به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، حسین کرمی یکی از فعالان اجتماعی و اقتصادی اهل نطنز است که در سال 1342 متولد شده و فعالیت‌های اجتماعی را از سن 14 سالگی با حضور در مراسمات و آئین‌های مذهبی و فرهنگی آغاز کرده است. کرمی برای رسیدن به اهداف خود در زمینه توسعه جامعه محلی مبتنی بر بومی‌سازی، افزایش تاب‌آوری و کارآفرینی و فقرزدایی‌، علاوه‌بر اختصاص سود فعالیت‌های تجاری به طرح‌های اجتماعی، تاکنون 18 ملک خانوادگی را برای امور خیر و اجتماعی هزینه کرده‌ است. بومی‌سازی و افزایش تاب‌آوری جامعه محلی در کنار احیای سنت‌های ملی - مذهبی را می‌توان بزرگترین هدف اجتماعی وی تلقی کرد.

 کرمی معتقد است همان‌گونه که اجداد ما در روستاهای کوچک خود بر منابع خود متکی بودند، اکنون نیز می‌شود با احیای سنت‌ها و فرهنگ‌های محلی به توسعه جامعه‌محور با اتکا به منابع بومی رسید. توسعه و احیای قنات‌های نطنز، احیای گونه‌های در معرض انقراض گل‌های بومی نطنز مانند یاس عباسی و طرح‌های نوآورانه‌ای مانند جشنواره جهانی آب، طرح هزار گل، هزار صلوات، احیای اماکن مذهبی و تاریخی، طرح گردشگری هزار و یک شب، احیای سنت تولید ابریشم، توسعه درختان شاتوت و جشنواره نان و خوراک، برخی از مهم‌ترین فعالیت‌های اجتماعی - فرهنگی او است. به منظور آشنایی بیشتر با این فعال اجتماعی تصمیم گرفتیم با او به گفت‌وگو بنشینیم که در ادامه متن آن را می‌خوانید؛

 -بنظر شما کار خیر چه معنایی دارد و چگونه می‌تواند به ایران کمک کند؟

 از نظر من کار خیر یعنی گره باز کردن از مشکلات مردم و جامعه. از 15 سالگی که فعالیت اقتصادی را آغاز کردم، علاقه به مردم و شهرم نیز در من شروع شد. من کار اجتماعی را از تکیه‌ها و آداب و سنن شهرم نطنز آموختم؛ زیرا دیدم که چگونه مردم با جمع شدن در کنار یکدیگر در مساجد، حسینیه‌ها و امام‌زاده‌ها، برای خدمت به مردم پیش‌دستی می‌کنند. بزرگ شدن در شهری خوش‌ آب‌وهوا به من یاد داد که آئین‌های ایرانی و اسلامی چقدر در بهتر شدن وضعیت مردمانم کمک‌کننده است.

 از این رو، اساس فعالیت‌های اجتماعی خودم را تکیه بر آئین‌ها، رسوم و آداب اجتماعی ایرانی گذاشته‌ام. برای نمونه، برگزاری روز نکوداشت آب در دهم آبان با همت جمعی از دوستان و مقامات شهر نطنز، این فرصت را به من داد تا بار دیگر با تکیه بر موضوعات آئینی جریان‌ساز، به خدمت برای مردم همت گمارم. حفاظت از قنات‌ها، باغات و زمین‌های کشاورزی در نطنز همیشه برایم اولویت داشته است، اما نگاهم را همواره معطوف به ایران بزرگ و حوزه تمدنی ایران داشته‌ام. من بر این باورم که مسیر توسعه ایران از اعتلای فرهنگی، دینی و ایرانی ما نشأت می‌گیرد و تنها با تکیه بر جوامع محلی خود است که می‌توانیم در راه توسعه قدم بر‌داریم.

 احیای آداب و رسوم ایرانی و برگزاری جشن‌های ملی می‌تواند به عاملی جریان‌ساز برای جامعه ایرانی تبدیل شود. من بر این باورم که قنات‌های چندهزارساله ایران را که دیگر نمی‌توانیم به وجود آوریم، باید با تمام وجود احیا و حفظ کنیم. همچنین باغات تاریخی ما میراثی بسیار ارزشمند از نیاکان ما محسوب می‌شوند. ارزشمند بودن این آثار در کنار احترام به آئین‌های اسلامی و ایرانی نشاط اجتماعی جامعه ایرانی را افزایش خواهد داد و ما را به اوج و اعتلای هویت ایرانی - اسلامی می‌رساند.

