زائران اربعین از کدام کشورها هستند؟ / جلوۀ همدلی داوطلبانۀ ملت‌ها و اقوام مختلف از سراسر جهان
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، زیارت اربعین یکی از بزرگترین مناسبت‌های مذهبی در جهان است و مسلمانان بسیاری، به ویژه شیعیان جهان را هر ساله گرد هم می‌آورد. این زیارت نمادی از وفاداری و بیعت با ارزش‌های امام حسین (ع) که خود را در دفاع از اصول عدالت و کرامت انسانی فدا کرد، تلقی می‌شود. در این ایام، هزاران موکب خدماتی در امتداد جاده‌های منتهی به کربلا برپا شده و به زائران غذا، آب، سرپناه و مراقبت‌های پزشکی رایگان ارائه می‌دهند که تجسم زنده‌ای از اصول سخاوت است. این رویداد به مشارکت عراقی‌ها محدود نمی‌شود؛ زائران از سراسر جهان می‌آیند و با تکان دادن بنر‌ها و شعار‌هایی به زبان‌های مختلف، پیاده‌روی اربعین را به یک رویداد انسانی و جهانی تبدیل و وحدت مؤمنان را پیرامون اصول امام حسین (ع) و آرمان جاودانه او ابراز می‌کنند.
موکب‌های اربعین را مردم عراق در کنار برخی دیگر از ملیت‌ها برای اسکان و غذا و خدماتی دیگر، به همراه نیرو‌ها و تیم‌های داوطلب برپا می‌کنند. شور و شوق روزافزون برای شرکت در کنگره اربعین در چارچوب «فرهنگ حسینی» شکل گرفته است و میلیون‌ها زائر که در مسیر‌های کربلا پیاده می‌روند، توسط مردم و موقوفات مردمی از عراق، ایران و سایر کشورها برای ارائه غذا، اسکان و خدمات بهداشتی، خدمت‌رسانی می‌شوند. مراسم اربعین فراتر از برکات معنوی، منجر به پیوند‌های مردمی بین مردم عراق و سایر ملت‌ها شده است و این پیوند همه‌ساله، تحت تأثیر رویداد اربعین، پتانسیل بزرگی برای همکاری سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مبتنی بر معنویت، فرهنگ مشترک و تعاملات مردمی را ایجاد می‌کند.
ملت‌های منطقه غرب آسیا با توجه به سابقه طولانی همزیستی، ارزش‌های مذهبی و فرهنگی مشترک زیادی دارند و مراسم اربعین می‌تواند همگرایی بین کشور‌های منطقه را تقویت کند. راهپیمایی اربعین در بزرگداشت امام حسین (ع) یکی از بزرگترین و مهمترین فرصت‌هایی است که در سایه معنویت آن، ملت‌های منطقه تعاملات عمیقی را شکل داده و برپایی موکب‌های مردمی روحیه نیکوکاری اسلامی را در مسیر جدیدی از همگرایی اسلامی قرار خواهد داد.
اربعین و حضور مردمی و داوطلبانه مسلمانان
بنا بر گزارش مرکز «کربلاء للدراسات و البحوث»، در سال‌های گذشته، هرساله بیش از ۱۰۰ هیئت عزاداری و خدماتی خارجی از بیش از ۲۰ کشور جهان با موکب‌هایشان در مراسم اربعین شرکت کرده‌اند. این موکب‌ها در کنار موکب‌های عراقی کار خدمت‌رسانی به زائران را در حوزه استحفاظی استان کربلا بر عهده داشته‌اند. بیش از ۲۱ میلیون زائر نیز برای زیارت اربعین وارد شهر کربلا شده‌اند. موکب‌های غیرایرانی از کشورهایی مانند کویت، سوریه، عمان، عربستان، لبنان، بحرین، آمریکا، انگلیس، پاکستان، سوئد، آلمان، دانمارک، افغانستان، آذربایجان، ترکیه، امارات، تانزانیا و نروژ بوده‌اند. علاوه بر برپایی موکب، گاهی عزداران نیز از این کشورها در قالب هیئت‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی در این مراسم حضور داشته‌اند و حدود ۵۰۰ داوطلب، مسئولیت رسیدگی به این موکب‌ها را بر عهده گرفته بودند.
برای مثال در سال گذشته، حاج جعفر از بحرین از طریق یک موکب حسینی در زیارت اربعین شرکت کرد و خدمات مختلفی را به زائران در کربلا ارائه داد. وی که چهار سال سابقه موکب‌داری برای مراسم اربعین را دارد، به شبکه العالم گفته بود: حسین (ع) ما را متحد می‌کند و ما هر سال برای بیعت با امام حسین (ع) می‌آییم و وفاداری و پیمان خود را به او تقدیم می‌کنیم. این موضوعی است که با اهداف والایی که امام حسین (ع) برای آن قیام کرد، تعریف می‌شود و دل‌ها را متحد و اصول اسلامی را در روح همه القا می‌کند.
