در سنگر کسب و کار چه باید کرد؟
به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی خیر ایران، «پایداری و مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در زمان جنگ»، عنوان نشستی مجازی بود که به همت مدرسه توسعه پایدار شریف (وابسته به دانشگاه صنعتی شریف) برگزار شد. در این نشست که در تاریخ ۱۷ تیر ۱۴۰۴ و در ساعت ۱۴ آغاز شد، مباحثی مطرح شد که همۀ آنها پیرامون یک سؤال بود: در شرایط جنگی شرکت‌ها از منظر مسئولیت اجتماعی چه نقشی را باید ایفا کنند؟
در این نشست که با رویکرد ارائه‌محور و البته همراه با گفت‌و‌گو‌هایی میان ارائه‌دهندگان برگزار شد، هامون طهماسبی، مدیر مدرسه توسعه پایدار دانشگاه صنعتی شریف و فعال حوزه مسئولیت اجتماعی شرکتی، نازیلا حقیقتی، مشاور اجتماعی آریاساسول و مدیر مسئولیت اجتماعی انجمن روابط عمومی ایران، محمدامین ثامنی، مدیرعامل شرکت ایمیکو، رضا ساکی، فعال اجتماعی و مدیر پایگاه خبری گلونی، محمد شهرابی فراهانی، رئیس واحد جذب شرکت پالایش نفت آفتاب و حسین قوامی، مدیر ارتباطات، برند و مسئولیت اجتماعی گروه انرژی پاسارگاد به ایراد سخن پرداختند.
هامون طهماسبی، مدیر مدرسه توسعه پایدار دانشگاه صنعتی شریف در ابتدای نشست با ارائه مقدمه‌ای در خصوص اهمیت حفظ کسب و کار در شرایط جنگ، ابعاد مختلف آن را روشن کرد. او پیش از شروع بحث توضیح داد که این نشست، نشستی از سلسله رویداد‌های توسعه پایدار ایران است که از سال ۹۷ توسط مدرسه توسعه پایدار شریف برگزار شده است.
طهماسبی در ارائه خود ابعاد مختلف مسئولیت اجتماعی شرکت‌های ایرانی در شرایط جنگی را در سه مورد خلاصه کرد: حفاظت از جریان اصلی کسب و کار، حفاظت از کارکنان و حفاظت از میهن. او در خصوص حفاظت از کسب‌وکار بیان کرد: «کسب‌وکار‌ها بخش‌های مهمی از راهبرد دفاع ملی در مقابل دشمن و متجاوز هستند و باید سرپا باشند تا ارائه محصولات و خدمات در کشور با وقفه مواجه نشود. آنها باید برای هرحالتی آماده باشند تا از ایجاد بن‌بست در جریان اصلی کسب‌وکار جلوگیری شود.»
این عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف، درباره حفاظت از همکاران و خانواده آنها، به مسئله پرداخت به‌موقع حقوق و رفاهیات کارکنان، به تعویق افتادن برنامه‌های تعدیل در شرکت‌ها، ایمن‌سازی محل کار و حمایت از سلامت روان کارکنان اشاره نمود. طهماسبی تصریح کرد که حمایت از سلامت روان، صرفا به معنای کمک‌هزینه مشاور و درمان‌گر نیست، بلکه از طریق برگزاری برنامه‌هایی مانند کتابخوابی و تولیدمحتوای مشارکتی نیز می‌توان از سلامت روان کارکنان حمایت کرد. مدیر مدرسه توسعه پایدار شریف ادامه داد: «مسئولیت اجتماعی در حفاظت از میهن به معنی اشتراک تجربیات میان شرکت‌های مختلف در زمینه تابآوری، همکاری حداکثری با مراجع بالادستی کشور و انتقال پیام ایستادگی، تلاش و امید باشد.