 - چه مهم‌ترین فعالیت‌های اجتماعی خود را چه مواردی می‌دانید؟

 شروع فعالیت من با احیای گل‌های یاس شاه عباسی در زمین‌های مادربزرگم؛ گلرخ سلطان در دهه 70 بود. توانستیم در همکاری با ارگان‌های دولتی این گل را احیا و آن را در میان مردم نطنز توزیع کنیم. ما و همشهری‌هایمان این گل ارزشمند را در زمین‌های بایر نطنز در کنار سایر گل‌های بومی نطنز پرورش دادیم. استخراج اسانس این گل‌ها صنعت گل را در نطنز جانی دوباره داده است و اشتغال افراد زیادی را سبب شده است. برکت این گل‌ها باعث شده است تا از فروردین تا خرداد یعنی حدود 90 روز از سال پذیرای شهر گل‌های عطری نطنز باشیم.  بنا داریم در آینده نزدیک گل یاس عباسی را به نماد نطنز تبدیل کنیم. این تلاش‌ها با مشارکت خانواده‌ها در یک پویش اجتماعی گسترده شکل گرفته است و موجبات همدلی و نزدیکی بسیاری از خانواده‌های نطنز را فراهم آورده است.

 یکی دیگر از فعالیت‌هایی که حاصل ایده‌پردازی من و جمعی از گروه‌های اجتماعی در نطنز است، برگزاری سومین جشنواره «آب و حکمرانی آب در فرهنگ و تمدن ایران و سرزمین‌های مجاور» با شعار «آب، انسان و زندگی» در خردادماه امسال بود. این جشنواره با مشارکت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور اجرا شد و حدود 48 مقاله معتبر از سراسر جهان مورد پذیرش قرار گرفت که قرار است در هفته پژوهش در آذرماه به صورت یک کتاب رونمایی شود. نقطه حائز اهمیت برای ما در این جشنواره تمرکز بر احیای قنات‌های نطنز بود؛ قنات‌هایی که خوشبختانه هنوز در جریان هستند و خشک نشده‌اند. ما در این جشنواره با اعطای نشان «پنگان» از هفت‌نفر از برترین متولیان قنات در کشور تقدیر کردیم.

 توسعه روستاهای گردشگری نیز یکی از فعالیت‌های اقتصادی مورد علاقه من و همکارانم است. ما با ایجاد کمیته گردشگری، حدود هزار و 36 روستا را به عنوان روستای گردشگریِ هدف مورد توجه خود قرار دادیم و با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، سعی داشتیم جامعه روستایی را با صنعت گردشگری به امرار معاش مستقل و توسعه‌محور برسانیم. هدف ما نهایتاً توسعه بومی‌سازی محصولات کشاورزی بود. از سال 1378 طرحی داشتیم در مورد اینکه بتوانیم شهر نطنز را به عنوان پایلوت گردشگری ایران معرفی کنیم؛ زیرا این شهر اتفاقات جالبی را به خود دیده است. ایجاد «دبیرخانۀ دائمی ایران کهن‌ دیار میوه‌‌ها» نیز یکی از طرح‌های ما برای احیای میوه‌ها و آبادسازی باغات شهر نطنز بود.

 - آقای کرمی اهمیت اسراتژیک شهر نطنز در سالیان متوالی و در گذار تاریخی بر کسی پوشیده نیست. این شهر در طول چندهزارسال سابقه تمدن شهری در مرکزیت و تلاقی کویر و کوهستان به کانونی خلاق و منحصربه‌فردی تبدیل شده بود، اما در طول چنددهه گذشته به دلیل مهاجرت نسل‌های جدید به تهران یا سایر شهرها، از جنب‌وجوش تاریخی خود به کنار افتاده است. شما به عنوان یک فعال اجتماعی و فرهنگی، چه اقداماتی را برای احیای این شهر و مهاجرت معکوس به آن انجام داده‌اید؟

