آشنایی با فعالیت‌های «انجمن خیرین مسکن‌سازان کشور» / ساخت ۲۷ هزار واحد مسکونی برای خانواده‌های نیازمند
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، نودوششمین نشست از سلسله‌نشست‌های «یک چای، یک تجربه»، دوشنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۴ با حضور فرهاد خاکی‌پور؛ مدیرعامل «انجمن خیرین مسکن‌سازان کشور» و جمعی از فعالان اجتماعی و نمایندگان خیریه‌ها و سمن‌ها، در محل آکادمی خیر ایران برگزار شد.
فرهاد خاکی‌پور؛ مدیرعامل انجمن خیرین مسکن‌سازان کشور، در ابتدا از ضرورت تأمین مسکن برای اقشار کم‌برخوردار و نقش حیاتی آن در زندگی انسان‌ها سخن به میان آورد و گفت: می‌خواهم سخنان خود را با کلام نورانی از قرآن آغاز کنم که خداوند متعال در آیه‌ای می‌فرماید: «وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَنًا؛ و خدا برای سکونت (دائم) شما منزل‌هایتان را مقرر داشت» (نحل/ 80). آرامشی که خداوند بزرگ برای ما قرار داده، باید در تلاش باشیم تا آن را در زندگی‌مان بیابیم.
وی در ادامه با اشاره به مسئله مسکن و ضرورت تأمین آن برای اقشار مختلف جامعه افزود: در حوزه مسکن، ضمن احترام به تمامی خیرین مسکن‌ساز، ما معتقدیم که اولین خیّر مسکن‌ساز خود خداوند متعال است که وعده مسکن را به بشر داده و آن را تجهیز کرده است. مسئله مسکن از ابتدا یکی از موضوعات مهم بشری بوده است و در دنیای امروز، این مسئله برای تمامی جوامع بسیار حیاتی است. در کشور ما ایران نیز این موضوع از جهاتی متفاوت و دارای اهمیت ویژه‌ای است.
جایگاه مسکن بر حفظ کرامت انسانی و کاهش آسیب‌های اجتماعی
مدیرعامل انجمن خیرین مسکن‌سازان کشور تأکید کرد: انجمن خیرین مسکن‌ساز و ضرورت تأمین مسکن که امروز به آن پرداخته می‌شود، برای تمامی عزیزان شناخته‌شده است. شاید برخی از افرادی که در این جمع حضور دارند یا عرایض بنده را می‌شنوند، خود با مشکل مسکن رو‌به‌رو بوده‌اند یا از مستأجرین باشند، لذا این مطالب برای آنها ملموس‌تر است. در قوانین بالادستی کشور، ضرورت تأمین مسکن و نقشی که مسکن در زندگی اجتماعی ایفا می‌کند، به‌طور واضح آمده است. مسکن نه‌تنها بر کرامت انسانی تأثیر می‌گذارد بلکه می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌های اجتماعی و تقویت بنیان خانواده ایفا کند.
وی در ادامه افزود: در چند اصل از قانون اساسی کشور، به ویژه در اصل ۳۱، تأمین مسکن برای اقشار کم‌درآمد به‌طور صریح بر عهده دولت قرار داده شده است. همچنین در برنامه‌های پنج‌ساله توسعه، دولت‌ها موظف به انجام اقدامات اجرایی در این زمینه بوده‌اند. برخی از این اقدامات اجرایی انجام شده است و برخی دیگر هنوز در مراحل اجرایی قرار دارند، به طوری که اثر این تأخیرات در نیاز‌های مسکونی جامعه به وضوح مشاهده می‌شود.
خاکی‌پور اظهار داشت: در این زمینه، قانون اساسی و به ویژه اصل ۳۱، دولت را موظف کرده است تا زیرساخت‌ها، زمین و خدمات مورد نیاز را تأمین کند و برای تسهیلات بانکی نیز اقدامات لازم صورت گیرد. دلایل ضرورت مسکن، از جمله نیاز اولیه اساسی انسانی، تأثیر مستقیم آن بر کاهش آسیب‌های اجتماعی، تقویت خانواده‌ها و ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی، بر کسی پوشیده نیست.
