به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، پیش‌رویداد «معرفی رویداد ملی نوآوری اجتماعی» شنبه 7 مهرماه 1403 از ساعت 20 تا 21 به صورت آنلاین برگزار شد. در این وبینار محمد طاهانژاد؛ مدیر آکادمی خیر ایران و مدیر اجرایی رویداد، مصطفی بیناکاشانی؛ مدیرعامل مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران و یکی از متولیان برگزاری این دوره و محمدحسن داودی؛ مدیرعامل مدارس صبح رویش حضور داشتند و به توضیح آنچه که در ششمین رویداد ملی استارتاپی اجتماعی رویش در روزهای چهارشنبه تا جمعه؛ 11 تا 13 مهرماه می‌گذرد پرداختند.

 در ابتدای این پیش‌رویداد، طاهانژاد؛ مدیر آکادمی خیر ایران به تبیین انگیزه برگزاری این رویداد پرداخت و گفت: رویداد ملی استارتاپی اجتماعی رویش، این امکان را به شرکت‌کنندگان می‌دهد تا در روزهای برگزاری رویداد از چهارشنبه تا جمعه؛ 11 تا 13 مهرماه امکان گفت‌‎وگو درباره ایده‌های خود را داشته باشند. همچنین افرادی که هنوز در این رویداد ثبت‌ نام نکرده‎‌اند و درباره آکادمی خیر ایران نمی‌دانند، در جریان باشند که آکادمی خیر ایران، مجموعه‌ای آموزشی برای ارتقاء توانمندی نهادهای مردم‌نهاد است.

 مدیر آکادمی خیر ایران ادامه داد: این رویداد استارتاپی، هم اقتصادی و هم اجتماعی است و کلیت رویداد در سه روز، از روز چهارشنبه 11 مهر و حوالی ساعت 14 شروع می‌شود و در روزهای پنج‌شنبه و جمعه 12 و 13 از صبح تا غروب ادامه دارد. شکل رویداد به اینصورت است که هر شرکت‌کننده‌ای که در موضوعات اجتماعی کسب‌وکار ایده دارد می‌‎تواند ایده‌اش را مطرح کند. به صورت خاص این رویداد بر کاهش آسیب‌های اجتماعی و چالش‌های این فضا تمرکز دارد. هر مخاطب به صورت خاص یک دقیقه زمان دارد تا ایده اجتماعی خود در این رویداد مطرح و تبیین کند تا سایر شرکت‌کنندگان ایده و خلاقیت را بشنوند.

 جزئیاتی از ششمین رویداد ملی استارتاپی اجتماعی رویش

 وی ادامه داد: ایده مطرح‌شده بررسی می‎‌شود و در صورت کسب بیشترین آرا و مقبولیت، به عنوان اصلی‌ترین ایده مطرح می‌شود. در مجموع 10 تا 15 ایده منتخب می‌شوند و افراد شرکت‌کننده در رویداد، در قالب تیم‌ها، بسته به علاقه‌مندی خود، تقسیم‌‎بندی می‌‎شوند. پس از تشکیل تیم‌ها، فرآیند آموزش، تبدیل ایده به کسب‌وکار در قالب کارگاه‌های کوتاه تشکیل می‌‎شود و مربیان و راهنمایان به همراه مدرسان اجتماعی، کنار شرکت‌کنندگان و تیم‌ها هستند تا آن‌ها را راهنمایی کنند. در نهایت و در روز سوم، خروجی ایده‎‌ها توسط داوران بررسی می‌شود تا از صاحبان ایده‌های برتر تیم‌های منتخب، به صورت مادی و معنوی تجلیل به عمل آید.

 طاهانژاد با بیان این‌که پس از پایان رویداد ممکن است حیات برخی از تیم‌ها ادامه داشته باشد، افزود: تلاش ما بر این است که برخی از تیم‌ها ایده را در بستر اجتماعی اجرایی کنند. همچنین در کنار این رویداد، مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران و استانداری تهران نیز حضور دارند و جزء برگزارکنندگان اصلی این رویداد هستند.

