تقویت گفت‌وگو درخصوص تغییرات ضروری، نقش مهمی ایفا می‌کنند و از طریق شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها به آموزش مردم، کمک به درک بهتر مسائل اجتماعی تأثیر می‌گذارند.

 سازمان‌های مردم‌نهاد اغلب برای تأثیرگذاری بر قوانین و تصمیمات عمومی و برنامه‌ها در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی به مطالبه‌گری می‌پردازند. تحقیقات و تجارب نشان می‌دهد این فعالیت‌ها می‌توانند به شکل‌دهی سیاست‌هایی که عدالت اجتماعی، حقوق بشر و توسعه پایدار را ارتقا می‌دهند، کمک کنند. و از سوی دیگر مطالبه و ترویج با تقویت جوامع و دادن صدا به جوامع به حاشیه رانده‌شده و کم نمایندگی، آنها را در فرآیندهای تصمیم‌گیری توانمندتر می‌سازد.  سازمان‌های مردم‌نهاد برای تقویت این صداها تلاش می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که نیازها و دیدگاه‌های جمعیت آسیب‌پذیر در بحث‌ها و اجرای سیاست‌ها در نظر گرفته می‌شود.

 مطالبه و ترویج برای رسیدن به سطح بالایی از «مسئولیت‌پذیری پاسخگو» (Accountability) ضروری است و می‌تواند ائتلاف‌های اثربخشی را برای نفوذ و مقابله با چالش‌های پیچیده جهانی ایجاد کند. این رویکرد باعث تقویت تغییرات اجتماعی می‌شود و به ویژه در مواقع ناآرامی که انسجام اجتماعی در خطر است، اهمیت و جایگاهی مهم پیدا می‌کند. در موقعیت‌های بشردوستانه، مطالبه و ترویج برای بسیج منابع، حمایت و توجه به جمعیت آسیب‌دیده بسیار مهم است و در مواجهه با چالش‌های پیچیده جهانی، می‌توانند به جای تمرکز صرف بر علائم، به علل اصلی مشکلات بپردازند. این رویکرد کل‌نگر برای یافتن راه‌حل‌های پایدار و موثر ضروری است و به مقابله با مسائل جهانی کمک می‌کند.

عناصر و گام‌های اساسی ترویج‌گری

 آماده‌سازی سیاست ترویج، ایجاد یک برنامه عملیاتی، تاکید بر نیازهای اصلی، پیداکردن مخاطب، شناسایی مسائل، عناصر کلیدی ترویج و داشتن رویکرد مطالبه و ترویج در یک سازمان مردم‌نهاد است. این عناصر نشان‌دهنده آن است که قبل از شروع رویکرد ترویج و اقدام مستقیم، یک سازمان مردم‌نهاد باید درک درستی از آنچه می‌خواهد داشته باشد و برای آن برنامه‌ریزی کند. 

 اگرچه تکنیک‌ها و استراتژی‌های خاص ترویج و حمایت‌گری متفاوت هستند، اما موارد زیر عناصر اساسی برای مطالبه و ترویج مؤثر را تشکیل می‌دهند. این عناصر همچون بلوک‌های سازنده عمل می‌کنند و الزامی نیست که همه آن‌ها برای ایجاد یک استراتژی حمایتی به کار گرفته شوند و همچنین نیازی به رعایت ترتیب ارائه‌شده نیست. سازمان‌ها بر اساس اهداف و فعالیت‌های خود، عناصری را انتخاب و ترکیب می‌کنند که برایشان بیشترین کارایی و تأثیرگذاری را دارد.

