پویش «اورست پاک» و تلاش سمنهای نپال برای نجات هیمالیا
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، نزدیک به ۲ میلیارد نفر از مردم جهان برای رفع نیازهای ضروری روزانه، معیشت و شیوههای فرهنگی خود به آب کوهستانها وابسته هستند، اما محیط زیست کوهستان بر اثر تاثیرات انسان و تغییرات اقلیم بهشدت روبهتغییر است. بهمناسبت «روز جهانی کوهستان» در این یادداشت بنا داریم رویکردهای زیستمحیطی سازمانهای مردمنهاد را در یکی از پرطرفداراترین مقاصد کوهنوردی جهان در نپال و کارهایی را که برای نجات کوهستان هیمالیا و اورست از اقدامات تخریبگر انسان در محیط زیست انجام شده بررسی کنیم.
در سالیان گذشته، رشتهکوه هیمالیا؛ «بام جهان»، درمعرض تهدید دوگانه تغییرات اقلیمی و فشار ناشی از فعالیتهای انسانی، بهویژه گردشگری بیرویه کوهنوردی، قرار دارد. کوههای هیمالیا نه فقط نماد عظمت طبیعی، بلکه منبع حیات جهانیاند که یخچالهای آن رودخانههای بزرگ آسیا مانند گنگ، یانگتسه و سند را تغذیه میکنند. معیشت، امنیت غذایی و شیوه زندگی صدها میلیون نفر به سلامت این سیستم وابسته است.
اورست در انباشتی از زباله
اکوسیستم هیمالیا، مخصوصاً کوه اورست، شکننده و تحت فشار بیسابقهای قرار دارد. گرمایش جهانی موجب عقبنشینی سریع یخچالها، بیثباتی آبوهوای محلی و افزایش خطر سیلهای ناگهانی و رانش زمین شده است. فشار گردشگری و کوهنوردی نیز بهعلت محبوبیت فزاینده صعود به قلههایی مانند اورست، بهویژه در سمت نپال، منجر به انباشت گسترده زباله (شامل تجهیزات، کپسولهای اکسیژن، بستهبندیهای غذایی و پسماند انسانی)، آلودگی مسیرها و فشار بر منابع محدود محلی شده است.
کوه اورست که در بخش ماهالانگور هیمال از رشتهکوه هیمالیا در نپال واقع شده، با ارتفاع ۸۸۵۰ متری از سطح دریا، بلندترین کوه جهان است. از زمان فتح اولین صعودکنندگان اورست در سال ۱۹۵۳ (ادموند هیلاری؛ کوهنورد نیوزیلندی و تنزینگ نورگی راهنمای تبتی)، صعود به این کوه به یک ماجراجویی محبوب برای علاقهمندان به کوهنوردی در سراسر جهان تبدیل شده است.
تعداد گردشگران و کوهنوردان بازدیدکننده از پارک ملی ساگارماتا که میزبان اورست است، افزایش چشمگیری داشته است. بر اساس دادههای رسمی منتشرشده در سال ۲۰۲۱، اکسپدیشنهای کوهنوردی روندی صعودی را تجربه کردهاند؛ بهگونهای از ۳۶۰۰ نفر در سال ۱۹۷۹ به بیش از ۵۸۰۰۰ گردشگر در سال ۲۰۱۹ رسیدهاند.
علیالقاعده، صعود به قله اورست مستلزم مهارتهای کوهنوردی و سطح استقامت بدنی است و سالها تمرین و تجربه میطلبد. گذشته از این، صعود اورست فعالیتی بالقوه مرگبار است که خطرات تهدیدکننده حیاتی مانند هایپوترمی (کاهش خطرناک دمای بدن)، سرمازدگی، بهمن و بیماری ارتفاعزدگی را بههمراه دارد. امروز شرایط متفاوت است. برخلاف گذشته، با تجاریسازی کوهنوردی، افرادی که هزینهای بین ۳۲,۰۰۰ تا ۲۰۰هزار دلار آمریکا برای پذیرش صعود میپردازند، میتوانند برای رسیدن به قله تلاش کنند. سال ۲۰۲۳، این کوه رکورد بالای کوهنوردان را به خود دید و مقامات در مجموع ۴۶۳ مجوز صادر کردند. رشد گردشگری منجر به مشکلات عمدهای در منطقه شده که بهویژه مرتبط با آلودگی است.