 وی در بخش دیگری از این پیش‌رویداد گفت: باید توجه داشت که در این رویداد، برای طراحی یک کسب‌وکار و تبدیل آن به یک بیزینس‌مدل و محقق شدن آن وقت گذاشته می‌‎شود. همچنین در حوزه‌های کسب‌وکار نوپا و ایجاد فضای بوم کسب‌وکار فکر می‌شود و ایده تبدیل به ام‌وی‌پی می‌‎شود و همراه یک راهنما، تبدیل به یک کسب‌وکار اقتصادی خواهد شد تا آرام‌آرام به صورت اجتماعی، در فضای کسب‌وکار ورود پیدا کنند.

 فرم بر محتوا ارجحیت دارد

مدیر آکادمی خیر ایران تصریح کرد: این فرصت خوبی خواهد بود؛ چراکه در این رویداد استارت‌آپی، دو بحث مطرح می‎‌شود؛ بحث اول فرم و بحث بعدی محتوا است و در چنین رویدادهایی، فرم از محتوا مهم‌تر است. ما در حوزه کودکان، نوجوان و جوانان کار می‌کنیم و به فرمی دست پیدا می‌کنیم و شرکت‌کننده‌‎ای که در این رویداد حضور مؤثر دارد، با انگیزه‌ای که دارد و با ایده‌ای که پالایش می‌شود، یاد می‌گیرد که بوم کسب‌وکار را چطور پُر کند و همچنین به چه شکل از مربی‌‎ها کمک بگیرد. این فرایند را در هر محتوای دیگری مانند اشتغال بانوان، حوزه اقتصادی و به وجود آوردن نرم‌افزار و استارت‌آپی مانند اسنپ می‌‎توان راه‌‎اندازی کرد و مهم این است که شرکت‌‎کننده‌ها مسیر را یاد می‌گیرند و با ایده جدید می‌توانند آن را پیاده‌سازی کنند. 

 طاهانژاد در ادامه افزود: در این رویداد مهم است که کودکان، نوجوانان و جوانان و همه شرکت‌‎کنندگان تبدیل ایده به مسیر را یاد بگیرند و در پایان دوره، با ایده‌های خودشان مسیر کسب‌وکاری خودشان را راه‌اندازی کنند.

 رویدادی برای نگاه نوآورانه به چالش‌های اجتماعی

 در بخش دیگری از این پیش‌‌رویداد، مصطفی بیناکاشانی؛ مدیرعامل مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران به عنوان میزبان این رویداد بیان کرد: این اتفاق خوشایندی است که امسال دو بار این رویداد برگزار شد؛ یک‌بار در اصفهان و برای دومین‌بار در تهران. رویداد ملی نوآوری اجتماعی، رویداد جذابی است و در آن به نوعی فعالیت‌های نوآورانه در قالب چالش‌های اجتماعی رخ می‌دهد. در این رویداد، چالش‌های اجتماعی به صورت نوآورانه از یک زاویه دیگر و با استفاده از مسائل روز حل می‌شود یا اثربخشی برای کاهش آن چالش اتفاق می‌افتد. الزاماً هم چالش‌ها اجتماعی نیستند و نوآوری اجتماعی الزاماً نباید نیکوکارانه باشد بلکه می‌تواند در زمینه اشتغال، اقتصاد یا فرهنگ باشد و به چالش‌های اجتماعی با نگاه نوآورانه و با ایده جذاب و نو پرداخته شود.

 وی با اشاره به فعالیت‌های مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران دربارۀ اشتغال‌زایی جوانانی که از مراکز نگهداری و شبه‌خانواده ترخیص می‌شوند افزود: در مؤسسه ما نه‌تنها برای جامعه هدف که دغدغه اشتغال دارند، بلکه برای همه جوانان نگاه تازه‌ای در راستای ایجاد بسترهای لازم به وجود آمده است تا شغل مناسبی را که جوانان، توانمندی و علاقه‌مندیِ ورود به آن را دارند، انتخاب کنند و برای آن آماده شوند. مسئولان نیاز به تأمین نیروی انسانی دارند و مؤسسه خیریه آرا شمیران حلقه وصل میان این دو است تا در صنعت و در زمینه‌های مختلف اقتصادی، بستر مناسب برای فعالیت فراهم شود. 