وی به تاریخچه فعالیت انجمن خیرین مسکن‌سازان کشور اشاره کرد و گفت: در اوایل دهه ۸۰ به دلیل ضرورت انجام این امور، دولت‌ها به ویژه وزارتخانه‌هایی نظیر مسکن و شهرسازی اقدام به تشکیل دبیرخانه انجمن خیرین مسکن‌ساز کردند. در آن زمان، بنیاد مسکن به دلیل ویژگی‌های خود به عنوان یک مؤسسه عمومی، نقش راهبری و اجرایی را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۹۸ به عنوان مدیرعامل این مجموعه به انجمن پیوستم و پیش از آن نیز در بنیاد مسکن در مسئولیت‌های مختلف فعالیت کرده بودم. در این مدت، توانستیم با استفاده از ظرفیت خیرین و دستگاه‌های دولتی، بخشی از نیاز‌های جامعه هدف خود را تأمین کنیم.
فعالیت انجمن خیرین مسکن‌سازان کشور در ۳۱ استان و ۱۵۰ شهرستان
مدیرعامل انجمن خیرین مسکن‌سازان کشور ادامه داد: امروز انجمن خیرین مسکن‌ساز در تمامی ۳۱ استان کشور و در حدود ۱۵۰ شهرستان فعال است و ارتباط تنگاتنگی با بنیاد مسکن دارد. بنیاد مسکن، یکی از اولین نهاد‌های اجرایی است که پس از انقلاب اسلامی ایران، با هدف رفع مشکلات مسکن محرومان تشکیل شد. حضرت امام خمینی (ره) حسابی در بانک ملی برای تأمین مسکن محرومان افتتاح کردند که همچنان فعال است و اعضای هیئت‌امنای مسکن محرومان در انجمن خیرین نقش‌آفرینی می‌کنند.
وی همچنین به ساختار سازمانی انجمن اشاره کرد و گفت: این انجمن به عنوان یک مؤسسه خاص با مجوز هیئت دولت تشکیل شده است و اعضای آن به عنوان اعضای حقوقی در هیئت‌امنا حضور دارند. این سازمان به گونه‌ای طراحی شده است که بتوانیم هم از امکانات دولتی و هم از ظرفیت‌های خیرین حقیقی و دستگاه‌های مسئول استفاده کنیم.
مدیرعامل انجمن خیرین مسکن‌سازان کشور در بخش دیگری از سخنان خود به پروژه‌های مختلف انجمن اشاره کرد و گفت: از دیدگاه شخصی من، هر فردی که خانه ندارد و قادر به تأمین مسکن نیست، به نوعی از مسکن محروم است. افرادی که دارای املاک سرمایه‌ای هستند، جامعه هدف ما قرار نمی‌گیرند. اما اکنون افرادی در کشور داریم که تحت پوشش سازمان‌های بهزیستی و کمیته امداد هستند و ما تفاهم‌نامه‌ای چندجانبه با این سازمان‌ها داشتیم که در نتیجه آن، توانستیم ۱۴ هزار و ۳۰۰ واحد مسکونی برای خانواده‌های دارای دو معلول یا بیشتر تأمین کنیم.
وی به اقدامات انجمن در زمینه تأمین مسکن برای دیگر نیازمندان اشاره کرد و گفت: ما همچنین تفاهم‌نامه‌ای با بنیاد مستضعفان داشته‌ایم که برای مناطق روستایی تسهیلات ارزان‌قیمت و زمین رایگان تأمین شود. در مناطق شهری و کلان‌شهر‌ها، وزارت راه و شهرسازی نیز در تأمین مسکن برای این گروه‌ها مشارکت داشته است.
۲۷ هزار واحد مسکونی برای خانواده‌های نیازمند ساخته شده است
مدیرعامل انجمن خیرین مسکن‌سازان کشور افزود: تا به امروز نزدیک به ۲۷ هزار واحد مسکونی در سراسر کشور برای خانواده‌های نیازمند و افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی ساخته شده است. این واحد‌ها اغلب با تسهیلات ارزان‌قیمت و گاهی به صورت رایگان ساخته شده است. در کنار این پروژه‌ها، در حوادث غیرمترقبه نیز خیرین فعال شده‌اند و چهار هزار و ۶۰۰ واحد مسکونی برای آسیب‌دیدگان ساخته شده است. همچنین در برنامه‌های پنجم و ششم توسعه، معافیت‌هایی برای پروانه ساخت و انشعابات در نظر گرفته شده که این کمک‌ها تأثیر زیادی در رفع مشکل مسکن اقشار کم‌درآمد داشته است.