 من باید به این نکته مهم اشاره کنم که تحولات اخیر اجتماعی و فرهنگی شهر نطنز حاصل کنش اجتماعی مردم این شهر در طول سال‌های اخیر است. بسیاری از انجمن‌ها و گروه‌های اجتماعی برای احیای این شهر پیش‌قدم شده‌اند و مشارکت اجتماعی مردم برای توسعه زیرساخت‌های این شهر در سطح کشور مثال‌زدنی است. همبستگی اجتماعی مردم برای اجرای طرح‌های نوآورانه مبتنی بر توسعه جامعه محلی، فقرزدایی و افزایش تاب‌آوری در این شهر، خبر از تحولاتی شگرف برای این منطقه در آینده‌ای نزدیک دارد.

 این تلاش‌ها در نهایت به اجرای طرح توسعه گردشگری روستایی در نطنز انجامید که هدف آن الگوسازی برای امرار معاش جامعه روستایی، عدم مهاجرت از آن و احیای کشاورزی بومی شد. این آسیب‌ که متوجه بیشتر جوامع شهری و روستایی ایران است، در نطنز با توجه، تمرکز و مشارکت اجتماعی آحاد مردم به ارزش‌گذاری جدیدی انجامید که متکی بر احیای کشاورزی بومی بود. تمرکز بر میوه‌ها و محصولات بومی توانسته است جانی تازه را به زنده شدن روستاهای این منطقه ببخشد و راه توسعه را برای مردم نطنز باز کند. در کنار این‌ها، بازگشت برخی صنایع، احیای گونه‌های دارویی گیاهان در کنار پرورش گل‌های عطری، پرورش اسب‌های در معرض انقراض ایرانی، برگزاری جشنواره‌های متعدد و آئین‌های مذهبی و ده‌ها فعالیت دیگر، نمونه‌های کوچکی از تلاش اجتماعی مردم نطنز برای احیای دوباره شهر به سمت توسعه و بازگشت به شکوه گذشته است.

 - چرا فکر می‌کنید با مشارکت اجتماعی می‌توان به توسعه دست پیدا کرد؟

 این واقعیت را می‌توان به درستی در آداب‌ و رسوم و فرهنگ ما جست‌وجو کرد. برای مثال نطنز شهری است که مشارکت اجتماعی در آن از ابتدای تاریخ بسیار بالا بوده است. مسجد، خانقاه، حمام، امام‌زاده و آتشکده‌های نطنز در دوران مختلف تاریخی در کنار یکدیگر بنا شده‌اند و مردم هیچ‌گاه نسبت به نابودی یک اثر یا نمادی از باورهای دیگر اقدام نکرده‌اند. در کنار معابد، آئین مهر و در کنار قنات‌ها، مسلمانانِ نطنز مساجد خود را بنا کردند و تکیه‌های مذهبی نیز در کنار خانقاه‌ها، محلی برای حضور و مشارکت مردم بود.

 این تعامل اجتماعی در طول تاریخ، ما را از گزند حوادث ایمن نگه داشته است و باعث شده علی‌رغم دوران‌ پُر فراز‌ونشیبی که بر این منطقه گذشته است، تمایل مردم به مشارکت اجتماعی از بین نرود. این روحیه اکنون جانی دوباره گرفته است و در چند سال گذشته تأثیرات مثبت و قابل لمسی را بر توسعه اجتماعی، شهری و اقتصادی و حتی فرهنگی مردمان منطقه گذاشته است و بسیاری از خانواده‌ها را دوباره به شهر و دیار خود بازگردانده است. علاقه مردم نطنز به مشارکت اجتماعی باعث شده است تا مردم برای در کنار یکدیگر قرار داشتن و بهتر زندگی کردن با یکدیگر برای ساختن جامعه‌ای بهتر تلاش کنند.