۱) اجساد
بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹، بیش از ۳۰۰ نفر در راه صعود به اورست جان خود را از دست دادهاند. بهطور متوسط، هر سال ۶ نفر در هنگام صعود و فرود از قله جان میبازند. سال ۲۰۲۳ با حداقل ۱۲ کوهنورد مرده و ۵ نفر مفقود یا مردهفرض شده، بالاترین آمار تلفات را داشت. اغلب، بهدلیل آبوهوای بسیار خشن کوه و چالشهای لجستیکی آن، اجساد هرگز پیدا یا بازیابی نمیشوند.
بازگرداندن این اجساد به کمپ پایه نه فقط چالشبرانگیز است، بلکه ممکن است برای تیمهای نجات مرگبار باشد. به همین دلیل، بسیاری از اجساد رها میشوند. بر اساس یک تحقیق بیبیسی در سال ۲۰۱۵، در حال حاضر بیش از ۲۰۰ جسد در دامنههای اورست وجود دارند.
۲) فضولات انسانی
نبودِ سیستم مدیریت پسماند جامد به این معنی است که فضولات انسانی بهطور منظم با یخچالهای طبیعی ارتفاعات کوه در حال گردشاند. اگرچه از کوهنوردان محلی افرادی برای حمل فضولات انسانی از کمپهای پایه اورست در بشکههایی برای دفع در محلهای دفن زباله نزدیک روستای گوراکشپ استخدام میشوند، اما این ضایعات بهویژه اغلب در فصل بارانهای موسمی تابستان، به پاییندست روانه میشوند.
«آلتون بایرز»؛ زمینشناس کوهستان، تخمین زده است سالانه تقریباً ۵۴۰۰ کیلوگرم فضولات انسانی از کمپهای پایه جمعآوری میشود، در حالی که این عدد مربوط به زبالههای جمعآوری شده است، یک نفر میتواند از چادرهای کمپ پایه خارج شود و هنوز بر روی میدانهای مینگذاریشده از فضولات انسانی بایستد.
هرساله، فضولات انسانی از طریق ترکیبی از بیعملی و اقدامات ناکارآمد، به مشکلی بهسرعت درحال تشدید در پارک ملی ساگارماتا تبدیل شده است. برخی کوهنوردان در کیسههای تجزیهپذیر زیستی مدفوع میکنند، کیسههایی که گفته میشود گراناند، در حالی که دیگران چالههایی حفر میکنند که در نهایت با گرمشدن مداوم دمای منطقه و ذوب پوشش یخی، دوباره به سطح بازمیگردند.
یخچال ساوت کُل که بین اورست و لوتسه در ارتفاع حدود ۷۹۰۶ متری از سطح دریا قرار دارد، در ۲۵ سال گذشته بیش از ۵۴ متر از ضخامت خود را از دست داده است. با نفوذ فضولات انسانی به کمپ پایه یا جوامع شرپا، این آلودگی منظر طبیعی را آلوده میکند و میتواند منجر به عفونتهای روده تحتانی، دستگاه تنفسی فوقانی و همچنین بیماریهای منتقله از آب مانند وبا و هپاتیت A در میان کوهنوردان و جوامع محلی شود.
۳) پسماند جامد
صعودهای مرتفع نیازمند تجهیزات گرانقیمت پشتیبانی از زندگی، از جمله چادر، طناب، اجاق گاز قابلحمل، نردبان، قوطی و کنسرو هستند. همه اینها به مشکلات زباله دامن میزنند و تخمین زده میشود که ۳۰ تُن زباله بلندترین نقطه زمین را پوشانده است.
یک ارزیابی بر روی نمونههای آب جویبار و برف از اورست که بین آوریل و می ۲۰۱۹ انجام شد، نشان داد که ریزپلاستیکها در تمام نمونههای برف جمعآوری شده حاضر هستند و بیشترین غلظت ریزپلاستیکها در کمپ پایه اورست یافت شده است. ریزپلاستیکهای یافتشده در ۵۳ نمونه از ۵۶ نمونه برف، به الیاف لباسهای فضای باز مرتبط بودند. به ویژه، پلیاستر رایجترین پلیمر شناساییشده در هر دو نمونه برف و جویبار (۵۶٪) بود و پس از آن اکریلیک (۳۱٪)، نایلون (۹٪) و پلیپروپیلن (۵٪) قرار داشتند. این مطالعه به نتیجه رسید که ریزپلاستیکها احتمالاً از لباسها و تجهیزات مورد استفاده کوهنوردان و طبیعتگردان ناشی میشوند.