وی در ادامه به نقش مؤثر مهندسان و بازنشستگان دستگاه‌های اجرایی در پروژه‌های مسکن اشاره کرد و گفت: پیمانکاران و متخصصان ما از مهندسان با تجربه و بازنشستگان دستگاه‌های اجرایی از جمله بنیاد مسکن هستند که در تأمین منابع، خدمات فنی و مهندسی و ایجاد زیرساخت‌ها همکاری می‌کنند.
خاکی‌پور اظهار داشت: استان‌ها به صورت مستقل از نظر مالی، آورده و کمک‌های خیرین فعالیت می‌کنند و فقط از نظر سیاستگذاری و حمایت‌های قانونی نیاز به حمایت دارند. این در حالی است که مستندسازی و آمار دقیق پروژه‌ها در حال انجام است تا بتوانیم از این طریق حمایت‌های لازم را جلب کنیم. در سال جاری، ما خیّری داشتیم که برای خانواده‌های با پنج معلول و بیشتر، تعهدی به مبلغ ۱۵ میلیارد تومان امضا کرد که ۱۰ میلیارد آن عملیاتی شده و مابقی نیز در دست اقدام است. همچنین خیری داشته‌ایم که ۱۰ هزار متر زمین در یکی از شهر‌ها که ارزش بسیار بالایی داشت به ما اهدا کرد. این زمین در یکی از مناطق مهم کشور واقع شده است.
وی در خصوص شفافیت فعالیت‌های انجمن و ارائه مستندات، گفت: ما در ارائه اسناد کاملاً شفاف هستیم و اسناد مالکیت و مدارک مرتبط را به طور سالیانه به وزارت کشور ارائه می‌دهیم. با این حال، یکی از اساسی‌ترین ایرادات ما در کار، به ارائه مستندات بازمی‌گردد. با توجه به اینکه درگیر پروژه‌های مختلف هستیم، ممکن است آمار کامل و دقیق در خصوص برخی حوزه‌ها به طور جامع ارائه نشود. اما آنچه که عرض کردم، آمار مربوط به احداث مسکن است و در حوزه تکمیل، تجهیز و تعمیر مسکن، این آمار شاید بیشتر از آنچه که ذکر شد، باشد.
مدیرعامل انجمن خیرین مسکن‌سازان کشور با بیان اینکه مسئله مسکن به خاطر خاص بودن آن، با سایر حوزه‌ها متفاوت است، تصریح کرد: حوزه مسکن با دیگر حوزه‌ها مانند آموزش و درمان فرق دارد. در حوزه‌های دیگر، مثلاً زمانی که یک مدرسه ساخته می‌شود، آن را عام‌المنفعه می‌دانند، اما در حوزه مسکن، ممکن است خیرین نگرانی‌هایی داشته باشند. به عنوان مثال، ممکن است خانواده‌ای که مسکنی از خیرین دریافت کرده است، به دلیل مشکلات اقتصادی، مجبور به فروش آن شود. در این زمینه، خیرین مسکن‌ساز باید با دقت بیشتری عمل کنند.
وی در ادامه افزود: حاج اکبر ابراهیمی یکی از خیرین برجسته در این حوزه است که علاوه‌بر فعالیت‌های خود در ساخت مسکن، در هیئت‌مدیره و هیئت‌امنای انجمن ما نیز عضویت دارد و تاکنون ایشان ۴۷۰ واحد مسکونی ساخته است. جالب است بدانید که ایشان در افتتاحیه‌ها شرکت نمی‌کنند و دلیل این تصمیم را حفظ کرامت انسانی می‌داند. خیرین بسیاری در این حوزه فعال هستند، اما برخی از آنها حتی تمایلی به انتشار تصاویر خود هم ندارند.