  - در مورد طرح «هزار گل و هزار صلوات» برای خوانندگان ما توضیح می‌فرمایید؟

 نطنز به علت آب‌وهوایی لطیف که حاصل تلاقی کوهستان و کویر است، محیطی بسیار مساعد برای پرورش گل دارد و بدون شک منطقه کرکس با ویژگی‌های منحصربه‌فرد آب‌وهوایی از قدیم بهترین بستر برای رشد گونه‌های گیاهی متفاوت و کمیاب بوده است؛ به‌طوری‌که امروزه، هم در دامنه‌های کوهستانی و هم بیابانیِ آن، گیاهان ارزشمند و کمیابی رشد می‌کنند. هدف اصلی طرح هزار گل و هزار صلوات این بود که به فقرزدایی از جوامع روستایی منطقه کمک کند. ایران مالک 75 درصد گونه‌های مرغوب گل سرخ در دنیا است و قیمت جهانی هر یک کیلو اسانس گل سرخ یا گل محمدی نزدیک به 10 هزار یورو است، گردش مالی تجارت جهانی گل بالغ بر 400 میلیارد دلار است و ایران تنها سه‌درصد از سهم بازار جهانی را در اختیار دارد.

 ما برای احیای گل‌های نطنز از امام‌زاده‌های شهرمان استعانت گرفتیم و به همین دلیل برای این طرح، نامی متناسب با باورهای مذهبیمان برگزیدیم. در سال اول پنج‌هزار گل را در حاشیه‌های امام‌زاده‌ها هدیه کردیم و بنا داریم این برنامه را در هزارشهر دیگر به اجرا دربیاوریم. ما 32 شهر از 32 استان را که مشارکت اجتماعی در آن‌ها بالا است، انتخاب کردیم تا بتوانیم با توسعه مزارع گل به اشتغال‌زایی، فقرزدایی و احیای فرهنگ و آئین‌های ایرانی و مذهبی به صورت همه‌جانبه برسیم. دیدگاه ما این است که با استعانت از هشت‌هزار امام‌زاده کشور بتوانیم فرهنگ گل و گل‌کاری را به بستری برای توسعه جامعه محلی تبدیل کنیم.

 بسیاری از شاهان صفوی از گل‌های منطقه کرکس برای تهیه عرقیجات معطر بهره می‌گرفتند و منطقه کرکس مرکز تولید گل و عرقیجات ایران در طول سالیان متمادی بوده است. با توجه به پیشینیه و شکل‌گیری شهر تاریخی نطنز، ساختار خاص این شهر براساس محور آئینی و مذهبی باعث شد تا به عنوان انتخاب بهترین الگو، اجرای طرح هزار گل و هزار صلوات را از جوار امام‌زادگان آن آغاز نماییم. افتتاح طرح احیای گل‌های نطنز در جوار امام‌زادگان علاوه‌ بر ایجاد مناظر زیبا در اطراف امام‌زادگان، نشاط اجتماعی زائران و افزایش ظرفیت گردشگران را موجب شد. از سوی دیگر این طرح اثرات جانبی متعددی را نیز به ارمغان آورد؛ ایجاد ظرفیت برای روستاییان، تهیه محصولات و فرآورده‌های گیاهی و درآمدزایی برای امامزادگان، از جمله این آثار است.

 ما در کنار این طرح با احیای گل عطر شاه‌عباسی و تکثیر بیش از پنج‌هزار گل آن، در کنار پرورش نسترن و گل محمدی، گیاهان داروئی کمیاب و درختان مقاوم به کم‌آبی در امام‌زاده‌های نطنز، سعی داریم تا گل‌های این منطقه را به نمادی برای شهر نطنز تبدیل کنیم. در کنار توسعه و احیای امام‌زاده‌ها هدف دیگر ما از این طرح مشارکت خوب اقشار مختلف مردم بود که با استقبال خوبی مواجه شد.

 همچنین با اجرای طرح‌های دیگری مانند طرح درخت من، کاشت و نام‌گذاری درختان برای اولین‌بار در سال ۱۳۹۵ با هدف زنده نگهداشتن نام و یاد خیرین، اجرای طرح نیاکان، ادامه هزار گل و هزار صلوات با کاشت گل‌های معطر محمدی، یاس عباسی و نسترن توسط خانواده‌ها و به یاد نیاکان، احیای بوستان گل‌های معطر شهدای نطنز به مناسبت یادمان ۱۴۲ شهید شهرستان و هشت شهید سرافراز روستای خفر، توانستیم در پروسه زمانی کوتاهی، تا حد زیادی به مشارکت اجتماعی برای رسیدن به جامعه محلی توسعه‌محور دست یابیم.

 _{گفت‌وگو از زهرا میرابیان}