آیا مقامات به اندازه کافی اقدام میکنند؟
برای مبارزه با پسماند جامد تولیدشده کوهنوردان، دولت نپال در سال ۲۰۱۴ یک طرح سپرده اجرا کرد که بر اساس آن تمامی صعودکنندگان موظفاند قبل از اکسپدیشن ۴۰۰۰ دلار آمریکا ودیعه بگذارند. برای پس گرفتن پول، آنها موظفاند هر کدام حداقل با ۸ کیلوگرم زباله به کمپ پایه بازگردند که مقدار متوسط تخمینی تولید زباله توسط یک فرد در طول اکسپدیشن است.
دولت نپال همچنین بهطور مکرر ارتش خود را برای انجام عملیات پاکسازی در اورست بسیج میکند. بهعنوان مثال، در سال ۲۰۱۹، ارتش نپال همراه با سازمانهای غیردولتی، بیش از ۲ تُن زباله جمعآوری کرد و در سال ۲۰۲۳، کمپین پاکسازی کوهستان به رهبری ارتش، ۳۵ تُن زباله را در چهار کوه شامل اورست، لوتسه، آناپورنا و بارونتسه جمعآوری کرد.
تلاش جمعی برای نجات؛ کمپین «اورست پاک»
کمپین «اورست پاک»، از سال ۲۰۱۶ توسط «ماریون شینود-دوپوی» راهاندازی شد که نمونهای بارز از یک ابتکار موفق مبتنی بر جامعه محلی و حمایت نهادی است. این کمپین که سازمان ملل متحد نیز با آن همراه است، برای پاکسازی سیستماتیک، برنامه دارد. سازماندهی رویدادهای سالانه برای جمعآوری زباله از ارتفاعات، بهکارگیری کوهنوردان برای انتقال زباله از نقاط جمعآوری به اردوگاه پایه و آموزش راهنمایان و ساکنان محلی برای نهادینهکردن فرهنگ حفاظت، از مهمترین این برنامهها است.
کمیته کنترل آلودگی ساگارماتا (SPCC)
در سمت نپال، تمرکز بر مدیریت پیامدهای گردشگری انبوه و تطبیق با تغییرات اقلیمی است. چندین سازمانمردمنهاد داخلی و بینالمللی نقش محوری دارند. یکی از این سازمانها، «کمیته کنترل آلودگی ساگارماتا»، (SPCC) است که در سال ۱۹۹۱ تأسیس شد تا از طریق توسعه زیرساختهای پایدار مدیریت پسماند و آموزش جامعه محلی در مورد ۳R (کاهش مصرف، استفاده مجدد و بازیافت)، پایداری محیطزیستی را ترویج کند.
سازمان دیگری که هدف آن مقابله با بحران فضولات انسانی در منطقه است، پروژه زیستگاز اورست است که در حال ساخت یک سیستم زیستگاز خورشیدی با سوخت فضولات انسانی برای تأمین سوخت پایدار جوامع محلی است.
کمیته کنترل آلودگی ساگارماتا، مسئول مستقیم مدیریت محیطزیست در منطقه خومبو (مسیر اصلی اورست) است. این سازمان قوانینی مانند الزامیبودن حداقل ۸ کیلوگرم زباله به پایین توسط هر کوهنورد را اجرا میکند، ایستگاههای پسماند را مدیریت میکند و بر مدیریت پسماند انسانی در اردوگاههای مرتفع نظارت دارد. این سازمان در کنار سازمان مردمی «انجمن آلپاین نپال»، برنامههای پاکسازی منظمی را در مسیرهای کوهنوردی سازماندهی میکند و در آموزش راهنمایان در مورد اصول کوهنوردی پاک پیشگام است.
سازمان ملل متحد، چندین سازمان غیردولتی و بخش خصوصی، در حال رهبری و سازماندهی کمپینهایی برای پاکسازی، آموزش کوهنوردان و جوامع محلی در مورد اهمیت مدیریت پسماند جامد هستند. از سال ۲۰۰۸، شرکت هوایی یتی و شرکت تابعه آن؛ تارا ایر بهطور فعال در کمک به کمیته کنترل آلودگی ساگارماتا؛ یک سازمان محلی حفاظت از محیط زیست و باشگاه هیمالیا لوکلا، برای حذف زبالههای غیرقابلسوزاندن و تجزیهناپذیر از منطقه برای بازیافت در کاتماندو مشارکت داشتهاند.