 بیناکاشانی با بیان این‌که در مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران، جوانان به شکل آگاهانه انتخاب می‌کنند تا به صورت تخصصی در اقتصاد یا صنعت حضور داشته باشند بیان کرد: خروجی کار در نهایت شکوفایی و رونق جامعه مدنی است. برای این مسیر ما در ابتدا غربال‌گری و استعدادسنجی را عمدتاً در زمینه‌های نرم‌افزار، برنامه‌نویسی، دیجیتال‌مارکتینگ، نقشه‌کشی صنعتی و آشپزی و فینگرفودی انجام می‌دهیم تا جوانان، شناخت کافی از محیط شغلی آینده خود داشته باشند و موجب رشد و توسعه فردی خود شوند.

 جوانان را با خودِ شایسته‌شان آشنا می‌کنیم

 مدیرعامل مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران در ادامه افزود: برنامه‌ریزی ما این است که جوانان با خودِ شایستۀ خود آشنا شوند و بعد مدیریت کنند و خودشان تبدیل به مُولِد اجتماعی شوند و انتخاب‌های درستی داشته باشند تا در نهایت جامعه‌ای که در آن زیست دارند و اطرافیانشان را در مسیر درست هدایت کنند. پس از گذراندن دوره که در سه‌ترم و در مدت زمان یکسال اتفاق می‌‌افتد، شرایط ورود به بازار کسب‌وکار و اشتغال در قالب کارورزی تعیین می‌شود. پس از اشتغال، راهنمایان و مربیان، به مدت سه‌سال در کنار جوانان هستند تا برای رفع چالش‌ها به جامعه هدف، حضور داشته باشند و با آن‌‎ها هم‌فکری کنند و به بیان دیگر بتوانند شبکه اجتماعی بهتری برای مقابله با چالش‌های کسب‌وکار ایجاد کنند.

 بیناکاشانی با بیان این‌که برنامه مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران این بوده است که طرح‌ریزی برای ایجاد کسب‌وکار را به صورت گروهی انجام دهد تا در صورت وجود ایده‌های کسب‌وکار قابل دفاع، جذب سرمایه‌گذاری اتفاق بیفتد گفت: ما در مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران تا به حال در این حوزه ورود نکرده بودیم و این حلقه مفقوده فعالیت‌های ما در مؤسسه که برای بچه‌هایمان مغفول مانده بود. حالا در این رویداد، ایده‌ها می‌توانند به صورت هدف‌مندتر به کسب‌وکار تبدیل ‎شوند و این به رشد شرکت‎کنندگان و بچه‌های ما کمک می‌کند.

  مدیرعامل مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران در پاسخ به این پرسش که آیا در مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران، استارتاپی تولید شده است که توسط آموزش‌های این مؤسسه به وجود آمده باشد؟ گفت: باید بدانیم که بازار کسب‌وکار دیجیتال تا 10 سال دیگر رونق پیدا می‌کند و ما باید در این حوزه آموزش دهیم. برنامه‌نویسی وارد می‌‎شود و استارتاپ در بستر دیجیتال‌مارکتینگ نمود پیدا می‌کند که باید آن فضا آموزش داده شود تا بچه‌های قابلیت انجام دادن آن را داشته باشند. 

 وی در ادامه افزود: در همین راستا هم برنامه‌ریزی ما این بود تا در سال 1403 ورود به این حوزه در مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران اتفاق بیفتد. اگر ما تدوین کسب‌وکار را یاد بگیریم، شروع آن اتفاق می‌افتد. در این مدت‌زمان هم از بچه‌ها می‌‏‎شنیدیم که در این حوزه ورود کنیم که اتفاق نیفتاده بود و این هم شانس ما است که همه علاقه دارند و کار گروهی انجام می‌شود و صاحبین ایده، کسب‌وکار اجتماعی خود را راه می‌‎اندازند و شرکت‌کنندگان با نگاه نو و با سرعت، به هدف نزدیک می‌شوند و با چالش‌ها مقابله می‌‎کنند.

 طاهانژاد در تکمیل صحبت‌های بیناکاشانی، گفت: در کنار آموزش، مزیت شبکه‌‎سازی این است که شرکت‌کننده‌ها با ایده‌های دیگر هم آشنا می‌‎شوند. هر شرکت‌کننده هم با مربیان و راهنمایان در ارتباط است و با گروه‌های جدید آشنا می‌شود و در نهایت به شبکه ارتباطی جدیدی اضافه می‌شود. شرکت‌‎کننده یک ایده دارد، اما ایده جدیدی تولید می‌شود.