در طول مراسمات اربعین، گاهی اوقات، شاهد حضور موکب‌های غیرایرانی و عراقی و برخی از ادیان و مذاهب، مانند اهل سنت، مندائیان و مسیحیان نیز بوده‌ایم. آنان حضور داشته‌اند و خادمان و موکب‌دارانی که در این جاده‌های منشعب از اکثر استان‌های عراق به سمت کربلا صف کشیده‌اند، بهترین و سخاوتمندانه‌ترین نذورات را به زائران تقدیم کرده و می‌کنند..
آمار مرکز «کربلاء للدراسات و البحوث» از تعداد زائران خارجی پیاده‌روی اربعین
مرکز «کربلاء للدراسات و البحوث» آماری از تعداد زائران خارجی پیاده‌روی اربعین منتشر کرده است که در قالب جدول‌های زیر ارائه می‌شود؛
موکب‌های اربعین؛ امکانی داوطلبانه برای خدمت‌رسانی
موکب‌داری را می‌توانیم به عنوان اقدامی داوطلبانه برای خدمت‌رسانی تعبیر کنیم که بیانگر یک احساس عاطفی سالم به خاطر یک ایمان واقعی است. همه در کربلا برای ارائه بهترین خدمات به زائران در طول زیارت اربعین باهم رقابت می‌کنند. در میان آنها تیم‌های داوطلب جوانان حضور دارند که تصویری درخشان از داوطلبی جوانان عراقی، ایرانی و سایر ملیت‌ها را در خدمت به زائران ارائه داده‌اند. عقیل الطریحی؛ استاندار اسبق کربلا در بیانیه‌ای خبری که به طور اختصاصی توسط مرکز رسانه ملی اربعین منتشر شد، اظهار داشته بود: زیارت میلیونی اربعین، شاهد خدمات داوطلبانه خادمان موکب‌های حسینی و سازمان‌های مختلف خیریه و غیردولتی بوده است و شامل تیم‌های داوطلب جوانی نیز می‌شود که با میل و رغبت خود می‌آیند و این نشان‌دهندۀ اشتیاق جوانان برای مشارکت در خدمت حسینی در طول زیارت اربعین است. تعداد داوطلبان این مراسم حتی به بیش از ۱۰ هزار داوطلب از کربلا و استان‌های مختلف هم برآورد شده است. در این میان، حدود ۵۰۰ داوطلب ایرانی تحت نظر دولت عراق در کنار بعضی دیگر از شیعیان جهان، کار‌های داوطلبانه‌ای مانند نظافت، ساماندهی ترافیک، انجام بازرسی‌ها و ارائه خدمات پزشکی با هماهنگی اداره بهداشت کربلا را انجام داده‌اند.
داوطلبان خارجی موکب‌های اربعینی، با مهمان‌نوازی سخاوتمندانه خود در دسته‌های جداگانه یا با برادران عراقی خود، خدمات ارزشمندی را به زائران عرضه می‌کنند. سال گذشته سخنگوی فرمانده کل نیرو‌های مسلح عراق اعلام کرده بود که تعداد زائران اربعین به بیش از ۲۱ میلیون نفر رسیده است که بالاترین رقم از سال ۲۰۰۳ تاکنون بوده و ۱۲ هزار و ۵۰۰ موکب در بزرگداشت آئین‌های زیارتی، از جمله ۳۰۰ موکب از کشور‌های عربی و خارجی، حضور داشته‌اند.
سال گذشته، موکب‌هایی از کشور‌های عربی مانند فلسطین، جلوه معنوی بیشتری را به مراسم داده بودند و موکب‌هایی از کشور‌های اسلامی و خارجی، از جمله چین، آلمان، هلند، سوئد، نیجریه، هند و پاکستان با استقبال گرمی از سوی زائران مواجه بودند. هماهنگی و همکاری داوطلبانه بین موکب‌ها، نیرو‌های امنیتی و سازمان‌های خیریه و خدماتی، باعث ایجاد مسیر‌های امنی برای تضمین امنیت زائران و جلوگیری از ازدحام بین موکب‌ها و زائران شده بود.