خاکی‌پور با اشاره به پروژه‌های خاصی که برای زوج‌های جوان طراحی شده است، گفت: ما پروژه‌هایی داریم که به طور ویژه برای زوج‌های جوان در نظر گرفته شده است. در این پروژه‌ها، خانه‌ها برای مدت چندسال به زوج‌های جوان داده می‌شود تا آنها توانمند شوند. در این مدت، یک اجاره حداقلی از آنها دریافت می‌شود، اما در نهایت اجاره به آنها بازگردانده خواهد شد. این پروژه‌ها، البته به تعداد محدود اجرا می‌شوند؛ چراکه نمی‌توانیم ۱۰۰ درصد هزینه‌ها را تأمین کنیم. به همین دلیل، بهتر است که خانواده‌ها در پروژه‌ها مشارکت مالی داشته باشند.
وی افزود: زمانی که یک مسکن که هزینه‌ای حدود یک میلیارد تومان دارد، به خانواده‌ای که تنها ۵۰ میلیون تومان توان مالی دارند واگذار می‌شود، این خانواده انگیزه بیشتری برای نگهداری از آن خانه دارد. اما اگر مسکن کاملاً رایگان باشد، ممکن است مشکلاتی در تعمیر و نگهداری آن پیش آید؛ چراکه ما بودجه جاری برای تأمین و نگهداری این خانه‌ها نداریم. یکی از برنامه‌های ما این است که برای تأمین مسکن اجاره‌ایِ بلندمدت، شرایطی را فراهم کنیم تا این عزیزان بتوانند در آن خانه‌ها زندگی کنند. متأسفانه در کشور ما هنوز استقبال کافی از چنین طرح‌هایی نمی‌شود.
با یک برنامه‌ریزی پنج‌ساله مشکلات قابل حل است
خاکی‌پور در ادامه با اشاره به اهمیت برنامه‌ریزی‌های دقیق برای حل مشکلات مسکن، گفت: با یک برنامه‌ریزی صحیح و یک برنامه پنج‌ساله، مشکلات می‌تواند حل شود. اما اگر این برنامه بدون منابع و فقط به صورت کلامی باشد، قطعاً اجرای آن بسیار سخت خواهد بود و شوک‌هایی در پی خواهد داشت. باید واقعیت‌ها را بپذیریم و بدانیم که علی‌رغم مشکلات مسکن در کشور، هنوز هیچ فردی در شب‌های سرد در خیابان نمی‌خوابد. البته فشار اجاره‌بها در حال افزایش است و این مسئله یکی از مشکلات بزرگ کشور است که در کنار اشتغال و ازدواج، به سه ضلع اصلی معضلات اجتماعی تبدیل شده است.
وی در ادامه به تعامل انجمن خیرین مسکن‌سازان با دیگر نهاد‌های مردم‌نهاد اشاره کرد و گفت: اگر از یک مؤسسه محدود با تعداد اعضای کم و منابع محدود انتظار داشته باشیم که مشکلات عظیم مسکن را حل کند، این انتظار غیرممکن است. اگر کسی چنین ادعایی کند، باید در صحت گفته‌های او تردید کرد. ما تلاش کردیم با تمام امکانات موجود، اقدامات خود را در این زمینه انجام دهیم، ولی متأسفانه انعکاس این تلاش‌ها به اندازه‌ای که باید باشد، نبوده است.
خاکی‌پور ادامه داد: حائز اهمیت است که خیرین توجه ویژه‌ای به مشکلات مسکن داشته باشند؛ زیرا در صورتی که افراد در مسکن مناسبی زندگی کنند، درگیری‌های ذهنی و فشار‌های عصبی کاهش پیدا می‌کند. بسیاری از بیماری‌ها به ویژه فشار‌های عصبی ناشی از مشکلات مسکن است.
وی در پایان گفت: دولت با تمامی امکانات و تسهیلاتی که دارد، هنوز نتوانسته رضایت کامل مردم را در تأمین مسکن جلب کند. من به عنوان مدیر یک مؤسسه با ۱۵ یا ۱۶ نفر عضو در هر استان، بعید می‌دانم که بتوانم این رضایت را به طور کامل جلب کنم. ما در شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری نیز حضور داریم و در مسائل کلان از نظرات و تجربیات این مؤسسات استفاده می‌شود. انجمن ما نیز در کنار سایر مؤسسات مدرسه‌ساز و خیریه‌های استانی و شهرستانی فعالیت می‌کند.