 جهات سه‌گانه اهمیت رویداد

در بخش دیگری از این پیش‌رویداد، محمدحسن داودی؛ مدیرعامل مدارس صبح رویش به بررسی رویداد ملی نوآوری اجتماعی پرداخت و گفت: مشتاق برگزاری این رویداد در روزهای چهارشنبه تا جمعه؛ 11 تا 13 مهر هستم تا در کنار جوانان کار کنم. در این رویداد، رویکرد، مهم‌‎تر از خود ایده است و این رویکرد را باید یاد بگیریم. این رویداد از سه جهت برای همه جامعه مخاطب مفید است؛ اولین جهت این است که ایده اصلی در فضای کودکان، نوجوانان و جوانان است و سال‌ها است کارهای خوبی توسط ان‌جی‌اوها انجام شده است و کارهای ارزشمندی در حوزه آگاهی‌بخشی و در حوزه کودکان و حقوق آن‌ها و مطالبه‌گری نیازهایشان مطرح شده است. طرح‌‏های اجرایی هم اجرا شده است و ان‌جی‌اوهای زیادی در خدمات‌رسانی حوزه کودک فعالیت کرده‌اند، اما جای ایده‎‌های نو خالی است که اگر نگاه بیرونی به این موضوع داشته باشیم، می‌توانیم حرف‎ جدیدی در این حوزه بزنیم.

 داودی در ادامه افزود: نکته دوم، جای خالی حضور جوانان در نشست‌های حوزه کودکان، نوجوانان و جوانان است که اغلب میانگین سنی آن‌ها کمتر از 35 سال نیست و این رویداد می‌تواند به تزریق جوانان و مطرح شدن ایده‌‎های مختلف استارتاپی کمک کند و امیدوارم که ثبت‌ نام شرکت‌کنندگانِ به‌روز و جوان، به همه ما و خود من بیاموزند.

 مدیرعامل مدارس صبح رویش با بیان این‌که رویکرد استارتاپی اجتماعی و استفاده از یک کارگروه در مسئله جامعه‌شناختی کمک بزرگی محسوب می‌شود گفت: جای گفت‌وگو در جامعه مدنی خالی است و در این رویداد می‌توان با اتفاقاتی که می‌افتد، نمره میانگین گفتمان در مسئله اجتماعی را بالا ببرد. البته مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران یک استارتاپی است که خروجی این رویدادها محسوب می‌شود. در چند سال گذشته با نگاه نو و با استفاده از تکنولوژی این مؤسسه تشکیل شد و در حیطه استعدادسنجی شکل گرفت و فرصت‌های خوبی به واسطه موقعیتش ایجاد کرد. افرادی که در این رویداد شرکت می‌کنند، با این روحیه آشنا می‌شوند و متوجه می‌شوند که ایده چطور به خروجی تبدیل می‌شود.

 در ادامه و در تکمیل این صحبت‌ها، طاهانژاد بیان کرد: در تیم‌های موفق استارتاپی آمریکا، بیش از 90 درصد آن‌ها در یک رویداد استارتاپی شرکت کرده‌اند. این دوره، سه جنس مخاطب دارد؛ یک مخاطب در حوزه اجتماعی است که پرتلاش ظاهر می‌شود، مخاطب دوم، دوستان دانشجو و اساتید دانشگاه‌ها هستند که در فضای علمی قرار دارند و مخاطب سوم هم، نوآوران و استارتاپ‌ها هستند و این سه دسته در کنار هم قرار می‌گیرند و با هم به مدت سه روز یاد می‌گیرند. در این سه روز آن‌ها با فضای فکریِ یکدیگر نیز آشنا می‌شوند و به یک معنا فضای اجتماعی و علمی در کنار نوآوری قرار می‌گیرد.