نگاهی بر ابعاد اجتماعی مراسم اربعین
زیارت اربعین به یکی از نقاط کانونی امت اسلامی در سراسر جهان تبدیل شده است که وحدت، عظمت و قدرت همدلی جهان اسلام را به نمایش می‌گذارد. بر این اساس، به طور خلاصه به ابعاد اجتماعی این مراسم، که به بزرگترین گردهمایی مذهبی در جهان تبدیل شده است و از نظر وابستگی‌ها و ملیت‌ها متنوع‌ترین است، خواهیم پرداخت. این ابعاد را می‌توان در چند نکته خلاصه کرد که مهمترین آنها عبارت از این مواردند:
۱- تبادل فکری
تبادل فکری و ارتباط شناختی یکی از مهمترین ستون‌های مراسم اربعین و دلیل اساسی همزیستی مسالمت‌آمیز است. زیارت اربعین فرصتی را برای فرهنگ و ملیت‌های مختلف فراهم می‌کند تا گرد هم آیند و تضمین کند که هر بازدیدکننده یا رهبر راهپیمایی با گنجینه‌ای از دانش و اصول از منابع متنوع ظهور می‌کند. در این مراسم، مردم از ادیان، فرقه‌ها و گرایش‌های فکری مختلف را در حالتی از هماهنگی و همزیستی می‌بینیم که در صورت پرورش صحیح، تحقق این ثمره را تضمین می‌کند. همچنین نمایانگر نقطه تلاقی بین خود شیعیان سراسر جهان و اصول انسانی آن‌هاست که در نقطه‌ای به نام «فرزند کربلا» خلاصه می‌شود.
۲- ایجاد فرهنگ کار داوطلبانه
زیارت اربعین، با پیشینه مذهبی، عاطفی و فکری خود، انگیزه و محرک اجتماعی برای کار داوطلبانه دارد که از تمام توانایی‌های نهادی جهانی در این زمینه فراتر می‌رود. در طول هزاران کیلومتر، از تمام جهات منتهی به کربلا، و در طول چند روز، هم سالمندان و هم جوانان را خواهید یافت؛ مردان و زنان در حال حرکت مداوم هستند، تلاش‌های فوق‌العاده‌ای انجام می‌دهند و مبالغ را از روی اعتقاد و اخلاص، بدون کوچکترین شکایت یا ناامیدی، و بدون هیچ پاداش مادی دنیوی برای تلاش‌هایشان، اهدا می‌کنند.
۳- ایجاد فرهنگ همبستگی اجتماعی
همبستگی اجتماعی پیش از آنکه یک اصل دینی باشد، یک ارزش انسانی است. همبستگی اجتماعی با ترکیب کار داوطلبانه از یک‌سو و بخشش نامحدود مادی و معنوی، بدون هیچ‌گونه پاداشی از سوی دیگر، زیارت اربعین را به اوج همبستگی می‌رساند. ارزشی که نهادهای بین‌المللی، چه رسد به دیگران، هنوز به آن دست نیافته‌اند. یکی از مهمترین ویژگی‌هایی که یک فرد در طول زیارت اربعین به دست می‌آورد، ویژگی بخشش است که به نوبه خود باعث پرورش بسیاری از ویژگی‌های اخلاقی و انسانی، مانند سخاوت، خیرخواهی، نوع‌دوستی و از بین بردن بخل، خودخواهی و خودخواهی بیش از حد می‌شود.
۴- از بین بردن تبعیض نژادی، پرورش فرهنگ برابری و فروتنی
تبعیض نژادی بر اساس رنگ، نژاد، ملیت، وابستگی فکری و مذهبی، جامعه بشری را مبتلا کرده است. زیارت اربعین، با ارزش‌های دینی، اصول انسانی و پایه‌های فکری محکمی که از امام حسین (ع) گرفته شده، موفق شده است تمام تفاوت‌های نژادی را در میان میلیون‌ها زائری که به سمت کربلا راهپیمایی می‌کنند، از بین ببرد. در میان آنها، انواع ملیت‌ها، قومیت‌ها، مذاهب و گرایش‌های فکری، از جمله سیاه‌پوستان و سفیدپوستان را خواهید یافت که با همه به طور یکسان رفتار می‌شود. در واقع آنها در فضایی سرشار از برادری، عشق و خودفراموشی در کنار هم قدم می‌زنند. گویی به محض قدم گذاشتن در مسیر کربلا، تمام تفاوت‌ها را کنار گذاشته و قلب‌هایشان از کینه پاک شده است. این امر زمانی به اوج خود می‌رسد که متوجه می‌شوید این ملیت‌ها، نژادها و رنگ‌ها هر یک با روحیه‌ای سرشار از عشق و بخشش به خدمت به دیگری افتخار می‌کنند.
به طور کلی ارزش‌های اجتماعی انسانی اربعین به ایجاد جامعه اسلامی منسجم کمک می‌کند و ما را در برابر بسیاری از مشکلات توانمند می‌سازد. این ارزش‌ها شامل تقویت ایمان، آزادی، عدالت، صبر، نیکوکاری و ترویج اصول انسانیِ برآمده از آرمان امام حسین (ع) است که فضایی برای ابراز احساسات آمیخته با تفکر و عقل فراهم می‌کند و منجر به رویکردی بالغانه به ایمان و انسانیت می‌شود.
گزارش از زهرا میرابیان
منابع:
النشرة اإلحصائیة السنویة لزیارة األربعین