بیشتر این دسته از زبالهها شامل بطریها و قوطیهای آبجو خالی، قوطیهای غذا و تجهیزات دورانداختهشده کوهنوردی و طبیعتگردی است. امسال این شرکت هواپیمایی، بهعنوان بخشی از تعهد خود به اهداف توسعه پایدار (SDGs) ملل متحد در برابر تغییرات آبوهوایی، هدفی بلندپروازانه برای انتقال هوایی ۱۰۰ تن زباله از منطقه اورست با حمایت شرکای کمپین خود تعیین کرده است. زبالهها سپس برای پردازش بیشتر به شرکت بازیافت «بلو وِست تو وَلیو» تحویل داده میشوند.
به عنوان بخشی از مشارکت مستمر خود با برنامه توسعه ملل متحد در نپال، شرکت هوایی یتی بهطور فعال در کاهش ردپای کربن، ترویج اقدام اقلیمی و حفاظت از محیط زیست از طریق کاهش، بازیافت و مدیریت پسماند، کار میکند. اولین پرواز پاکسازی به طور رسمی در ۱۷ مارس ۲۰۱۸ از فرودگاه لوکلا با حضور مقامات برنامه توسعه ملل متحد و مسئولین شرکت هواپیمایی و شرکای حامی کمپین آغاز به کار کرد. ذینفعان اصلی مردم محلی و سه سازمان جامعه محلی واقع در منطقه اورست هستند:
- کمیته کنترل آلودگی ساگارماتا با هدف مدیریت پسماند در منطقه اورست،
- باشگاه «هیمالیا لوکلا» که بهعنوان یک سازمان محلی، توسط مردم لوکلا تأسیس شده است،
- شرکت خصوصی هواپیمایی «بلو وِست تو وَلیو» (BW2V) که یک شرکت کسبوکار اجتماعی است که به ایجاد ارزش از پسماند از طریق ترویج بازیافت و ایجاد شغلهای سبز اختصاص دارد. این شرکت هواپیمایی قصد دارد حدود ۱۰۰ تن زباله را از اورست بهعنوان «کمپین پاکسازی اورست» انتقال هوایی دهد و آن را به برنامه مسئولیت اجتماعی شرکت (CSR) خود برای مدیریت پسماند و آگاهیبخشی زیستمحیطی از سال ۲۰۰۸ در منطقه اورست تبدیل کند، که تاکنون از اول ژانویه ۲۰۱۸ تا ۲۵ دسامبر ۲۰۱۸ حدود ۳۸,۹۰۵ کیلوگرم زباله جمعآوری کرده است.
راه نجات: اقدامات همه جانبه و جمعی همراه با نقشآفرینی موثر سازمانهای مردمی
حکمرانی ساختاریافته مانند «منشور کوه پاک»، در پی نهادینهکردن استانداردهای مدیریتی است، این ابتکار که ریشه در یک ایده فردی داشت، با حمایت قوی و مستقیم دولت مرکزی و محلی بهسرعت به برنامهای منسجم تبدیل شد. این مدل متمرکز، امکان تصمیمگیری یکدست و بسیج منابع را فراهم میآورد. دامنه نقشآفرینی تعداد زیادی از سازمانهای مردمنهاد داخلی و بینالمللی که رویکردی جامعتری را در پیش گرفتهاند، از مدیریت پسماند جامد و انسانی فراتر رفته و شامل برنامههای تطبیق با تغییرات اقلیمی و حفاظت از کل اکوسیستم میشود.
این تکثر سازمانی، نمایانگر یک اکوسیستم مشارکتی از پایین به بالاست که در آن هر نهاد بر حوزه تخصصی خود مانند پاکسازی، آموزش یا حقوق راهنمایان متمرکز است. مشارکت جامعه محلی در این بستر چندوجهی است؛ افراد بهعنوان کارمند، راهنمای آموزشدیده، ذینفع پروژه یا عضو نهادهای محلی مانند کمیته کنترل آلودگی ساگارماتا (SPCC) عمل میکنند و منافع آنان میتواند هم اقتصادی و هم اجتماعی-زیستمحیطی باشد. این نهادهای محلی اغلب مجری و ناظر مقررات اجرایی از پیش وضعشده، مانند قانون الزام بازگرداندن زباله از سوی کوهنوردان هستند.
