خدمات خیرخواهانۀ ارمنیان ایرانی‌تبار: از مسیح رشت تا کارآفرینان معاصر
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، قسمت دوم اپیزود بیست‌وسوم از فصل سوم پادکست نیک‌آوا -پادکست ویژۀ خیر و نیکوکاری- با عنوان «مسیح رشت» منتشر شده است. در این قسمت درباره اماکن مهم از جمله نخستین داروخانه شبانه‌روزی، خانه سالمندان و آسایشگاه سالمندان رشت، کافه نادری و شخصیت‌های نامدار ارمنی ایرانی از جمله سومبات هاکوپیان، آرسن خاچاطورميناسيان، خاچیک مادیکیانس، واروژ کریم مسیحی و ... که خدمات بزرگی به مردم کرده‌اند، اطلاعاتی داده می‌شود.
این اپیزود با یادکرد کوه «آرارات» آغاز می‌شود که براساس داستان‌های اساطیری، کشتی نوح پس از فروکش‌کردن طوفان بر فراز این کوه قرار می‌گیرد؛ کوهی مقدس و نماد مقاومت و پایداری که از هر منطقه‌ای در ایروان -پایتخت ارمنستان- می‌توان آن را دید. ارامنه درباره آن شعرها سروده‌اند و نام آرارات یا ماسیس که مترادف آن است را بر بسیاری از فرزندان پسرشان گذارده‌اند و می‌گذارند.
پژوهشگران این پادکست، سخن از زندگی و خدمات دكتر آرسن خاچاطورميناسيان را با معرفی کتاب «سایه مسیح» نوشته ایساک یونانسیان آغاز کرده و وی را یکی از ایرانیان ارمنی‌تباری که به واسطه کارهای خیر و نیکوکارانه خود در تاریخ ایران جاودانه شد، معرفی می‌کنند.
زندگینامه و خدمات مسیح رشت
دكتر آرسن خاچاطورميناسيان در سال ۱۲۸۵ خورشیدی در رشت به دنیا آمد. پس از گرفتن مدرک دیپلم در رشت، برای فراگیری علم داروسازی به داروخانه‌ای به قزوین رفت و دوباره به رشت برگشت و مشغول داروسازی شد. در ابتدا آرسن، داروهای تولیدی خود را در میان داروخانه‌های فعال در سطح شهر رشت توزیع می‌کرد اما به دلیل اطلاع از سخت‌گیری صاحبان داروخانه در برابر بیماران و فروش دارو به قیمت بالا به آن‌ها، تصمیم گرفت که به هر سختی‌ای که شده داروخانه خودش را برپا کند و دست واسطه‌هایی که به مردم ظلم و جور می‌‌کردند را کوتاه کند. چاره‌اندیشی برای مشکلات شهر رشت از جمله سیلاب‌های فصلی و تصمیم به شبانه‌روزی‌کردن داروخانه که با نام «کارون»، لقب نخستین داروخانه شبانه‌روزی را گرفت، نشانگر این امر است که آرسن به فکر رفاه، آرامش و پیشرفت مردم رشت بود و قلبش برای خاک و مردمانش می‌تپید. نویسندگان بر این باورند که عشق آرسن به مردم رشت، یکسویه نبود و در مقابل، آن‌ها هم به بخشندگی، بزرگی و مردم‌خواهی وی باور داشتند.
از دیگر اقدامات آرسن محبوب، تأسیس نخستین خانه سالمندان در رشت بود. تنها سال‌ها بعد بود که یکی از دوستان آرسن که در بنیانگذاری این مرکز به او کمک کرده بود یعنی دکتر حکیم‌زاده در تهران کار مشابهی انجام داد و پایه اولیه آسایشگاه کهریزک امروزی را بنا نهاد.
رشت -شهر اولین‌های ایران- چندین اولین و شاید مهم‌ترین اولین‌های خودش را که به جسم و سلامت آدمی مربوط است، از لطف آرسن دارد و از آن جمله می‌توان به تأسیس آسایشگاه معلولان در این شهر اشاره کرد. وی تا فروردین ۱۳۵۶ که در قید حیات بود، به فعالیت‌های نیکوکارانه خود ادامه داد و نام و یاد خود را در ذهن و ضمیر ایرانیان ماندگار کرد.
کافه نادری
کافه نادری؛ یکی از پاتوق‌های نوستالژیک برای مردم تهران، یکی از یادگاری‌هایی که ارامنه برای تهرانی‌ها به جای گذاشتند. خاچیک مادیکیانس، مؤسس کافه نادری در زمان انقلاب بلشویک‌ها به ایران آمد و در خیابان نادری که امروز به جمهوری معروف است، این کافه را بنا کرد.
ارمنی‌تبارهای ایرانی نامدار
در این زمینه می‌توان از گالستان عیوضیان؛ پیشگام صنعت آسانسور، برسابه هوسپیان؛ مؤسس نخستین کودکستان، کلارا آبکار؛ مینیاتوریست و تذهیب‌کار، لیلیت تریان؛ مادر مجسمه‌سازی ایران، سرژ آواکیان؛ گرافیست نوگرای ایرانی و طراح پاکت پفک نمکی، آدامس شیک و پاکت شیر صنایع شیر ایران، واروژ کریم مسیحی؛ فیلمساز و تدوین‌گر، وارطان هوانسیان؛ از معماران صاحب‌نام که انقلابی در معماری معاصر ایران برپا کرد، ادنا زینلیان؛ دکوراتور و طراح صحنه و لباس؛ ساموئل خاچیکیان؛ پیشکسوت دوبله، مارکو گریگوریان؛ پیشگام نقاشی قهوه‌خانه‌ای، دکتر آلنوش طریان؛ مادر علم ستاره‌شناسی مدرن و از شاگردان پروفسور حسابی که رصدخانه دانشگاه تهران به نام او است، لئون آهارونیان؛ مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی «ستی» و بنیانگذار شرکت فرآورده‌های گوشتی «آندره» و سومبات هاکوپیان؛ بنیانگذار شرکت هاکوپیان که در زمان کرونا تولید کت‌وشلوار را تعطیل کرد و ماسک و لباس‌های بیمارستانی مورد نیاز مردم را تولید می‌کرد، نام برد.
جشن‌های مشترک
بخش دیگری از اپیزود ارمنستان به بررسی و معرفی جشن‌های مشترک میان ایرانیان و ارامنه اختصاص یافته است. پژوهشگران وجود بیش از ۱۵ جشن مشترک میان ایرانیان و ارامنه را به تاریخ طولانی مشترک مرتبط کرده و بر این باورند که برخی از این جشن‌ها با اندک تفاوت‌هایی در زمان برگزاری و تشریفات در هر دو کشور اجرا می‌شود. ناواسارد در روز اول سال نو، جشن دِرِندِز (آتش‌افروزی) مشابه جشن سده، جشن وارداوار یا آب‌پاشان و گرامیداشت چهارشنبه‌سوری از آن جمله‌اند. علاوه بر آن، حرمت خانواده و احترام به سنت روزه‌داری، مهمان‌نوازی و استفاده از تعارفات متعدد از دیگر مناسک، رسومات و رفتارهای مشترک و مشابه میان دو کشور است.