نازیلا حقیقتی، مشاور اجتماعی آریاساسول و مدیر مسئولیت اجتماعی انجمن روابط عمومی ایران درباره نقش اجتماعی شرکت‌ها در زمان جنگ گفت: «شرکت‌ها در غالب نهاد‌های اجتماعی کوچکی هستند که در زمان جنگ به فرمانده‌های شجاع اقتصادی‌ای نیاز دارند که روح امید را در شرکت‌ها زنده کنند. آنها باید به رنجی که کارکنان متحمل می‌شوند، معنادهی کنند و تلاش کنند که با کمک همکاران، روایت سازمانی از جنگ ارائه دهند. همچنین باید از تعدیل و تعطیل جلوگیری شود چراکه چنین مواردی ترس را بیشتر کرده و تعلیق روانی ایجاد کند.» حقیقتی افزود: «در شرایط جنگی باید در شرکت‌ها با رویکرد فعالانه و کنشگر، شبکه‌سازی صورت بگیرد و شبکه‌ها باید با آموزش محافظت شوند. پیام تسلیم شدن نباید مخابره شود؛ اتفاقی که در این دوران برای شرکت‌های دولتی رخ داد» او در خصوص نقش بخش منابع انسانی در شرکت‌های مختلف نیز توضیح داد که آنها در شرایط جنگی باید صادقانه، هدفمند و با رویکرد خودمراقبتی عمل کنند.
ثامنی، مدیرعامل شرکت ایمیکو نیز در ارائه خود درباره مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها گفت: «باید توجه کرد که در کسب‌وکار مهم است که بدانیم حوزه کاری کجاست؟ ذی‌نفعان چه کسانی هستند؟ در کسب‌وکار ما، مسئولیت اجتماعی شرکت، در قبال پرسنل و خانواده‌های آنان است و ما برای ایجاد شرایط بهتر و حمایت روحی و مادی از آنان در شرایط بحرانی تلاش می‌کنیم.» ثامنی ادامه داد: «هرکس باید چراغ خود را برافروزد که کار‌ها پیش برود. اما کسی نباید در شرایط جنگی مجبور به ماندن شود. علاوه‌بر این مسائل باید در خصوص شرایط فعلی نیز تدابیری اندیشیده شود تا اگر مجدد بحرانی شکل گرفت، آمادگی مواجه با آن وجود داشته باشد.»
او درباره ارتباطات درون شرکت‌ها نیز توضیح داد که روابط سازمانی باید به صورت خوشه‌ای حفظ شود و بهتر است هرکس با حداکثر ۴ نفر در ارتباط باشد. علاوه‌بر آن تأکید کرد که تمام مدیران شرکت‌ها باید جانشین داشته باشند تا اگر در دسترس نبودند، فعالیت‌های شرکت تداوم داشته باشد. او در بخش پایانی سخنان خود در خصوص آمادگی شرکت‌ها در شرایط جنگی گفت: «در شرایط جنگی، دستورالعمل‌های ایمنی نیز باید بازبینی شود. حضور یا عدم حضور کارکنان باید به صورت مداوم بررسی شود تا در صورت وقوع حادثه، لیست افراد حاضر در ساختمان شرکت وجود داشته باشد. خدمات روان درمانی نیز باید ارائه شود و همچنین باید تمهیداتی اندیشیده شود تا کارکنان بتوانند به همراه خانواده در محل کار حضور داشته باشند.»
رضا ساکی، فعال اجتماعی و مدیر پایگاه خبری گلونی، در ارائه خود به مسئولیت شرکت‌ها در آماده‌سازی کارکنان برای شرایط بحرانی اشاره کرد و گفت: «متأسفانه تجربیات جنگ ۸ ساله مستند نشده است. باید از تجربیات آن جنگ و همچنین از تجربیات دو بار اِشغال ایران استفاده کرد. شرکت‌ها باید در این راستا کارگاه‌های آموزشی برگزار کنند و کارکنان خود را آگاه کنند. کتاب تاریخ امیدبخش بشر و سریال خاتون دو منبعی است که می‌توان برای آموزش کارکنان از آنها استفاده کرد.» او در ادامه با اشاره به عملکرد ضعیف برخی شرکت‌ها بیان کرد: «خیلی از شرکت‌ها به کارکنان اعلام کردند که اگر در محل کار حاضر نشوید، جایگاه خود را از دست خواهید داد. این شکل از صحبت‌ها ویرانگر است و نباید در چنین شرایطی حس ترس از بیکاری به افراد القا شود.»
