فریادخواهی فیلم‌سازِ «بر کرانه‌های کاسپین» از دکتر شینا انصاری
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، پژمان مظاهری‌پور؛ نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان مستند «بر کرانه‌های کاسپین» در گفت‌وگو با ایسنا انگیزه خود را از ساخت این اثر و هشدارهای جدی درباره وضعیت این حوضه آبی مهم تشریح کرد.
مظاهری‌پور با بیان این‌که در فیلم‌سازی محیط زیستی، موضوع بر خود فیلم و فیلم‌ساز ارجحیت دارد، اظهار کرد: برای مستندسازان محیط زیست موضوع مهم است؛ زیرا آن موضوع و اتفاق محیط‌زیستی مهم‌تر از فیلم ماست.
این مستندساز با اشاره به تجربه خود در ساخت فیلم‌های باستان‌شناسی، تاریخی و محیط زیستی گفت: سال ۱۳۸۵ بود که من روی منابع آبی ایران کار می‌کردم و مجموعه‌مستندی با عنوان آب در ایران ساختم. در سفرهای مختلف به نقاطی مانند حوضه آبریز کارون، آذربایجان، دریاچه ارومیه، سیستان‌وبلوچستان و چاه‌نیمه‌های آن منطقه، همچنین حوضه آبریز زاینده‌رود متوجه بحران دریاچه ارومیه شدم.
وی افزود: پس از ساخت فیلم «دریاچه‌ای که بود» در سال ۱۳۸۷ که از بحران خشک‌شدن دریاچه ارومیه می‌‌گفت، متوجه غباری شدم که از غرب کشور وارد می‌شد و فیلم مستند «غبار سرخ» را ساختم. پس از آن شورای مستند مرکز گسترش، پیشنهاد کار بر روی دریاچه مازندارن (کاسپی) را داد و من به سراغ این سوژه رفتم.
این کارگردان درباره زمان تولید این مستند توضیح داد: فیلم‌برداری و پژوهش به صورت موازی از اسفند ۱۳۹۰ آغاز و دوره جمع‌آوری پژوهش حدود دو سال طول کشید. کل پروسه تولید از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۹، یعنی حدود هفت سال طول کشید که بخش عمده‌ای از این تاخیر به دلیل مشکلات اعتباری بود.
مظاهری‌پور با اشاره به محدودیت‌های تولید گفت: این فیلم از لحاظ اقتصادی با محدودیت بودجه مواجه بود. فیلم‌های مستند در ایران اعتبار لازم را دریافت نمی‌کنند و چون بازاری برای مستند وجود ندارد و انحصار آن در دست دو یا سه واحد سرمایه‌گزاری است پس هم تولید طولانی می‌شود و هم کیفیت فیلم‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
وی ابراز کرد: در نهایت نیز پس از اتمام تولید مستند، فیلم برای پخش از سوی مرکز گسترش کنار گذاشته شد تا این‌که با پیگیری‌های مکرر‌‌ِ تهیه‌کننده در اسفند ۱۴۰۳ در پلتفرم فیلیمو منتشر شد. پس از پخش فیلم حمایت روابط عمومی مرکز گسترش مزید امتنان است که به‌واسطه اهمیت موضوع در پخش فیلم همراهی کردند.
مظاهری‌پور به همکاری با معاون وقت دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اشاره کرد و گفت: با خانم دکتر فرشچی همکاری داشتیم. ایشان برنامه‌ای به نام CEP (برنامه جامع حفاظت محیط زیست دریای کاسپی) را معرفی کردند که مربوط به پنج کشور حاشیه کاسپی بود و پروتکل‌هایی برای تعهد این کشورها به حفاظت از محیط زیست تنظیم می‌کرد. بخشی از فیلم به تقسیم‌بندی‌های سیاسی کاسپی و دیدارهای زمان دولت آقای روحانی اختصاص دارد که هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده است.
وی با هشدار نسبت به آلودگی‌های متنوع در کاسپین گفت: آلاینده‌هایی که به شکل‌های مختلف وارد کاسپی می‌شود، متناسب با جغرافیای هر سرزمین متفاوت است. در شمال، شکار فوک و استفاده از پوست و روغن آن مشکل‌ساز است. در سواحل ایران، صید بی‌رویه ماهیان خاویاری و فشار بر منابع آبی و آبزیان وجود دارد. در آذربایجان آلودگی‌های صنعتی و در روسیه مسئله حمل و نقل دریایی بحران‌زا است. متاسفانه برخی توجه ندارند که ما با یک دریا مواجهیم، اما داریم مانند اقیانوس با آن رفتار می‌کنیم.
کارگردان «بر کرانه‌های کاسپین» با انتقاد از مدیریت نادرست در سواحل شمالی ایران هشدار داد: ما در سواحل توریستی کشور شاهد هجوم ۲۰ میلیون مسافر در تعطیلات هستیم. در چنین فضایی، محیط زیست آخرین موضوعی است که به آن فکر می‌کنیم. توسعه پایدار و حفظ منابع در این شرایط معنا ندارد.
این کارگردان در بخشی از صحبت‌هایش بر استفاده از نام صحیح «کاسپی» به جای «خزر» تأکید کرد و گفت: کاسپی اسم یک قوم ایرانی است. استفاده از نام خزر یک اشتباه تاریخی است و جالب است بدانید که خزر اسم یک قوم است که اتفاقا با ایرانی‌ها دشمن بودند و این موضوع هیچ‌گاه محل مناقشه بین‌المللی نبوده است.
مظاهری‌پور در پایان با هشدار مجدد خطاب به تمام ارگان‌های ذی‌ربط گفت: مشکل اساسی کاسپی در سمت ما این است که هر کسی برای خود ساحل اختصاصی صاحب شده است. از ساحل‌های خصوصی تا دولتی. این یک پهنه یکپارچه است و کل حاکمیت و دولت باید نگران آن باشند. اگر عملیاتی فکر نکنیم، جنوب خزر (کاسپی) را از دست می‌دهیم. دیگر ماهی نداریم، گردشگری نداریم، درختان زیتون را از دست می‌دهیم و همه چیز را می‌بازیم.
وی تاکید کرد: محیط زیست مانند قلب در بدن است؛ وقتی سکته کند، تازه می‌فهمیم چه داشته‌ایم. از این رو از خانم انصاری (رئیس سازمان حفاظت محیط زیست) دعوت می‌کنم این مستند را ببینند. کافی است فیلم را ببینند و کاسپین را نجات دهند.