 داستان شکل‌گیری آرا شمیران

 در ادامه این پیش‌رویداد و در تأیید صحبت‌های طاهانژاد و داودی، نوبت به سخنرانی بیناکاشانی رسید. وی تصریح کرد: باید توجه کرد با شرکت در این دوره و شبکه اجتماعی که اتفاق می‌ا‌فتد، ایده‌های جدیدی شکل می‌گیرد و این گران‌بها است. به اصطلاح طرحی نو درمی‌افتد و سپس با شبکه اجتماعی که به وجود می‌آید، رشد فردی و اجتماعی رخ می‌دهد و شرکت‌کنندگان رویداد، در صورت بروز مشکل و با ایجاد یک تماس، می‌توانند به شبکه اجتماعی گسترده خود دست پیدا کنند. این شبکه اجتماعی، جوان و خوش‌فکرند و در بستر آموزشی قرار داشته‌اند و ایده‌هایی دارند که می‌تواند تبدیل به کسب‌وکار شود.

 وی اظهار داشت: این شبکه اجتماعی به درد جوانان و فرزندان ما می‌خورد. در مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران هم ما فکر نمی‌کردیم که عصای جادویی داریم. ما مسیر رشد را یاد می‌‎دهیم و بعداً فرزندانمان روی آن کار می‌کنند. در این رویداد هم این اتفاق می‌افتد و شبکه اجتماعی گسترده هم شکل خواهد گرفت.

 بیناکاشانی تصریح کرد: داستان شکل‌گیری مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران در سال 1396 به این شکل بود که حرف خرید شتاب‌دهنده مطرح و مسئولیت این کار به عهده من گذاشته شد. در آن زمان اما اکوسیستم اجتماعی به بلوغ نرسیده بود و به نظر می‌آمد که افراد موثر به اصطلاح در بیابان زندگی می‌کردند و حالا ما قصد داشتیم در حوزه اجتماعی، یک ساختمان پیشرفته بسازیم و این نمی‌توانست موفق شود. در اکوسیستم‌های موفق دنیا، اینطور عمل می‌شود که در ابتدا به مخاطب با تولید فیلم، مستند، عکس و مناسبات دیگر، آگاهی می‌دهند و رویداد را به مخاطب می‌‎شناسانند و بعد به مرحله اجرا ورود می‌‎کنند؛ بنابراین فکر می‌کنم که تکرار و استمرار برای قشری که دغدغه دارد می‌تواند باعث تحول حوزه اجتماعی شود و امیدوارم در دل این رویداد برای افراد دغدغه‌مند اتفاقات خوبی بیفتد و مسیر را پیدا کنند.

 تجربه کار اجتماعی و جهادی در سه روز

 در بخش دیگری از این پیش‌رویداد، داودی در پاسخ به این پرسش که با توجه به سابقه فعالیت جهادی شما، این رویداد چطور می‌تواند در حوزه ایثار و جهاد ورود کند؟ گفت: در این رویداد، تجربه کار اجتماعی و جهادی در سه روز به وجود می‌آید که البته فضای نوآورانه هم وجود دارد. درباره ریشه کار جهادی باید به ریشه آن در دهه 80 اشاره کرد که با شروع فعالیت جهادی مدرسه مفید همراه بود و به نوعی پس از آن و با گذشت زمان، مسیر تغییر کرد و به سمتی رفت که جوانان از آن جدا شدند؛ چراکه وارد مسیر درستی نشده بود و تبدیل به انحصار دستگاه‌ها و سازمان‌ها شد.

 وی در ادامه افزود: این اتفاق دردی است که بسیاری از جهادی‌ها با آن روبه‌رو شدند و تغییر مسیر و رویکرد برای خیلی از رویدادهای اجتماعی دیگر هم اتفاق می‌افتد؛ مانند حرکت‌های داوطلبانه مردمی که در جاهای مختلف با عملکردهای متفاوت انجام می‌شود که ذات کار و دغدغه گروه اجتماعی، خوب است اما الزاماً نتایج مثبتی را در پی ندارد که باید با خرد اجتماعی به بحث گذاشته شود؛ مثلاً ان‌جی‌اویی با نیت خیر و خداپسندانه بسته‌هایی را تهیه و در منطقه‌ای توزیع می‌‎کند اما با این کار ساختاری را از بین می‌برد و رشته‌هایی را پنبه و نیت اولیه را خراب می‌کند. نمونه آن در روستاهای مختلف است که با کارهای خیرخواهانه انتظارات را بالا می‌برند یا اعتباری را از بین می‌برند و شرایط به شکلی تغییر کرده است که حضور 10 ان‌جی‌اوی دیگر هم نتوانسته است شرایط را تغییر دهد. بنابراین لازم است که شرایط به بوته آزمایش گذاشته شود و آدم‌ها باتجربه‌تر شوند و ایده‌ها چکش‌کاری شود تا نتیجه بهتری به دست بیاید.