هر یک از این دو مدل با چالشهای منحصربهفردی نیز روبرو هستند. تداوم بلندمدت و امکان تعمیم مدل کمپین «اورست پاک» به سایر مناطق، نیازمند اراده سیاسی و اجتماعی مستمر است. از سوی دیگر، مدل پراکنده و مشارکتی نپال با چالشهای سازمانی پیچیدهتری مانند نیاز به هماهنگی بین نهادهای متعدد، تأمین مالی پایدار و مقیاسگذاری راهحلهای موفق در سطح گسترده دستوپنجه نرم میکند.
هر دو سوی کوهستان با چالشهای بنیادین و مشترکی مواجهاند که حل آنها نیازمند همکاری فرامرزی است. نخستین و بزرگترین چالش، مقیاس عظیم مشکل است؛ سرعت و حجم تولید زباله و پسماند ناشی از رشد بیوقفه گردشگری و کوهنوردی، بهوضوح از ظرفیت عملیاتی و مالی موجود برای جمعآوری و مدیریت آن پیشی گرفته است. این یک مسابقه نابرابر بهضرر محیط زیست است. دوم، تغییرات اقلیمی بهعنوان یک تهدید فزاینده، تمامی این پیچیدگیها را تشدید میکند.
پدیدههایی مانند ذوب سریع یخچالها و بیثباتی آبوهوایی، نه فقط بر خود اکوسیستم فشار مضاعف وارد میآورند، بلکه عملیات پاکسازی و مدیریت را نیز پرهزینهتر و خطرناکتر میسازند. سوم، یک مانع فرهنگی-اقتصادی عمیق وجود دارد؛ وابستگی شدید اقتصاد جوامع محلی به درآمد حاصل از گردشگری، ایجاد و اجرای محدودیتهای سختگیرانه ضروری مانند کاهش تعداد مجوزهای صعود یا افزایش جدی هزینههای محیطزیستی را با مقاومت زیادی مواجه میسازد. ترس از کاهش درآمد، اغلب اراده سیاسی برای تغییر قوانین را تضعیف میکند.
راهکارهای کلیدی برای اقدام آینده
برای غلبه بر این چالشها و حرکت به سمت حفاظتی مؤثر، مجموعهای از اقدامات راهبردی و هماهنگ ضروری به نظر میرسد. اولین و مهمترین گام، تقویت همکاری فرامرزی است. ایجاد یک کمیته یا پلتفرم مشترک مدیریتی بین چین و نپال مختص اکوسیستم اورست، میتواند بستری برای تبادل بهترین تجربیات (مانند مدل حکمرانی چین یا مکانیزمهای اجرایی نپال)، هماهنگسازی استانداردهای محیطزیستی و پایش مشترک وضعیت باشد.
دوم، افزایش سرمایهگذاری در فناوریهای پایدار و نوآورانه ویژه ارتفاعات بالا امری حیاتی است. بودجه و توجه بیشتری باید به تحقیق، توسعه و استقرار راهحلهایی مانند سیستمهای فشردهسازی و بازیافت زباله در محل، سرویسهای بهداشتی بیآب و استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر (به ویژه خورشیدی) در اردوگاهها معطوف شود.
سوم، اجرای سیاستهای تنظیمگرانه قویتر، مؤثر و غیرقابل اغماض است. دولتها باید قوانین بازدارندهتر و شفافتری را وضع کنند و آن را قاطعانه اجرا کنند. این موارد شامل تعریف سقف علمی برای ظرفیت تحمل محیط و تعداد صعودها، افزایش قابل توجه ضمانتهای مالی (ودیعه) که تنها در ازای بازگرداندن زباله عودت داده میشود و اعمال جریمههای سنگین و قطعی برای متخلفان است.
چهارم، توسعه برنامههای توانمندسازی و آموزش پیوسته برای تمام ذینفعان ضرورت دارد. آموزش نباید مقطعی باشد، بلکه باید بهصورت برنامهای مداوم و الزامی برای کوهنوردان بینالمللی، راهنمایان، شرکای لجستیکی و جامعه میزبان طراحی شود. محوریت این آموزشها باید بر کوهنوردی مسئولانه، اخلاق محیطزیستی و مهارتهای عملی کاهش ردپا استوار باشد.
