توجه انجمن دیابت «گابریک» به آموزش مؤثر و تغییر رفتار
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، صدوچهاردهمین نشست از سلسله‌نشست‌های «یک چای، یک تجربه»، دوشنبه ۲۶ آبان‌ماه ساعت ۱۶ با حضور دکتر محمدتقی چراغچی‌باشی آستانه؛ قائم‌مقام مدیرعامل انجمن دیابت «گابریک» و به‌میزبانی آکادمی خیر ایران برگزار شد.
او در ابتدای سخنانش روایت شکل‌گیری مؤسسه را بازگو کرد؛ زمانی که اعمال آموزشی و حمایتی سازمان‌یافته برای بیماران دیابتی وجود نداشت و خانواده‌ها در مواجهه با این بیماری عمدتاً تنها و سردرگم بودند.
قائم‌مقام مدیرعامل گابریک گفت: این خلأِ ساختاری و اضطراب گستردهٔ خانواده‌ها، محرک اصلی برای ایجاد یک مؤسسه مردم‌نهاد شد که هدفش کاهش بار روانی بیماران، مراقبان و فراهم‌کردن آموزش‌های عملی و مستمر برای مدیریت دیابت بود. آن زمان‌ها امکانات پایش و درمان محدود بود و خانواده‌ها نمی‌دانستند چگونه باید عمل کنند؛ همین باعث شد تصمیم بگیرند مؤسسه‌ای بسازند که دیگران آن سردرگمی را تجربه نکنند.
او با اشاره‌به پیشینه شغلی‌اش گفت: پزشک است و فعالیت حرفه‌ای‌اش را پس از انقلاب در خراسان آغاز کرده و در سال‌های پس از آن با سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان بهداشت جهانی به‌عنوان مشاور همکاری داشته است و در مأموریت‌های مختلفی از جمله مشاور برنامه مقابله با مالاریا در اسکندریه مصر حضور داشته است، اما پس از فوت برادرش به ایران برگشت و تصمیم گرفت در کشور بماند و فعالیت‌ها را ادامه بدهد.
چراغچی‌باشی آستانه علت تأکید ویژه‌اش بر آموزش در درمان دیابت را چنین توضیح داد: مدیریت دیابت بدون آموزش مؤثر ممکن نیست. آموزش باید به تغییر رفتار بینجامد. انجمن گابریک برای تضمین این روند، یک ساختار مشاوره دائمی ایجاد کرده است که اعضا در هر زمان بتوانند راهنمایی دریافت کنند. وی سپس به برنامه‌های ویژه کودکان اشاره کرد و از طراحی یک شخصیت عروسکی به نام «کیپو» به‌معنی شاپرک سخن به‌میان آورد که مفاهیم پیچیده سیستم ایمنی و مدیریت دیابت را برای کودکان ساده و فهم‌پذیر می‌کند.
او افزود: در برنامه‌های آموزشی مؤسسه، کودکان مبتلابه‌دیابت به‌صورت عملی مهارت‌های لازم را تمرین می‌کنند و پس از آن آموزش‌های تکمیلی می‌بینند و هم‌زمان با آموزش کودکان، والدین نیز در اتاقی دیگر توسط روانشناس یا روان‌پزشک درباره شیوه صحیح برخورد با بیماری و مدیریت استرس آموزش می‌بینند.
به‌گفته قائم‌مقام مدیرعامل انجمن دیابت «گابریک»، این رویکرد باعث شده است بچه‌ها بدون برچسب‌خوردن و پنهان‌کاری، بیماری خود را بپذیرند و در محیط مدرسه و جمع همسالان با اعتمادبه‌نفس بیشتری حاضر شوند: قبلاً خانواده‌ها بیماری را پنهان می‌کردند، اما امروز کودکان با آگاهی به مدرسه وارد می‌شوند و می‌گویند: من دیابت دارم و مشکلی نیست.