 همانطور که عناصر موجود در نمودار نشان می‌دهند، برخی از این مفاهیم از رشته‌هایی مانند علوم سیاسی، بازاریابی اجتماعی و تحلیل رفتاری وام گرفته شده‌اند. در ادامه هر یک از این عناصر را به عنوان گام‌های اصلی مطالبه و ترویج در یک سازمان مردم‌نهاد توضیح می‌دهیم:

انتخاب هدف

شناخت اهداف اولین گام یک سازمان مردم‌نهاد برای شروع ترویج‌گری خوب است. برای موفقیت در یک تلاش ترویج‌گری، ضروری است که  یک هدف مشخص و صریح داشته باشیم. این فرآیند باید بر اساس پاسخ به سؤالات مشخصی انجام گیرد: این‌که چه چیزی نیاز به تغییر دارد؟ چه مدت زمانی برای رسیدن به هدف در نظر گرفته‌ایم؟  آیا این موضوع می‌تواند گروه‌های مختلف را در قالب یک ائتلاف قوی گردهم آورد؟ آیا این هدف به مسئله موجود پاسخ می‌دهد؟ برای مثال آیا می‌خواهیم قانون، سیاست، مقررات و یا  برنامه‌ها را تغییر دهیم؟

 گردآوری و استفاده از داده‌ها و تحقیقات

داده‌ها و تحقیقات برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه در انتخاب یک مشکل برای رسیدگی، شناسایی راه‌حل‌ها و تعیین اهدافِ واقع‌بینانه ضروری هستند. همچنین، داده‌های معتبر می‌توانند قوی‌ترین استدلال ما برای رویکرد ترویج‌گری باشند. با توجه به این داده‌ها، می‌توان به سوالاتی مانند: آیا به طور واقع‌بینانه می‌توان به هدف دست یافت؟ از چه داده‌هایی می‌توان برای تقویت و حمایت از استدلال‌های خود استفاده کرد؟ پاسخ داد.

شناسایی مخاطبان

پس از انتخاب موضوع و اهداف، تلاش‌های ترویجی باید به سمت افرادی که دارای قدرت تصمیم‌گیری هستند و در ایده‌آل، به سوی افرادی که بر تصمیم‌گیرندگان تأثیر می‌گذارند، مانند کارکنان، مشاوران، افراد با نفوذ، رسانه‌ها و عموم مردم معطوف شود. شناسایی تصمیم‌گیرندگانی که می‌توانند هدف را به واقعیت تبدیل کنند، یکی از مراحل مهم این فرآیند است. سپس باید به این پرسش پاسخ داده شود که چه کسی و چه عواملی بر این تصمیم‌گیرندگان تأثیرگذارند؟

توسعه و ارائه پیام

گام بعدی رساندن پیام و هدف خود در مورد مساله به مخاطبان است در این راه باید پرسش کرد و شفاف بود. برای رساندن پیام ترویجی یک سازمان مردم‌نهاد باید به این سوال پاسخ بدهد که چه پیامی باعث می‌شود که مخاطبان و افراد تاثیرگذاری که شناسایی شده‌اند دست به یک اقدام بزنند؟ فرصت‌های تأثیرگذاری بر تصمیم‌گیرندگان معمولاً محدود است. آماده‌سازی دقیق و ارائه قانع‌کننده می‌تواند این فرصت‌های کوتاه را به حمایت مؤثر تبدیل کند. مهم است بدانیم چه بگوییم و چگونه در زمان محدود صحبت کنیم. انتخاب سفیران مناسب از جمله قهرمانان و یا افراد مشهور برای انتقال پیام و هدف ترویجی اقدامی است که بسیاری از نهادها و سازمان‌ها به منظور ترویج اهداف خود از آن بهره می‌گیرند.