در نهایت، ادغام نظاممند دانش بومی با علم مدرن یک فرصت کلیدی است. دانش سنتی جوامع محلی در زمینه الگوهای آبوهوا، رفتار اکوسیستم و شیوههای پایدار معیشتی، منبعی ارزشمند و اغلب نادیدهگرفتهشده است. پروژههای حفاظتی باید این دانش را شناسایی، مستند و به طورمؤثری با دادههای علمی مدرن تلفیق کنند تا راهکارهای مدیریتی قویتر، کاربردیتر و پذیرفتهشدهتری ایجاد شود.
سخن آخر
نجات هیمالیا و تضمین آینده جوامع وابسته به آن، مستلزم یک گذار تحولآفرین و شجاعانه از الگوی کنونی گردشگری انبوه و مصرفگرا بهسوی الگویی مسئولانه، باکیفیت و احیاگر است. تجربیات دو سوی اورست بهوضوح نشان میدهد که راهحلها هرچند دشوار، عملی و دردسترساند. موفقیت این راهحلها ریشه در چند اصل بنیادین دارد: مشارکت واقعی و سودمند جامعه محلی، حکمرانی شفاف، قاطع و مبتنی بر همکاری، آموزش همگانی، مستمر و بهرهگیری از نوآوریهای فناورانه. زمان تأمل به پایان رسیده و زمان اقدام جدی، هماهنگ و فرامرزی فرا رسیده است.
تمامی بازیگران این عرصه اعم از دولتهای ملی، سازمانهای بینالمللی، جامعه مدنی، صنعت گردشگری و هر فرد کوهنورد، مسئولیتی تاریخی برای حفظ این میراث مشترک بشریت بر عهده دارند. حفاظت از هیمالیا دیگر انتخاب اخلاقی صرف نیست، بلکه ضرورت اجتنابناپذیر برای حفظ منبع آب، امنیت غذایی و تعادل اکولوژیکی بخش بزرگی از کره زمین و تضمین آیندهای امن برای نسلهای حاضر و آینده است.
اگرچه سازمانهای دولتی، غیردولتی و خصوصی برای مدیریت آلودگی زباله با یکدیگر همکاری کردهاند، اما مهم است توجه شود که تعداد کوهنوردان نیز طی دههها افزایش یافته است. تمرینات مدیریت و کاهش پسماند بهتنهایی کافی نیستند، به ویژه در مکانهای بکر مانند اورست؛ زیرا آنها به هسته اصلی مشکل نمیپردازند. دولت نپال باید با اجرای اقداماتی مشابه چین، پاسخگویی و نظارت بر متخلفان را در اولویت قرار دهد. علاوهبراین، باید رویکردهای پایدار در زمینه لباسها و تجهیزات کوهنوردی پایدار ترویج شود و در نهایت، جامعه محلی و بازدیدکنندگان باید در مورد انتخابهای عملی و سبک زندگی پایدار برای تشویق به دفع صحیح زباله در مکانهای مشخصشده آموزش ببینند.
از آنجایی که اقتصاد نپال بهشدت به گردشگری متکی است، تخریب محیطزیست منطقه میتواند مشکلات موجود را تشدید کند و آیندهای تاریک را برای این کشور محصور در خشکی رقم بزند. آسیب زیستمحیطی که اورست بهدلیل تغییرات آبوهوایی متحمل میشود، با ریختوپاش گردشگران، آلودگی ریزپلاستیکی و فضولات انسانی بیشتر تشدید میشود. همانطور که «تری سوارینگن»، برنده «جایزه محیطزیستی گلدمن» در سال ۱۹۷۷، گفت: ما بهگونهای روی این سیاره زندگی میکنیم که انگار سیاره دیگری برای رفتن داریم. درست است که محبوبیت کوهنوردی سبکی از زندگی را بهوجود آورد که پر از فرصتهای شغلی تا دارندههای رکوردهای جهانی معروف است و این معیشت مردم محلی را شکل داده است؛ با این حال، اگر بخواهیم رویای صعود به اورست را همچنان بفروشیم، باید فعالانهتر برای محافظت از آن کار کنیم.