او اذعان کرد: تجربه‌های علمی و بین‌المللی همراه با لمس مستقیم سختی‌های بیماران، باعث شده فعالیت‌های انجمن گابریک بر پایه همدلی، آموزش عمیق و همراهی مستمر بنا شود. همچنین یکی از ویژگی‌های متمایز گابریک، تمرکز بر آموزش مؤثر و تغییر رفتار است. البته آموزش فقط حرف‌زدن نیست، ما باید توان عملی برای مدیریت دیابت ایجاد کنیم. این نکته نیز حائز اهمیت است که این آموزش‌ها فقط برای بیماران نیست؛ بلکه تیم درمان، پزشکان، مراقبان و حتی دانشجویانی که زیر نظر ما فعالیت می‌کنند، هم هر سال دوره‌های تکمیلی را می‌گذرانند.
این پزشک افزود که مؤسسه گابریک هیچ‌گاه مسیر تقابلی با نهاد‌های دولتی و دانشگاهی انتخاب نکرده و همکاری سازنده با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مجموعه‌های علمی باعث شده است که اعتماد متقابل شکل بگیرد. به‌‌جای این‌‌که مطالبه‌گری را با تنش انجام دهیم، تلاش کردیم آموزش و شواهد ارائه کنیم تا تصمیم‌گیران خودشان ضرورت حمایت را ببینند.
چراغچی‌باشی آستانه درباره هزینه‌های سنگین دیابت و اهمیت پیشگیری گفت: هزینه سنگین دیالیز برای هر بیمار سالانه حدود ۷۰۰ میلیون تومان است. بنابراین پیشگیری از دیابت، در واقع پیشگیری از بحران دیالیز در کشور است؛ بحرانی که به دلیل فرسودگی دستگاه‌ها و محدودیت‌های ناشی از تحریم، هر سال شدیدتر می‌شود و بیماران ناچار‌اند در ساعت‌های طولانی شب برای دیالیز مراجعه کنند.
وی به مطالبه‌گری اخیر گابریک درباره تأمین سنسور پایش مداوم قند خون اشاره کرد و گفت: ما پس از آموزش، وضعیت فرد را به‌کمک تیم مددکاری بررسی می‌کنیم و اگر نیاز باشد با کمک اسپانسر‌ها یا منابع محدود خودمان از او حمایت می‌کنیم.
قائم‌مقام مدیرعامل گابریک افزود که این انجمن یکی از مجموعه‌هایی بود که ضرورت حمایت بیمه‌ای از سنسور‌های پایش را مطرح کرد و این موضوع در نهایت از سوی دولت پذیرفته شد و اکنون دولت بخشی از هزینه سنسور را تقبل کرده و قرار است هزینه‌ها با ارائه مدارک در کارگزاری‌های بیمه بازپرداخت شود، اما اجرای این مصوبه هنوز یکدست نشده و در برخی از شهر‌ها مردم با مشکل مواجه‌اند. ما پیگیر این موضوع هستیم.
این پزشک یکی از اولویت‌های مؤسسه را مناطق محروم دانست و توضیح داد که برنامه‌ای هدفمند برای آموزش در شهر‌های کوچک تدوین شده است: طرحی تهیه کردیم تا شهر‌هایی با جمعیت ۱۰ تا ۵۰ هزار نفر را انتخاب کنیم. در فاز آزمایشی، ۷۵ شهر را شناسایی و در نهایت ۱۰ شهر را به صورت تصادفی انتخاب کردیم. ابتدا وضعیت سلامت و قند خون افراد را ثبت کردیم و سپس آموزش‌ها اجرا شد. دانشگاه تهران نیز نتایج را ارزیابی کرد.
قائم مقام مدیرعامل گابریک گفت: این برنامه اکنون توسعه یافته و تاکنون در ۱۵۰ شهر اجرا شده است. آموزش‌ها به‌طور برخط انجام می‌شود و اگر فردی در شهری امکانات لازم را نداشته باشد، از طریق مراکز بهداشتی همان شهر به اینترنت و فضای آموزشی دسترسی پیدا می‌کند. ما ابتدا افراد را شناسایی می‌کنیم، سپس آموزش می‌دهیم و بعد هم به‌صورت مستمر با آن‌ها در ارتباط می‌مانیم. این چرخه باعث شده اثرگذاری برنامه به شکل ملموسی افزایش پیدا کند.