ایجاد ائتلاف

 قدرت و تأثیر دادخواهی و ترویج‌گری به تعداد افرادی که از یک هدف حمایت می‌کنند بستگی دارد. شکل‌گیری ائتلاف‌ها با مشارکت افراد از بخش‌های مختلف می‌تواند به اجماع و اقدام مؤثر کمک کند. بنابراین، مهم است که به این پرسش‌ها توجه شود: چه کسانی را می‌توان برای پیوستن به این تلاش‌ها، دعوت کرد؟ چه سازمان‌هایی می‌توانند در ائتلاف همکاری داشته باشند؟

جمع آوری کمک‌های مالی

فعالیت‌های ترویج‌گری به منابع مالی و انسانی نیاز دارند. حفظ یک تلاش مؤثر برای حمایت در بلندمدت مستلزم سرمایه‌گذاری زمان و انرژی در جمع‌آوری بودجه یا منابع دیگر است. در اینجا شناخت توان اقتصادی یک سازمان اهمیت دارد زیرا باید بدانیم که آیا سازمان، توان پرداخت هزینه‌های مالی شروع وایجاد رویکرد ترویجی را دارد یا خیر؟

ارزیابی تلاش‌ها

ترویج‌گری مؤثر نیازمند بازخورد مستمر و ارزیابی دقیق است. استفاده از معیارهای مشخص برای سنجش موفقیت، بررسی نتایج و تأثیر فعالیت‌ها و شناسایی نقاط قوت و ضعف بسیار مهم است. در این زمینه نظرسنجی‌ها و مصاحبه‌ها نیز می‌توانند به بهبود استراتژی‌ها کمک ‌کنند.

و اما در پایان مساله‌ای که بسیار مهم است بومی‌ساز و یا محلی‌سازی رویکردهای ترویجی است. این امر به معنای انطباق استراتژی‌ها با نیازها، فرهنگ و موقعیت‌های محلی است تا تأثیرگذاری و ارتباط عمیق‌تری با جامعه ایجاد شود و حمایت بیشتری را جلب کند. 

ترویج‌گری  به ما یادآور می‌شود که ترویج در واقع برقراری ارتباط و روابط مؤثر با دیگران است. این فرایند نه به معنای مبارزه، بلکه به تعامل و گفت‌وگو برای جلب حمایت و همکاری در راستای اهداف مشترک اشاره دارد. برخلاف رویکردهای قدیمی امروزه سازمان‌های مردم‌نهاد گفت‌وگو و تعامل را بسیار اثرگذارتر از تقابل  و رودرویی برای رسیدن به اهداف خود می‌دانند. ترویج، تبلیغ هدف و رویکرد ترویجی با استفاده از ابزارهایی چون رسانه‌ها، رویداد‌ها و یا پویش‌هاست.  

نتیجه‏‌گیری

 سازمان‌هایی که در زمینه مطالبه و ترویج فعالیت می‌کنند، برخلاف سازمان‌های غیردولتی عملیاتی، به‌دنبال تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم بر تصمیم‌گیرندگان و ذینفعان هستند تا حمایت لازم برای اقداماتی همچون واکنش‌های انسان‌دوستانه به بحران‌های جنگ، قحطی و خشکسالی را جلب کنند. در این راستا، مفهوم «دیپلماسی بشردوستانه» که توسط فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ تعریف شده است، اهمیت دارد؛ زیرا این دیپلماسی، تصمیم‌گیرندگان را متقاعد می‌کند که همواره در راستای منافع افراد آسیب‌پذیر و با احترام تمام به اصول اساسی بشردوستانه عمل کنند. مطالبه و ترویج مؤثر می‌تواند از طریق آموزش رهبران و سیاست‌گذاران، اصلاح سیاست‌ها و ایجاد ساختارهای تصمیم‌گیری دموکراتیک و پاسخگو بر سیاست‌گذاری و اجرای برنامه‌ها تأثیر بگذارد.

نویسنده و مترجم: شورانگیز داداشی

منابع:

Getting an Advocacy Campaign Off the Ground

An Introduction to Advocacy

Evidence, Messages, Change! An Introductory Guide to Successful Advocacy

 Reasons Why Advocacy is Important

NGO FORA ADVOCACY GUIDE: DELIVERING JOINT ADVOCACY

Humanitarian diplomacy policy