محمد شهرابی فراهانی، رئیس واحد جذب شرکت پالایش نفت آفتاب، در ابتدای صحبت‌های خود دو نکته مهم را در ارتباط با مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها بیان کرد: «اول آن که ارتباطات داخلی در شرکت‌ها بسیار اهمیت دارند. در شرایط جنگ، پیام‌های لازم باید به کارکنان برسد و در ارتباط شرکت‌ها و کارکنان، نباید نشانه‌هایی از عدم قطعیت دیده شود. نکته دوم نیز آن است که در شرایط جنگی، روحیۀ انسان‌ها برای کار داوطلبانه بالا می‌رود و در راستای ایجاد قوت قلب و کاهش اضطراب، باید از چنین ظرفیت‌هایی برای برگزاری برنامه‌های داوطلبانۀ سازمانی استفاده شود.»
او دربارۀ مسئولیت و کارکرد بخش منابع انسانی گفت: «هر مدیر در هر بخشی باید سناریو خاص خود برای شرایط بحران و جنگ را داشته باشد. بخش منابع انسانی باید از ایمنی کارکنان و همچنین ایمنی کسب‌وکار مطمئن شود. علاوه‌بر آن باید از ارزش‌های شرکت خود در ارتباط با مشتریانش حراست کند.» شهرابی در پایان تأکید کرد که جنگ نباید عادی شود، اما نباید اجازه دهیم زندگی متوقف شود!
حسین قوامی، مدیر ارتباطات، برند و مسئولیت اجتماعی گروه انرژی پاسارگاد نیز دربارۀ مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و شرایط جنگی گفت: «جنگ حمله به مسئولیت اجتماعی است، اما نهاد‌های پایداری و مسئولیت اجتماعی در سطح نظام بین‌المللی در این باره سکوت کردند. برخی شرکت‌ها روابط بین‌المللی اقتصادی دارند و باید دقت کنیم که در این روابط نکته‌های لازم را گوشزد کنیم.»
او در خصوص آمادگی‌های لازم برای مواجه با شرایط جنگی توضیح داد: «مسئله اطلاع‌رسانی به کارکنان در شرایط بحران بسیار مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد و خبر‌های دروغ باید به سرعت تکذیب شوند. ذی‌نفعان و مشتریان نیز باید در جریان امور قرار بگیرند و ارتباط با آنها حفظ شود. به همین دلیل بستر‌های ارتباطی نیز نباید محدود باشند و بهتر است چندین بستر برای اطلاع‌رسانی وجود داشته باشند. علاوه‌بر آن، حفظ اطلاعات و امنیت داده‌ها بسیار اهمیت دارد و باید برای مقابله با مسئله هک تدابیری اندیشیده شود. تقویت پایه‌های اقتصادی نیز-که در تابآوری اهمیت بسیار دارد-باید مورد توجه قرار گیرد.»
قوامی در پایان سخنان خود به همبستگی مردم ایران در این جنگ اشاره کرد و گفت: «همبستگی محکم و استوار مردم ایران اهمیت دارد و باید براساس آن از کشور خود دفاع کنیم و برای ساخت کشور از ظرفیت این همبستگی استفاده کنیم. در همین راستا، شرکت‌ها نیز باید از ظرفیت تمامی کارکنان خود، فارغ از قومیت و مذهب آنان، استفاده کنند.»
گزارش از فاطمه غریبی