 در ادامه طاهانژاد طی سخنانی بیان کرد: گاهی اوقات بچه‌ها وقت می‌گذارند و عملکرد غیردقیق باعث می‌شود که اتفاق مطلوبی نیفتد اما بچه‌ها باید بدانند که فضای استارتاپی، سه ویژگی دارد؛ اول این‌که این فضا عدم اطمینان دارد و باید مدیریت شود، دوم این‌که رشدپذیر است و با رشد سریع در حوزه اجتماعی مقیاس می‌‏شود و سومین ویژگی آن این است که قابلیت تغییر سریع دارد؛ بنابراین این فضا نیاز به اصلاح دارد. این سه ویژگی را می‌توانیم به روح کسب‌وکار اضافه کنیم و در رویداد سه روزه، بچه‌ها این سه کار را هم انجام می‌شود.

 فضای اشتغال در آلمان و تفاوت‌های آن با ایران

 در بخش دیگری از این پیش‌رویداد، بیناکاشانی به ایراد سخن پرداخت و با اشاره به تجربه حضورش در کشور آلمان و دیدن تجربه مشابهی مانند مؤسسه خیریه کارآفرینان آرا شمیران در این کشور گفت: فضای اشتغال در کشور آلمان با ایران خیلی متفاوت است و مؤسساتی شبیه به آرا در این کشور وجود دارد. فضا به این شکل است که مؤسسات کارآفرینی خصوصی و دولتی وجود دارند که فرد با مراجعه به این ادارات کارآفرینی می‌تواند اعم از اینکه مهارت نداشته باشد یا اینکه کسب‌وکار یا شغلی داشته باشد، ایده‌اش را مطرح کند. سپس بعد فرد متقاضی برای آموزش به ساختمان‌هایی معرفی می‌شود که شبیه به مؤسسه آرا است. هزینه‌های این آموزش را کارآفرینان پرداخت می‌کنند و حتی به کاریاب‌ها هم حقوق داده می‌‌شود. 

 وی در ادامه افزود: در ایران این کار با مؤسسه آرا انجام می‌‎شود که استقبال خوبی هم از آن شده است. مؤسسات آموزشی آلمان در زمینه اشتغال‌زایی موفق عمل کردند؛ به طوری که آلمان امروز صنعتی‌ترین کشور اروپا است و مردم زندگی خوبی دارند. همچنین افراد متخصص که به حرفه‌ای علاقه دارند، تحت آموزش قرار می‌گیرند. 

 بیناکاشانی با بیان این‌ که شکل مأموریت ان‌جی‌او‌ها در خارج از ایران با کشورمان متفاوت است، افزود: در ایران مأموریت ان‌جی‌او‌ها در 80 درصد موارد، توانمندسازی است و 20 درصد هم حوزه حمایت‌های معیشتی را شامل می‌شود. در کشورهای توسعه‌یافته حداقل‌ها توسط دولت تأمین می‌شود و ان‌جی‌اوها لازم نیست که در زمینه تأمین معیشت و توانمندسازی و ارتقاء جامعه هدف کاری کنند. در مؤسسه آرا و در مدت‌زمان فعالیتمان، جامعه هدف را انتخاب کردیم. در این مدت‌زمان هم درس‌هایی یاد گرفتیم و به نسخه خودمان رسیدیم و ارتقا پیدا کردیم. ما بنچ‌مارکی نداشتیم و دوباره همه‌چیز را خلق کردیم. ما اتاق فکر داشتیم و تجربیاتمان را در این اتاق فکر مطرح کردیم. همچنین مؤسسه آرا برای قشر خاصی نیست بلکه برای همه جامعه مدنی است و امیدواریم خدمتگزاران خوبی باشیم. 

گزارش از لیلا شوقی